از ماجرای تأسیس نشر فرهنگ ایلیا و اهدافی که داشتید برایمان بگویید.
من و همسرم به کار کتاب و نوشتن علاقه زیادی داشتیم. در دوران نوجوانی مطالبی را برای مطبوعات می‌نوشتیم و تصمیم گرفتیم این نوشتن را به‌صورت گسترده در حوزه فرهنگی به‌ویژه گیلانشناسی ادامه دهیم. وقتی تقاضای مردم گیلان را دیدیم، برآن شدیم تا انتشارات مختص به فرهنگ گیلان راه‌اندازی کنیم. در اسفند 82 مجوز نشر را گرفتیم. اولین کتاب‌های ما در حوزه تاریخ گیلان بود. بعد از آن هم سعی کردیم جوانان گیلان را در زمینههای ادبی هدایت کنیم. بسیاری از آنها پایگاهی برای نشر کتاب‌های خود نداشتند، به همین دلیل تلاش کردیم از آنها در زمینه شعر و داستان حمایت کنیم.
بیشترین فعالیت ما در زمینه فرهنگ‌سازی کتاب بود. یعنی ما فرهنگ و آداب و رسوم گیلان را از طریق کتاب معرفی کردیم. به خاطر همین است که در چند سالی که در نمایشگاه کتاب تهران حضور داریم گیلانی‌ها از سراسر ایران به سراغ ما می‌آیند و از دیدن تنوع کتاب‌های نشر فرهنگ ایلیا لذت می‌برند. بیشتر کتاب‌های ما مرجع هستند. از جمله «دانشنامه فرهنگ و تمدن» که تا کنون 74 جلد از آن منتشر شده است. گیلان جدا از جنبه‌های طبیعی در زمینه تاریخ و فرهنگ نیز پیشینه غنی دارد و ما سعی کردیم با انتشار آثاری در این زمینه بر این موضوع تأکید کنیم.
نشر فرهنگ ایلیا مجموعه آثاری در قالب داستان‌های مصور رنگی دارد که نوجوانان و جوانان را به گیلکی صحبت کردن تشویق می‌کند. در عین حال که این کتاب‌ها طنز هستند هم مشاهیر گیلان را معرفی می‌کنند و هم نسل جوان را با زبان گیلکی آشنا می‌کند. خوشبختانه استقبال بسیار خوبی از این آثار صورت گرفت.
از صحبت‌های شما می‌توان این نتیجه را گرفت که عطش و نیاز به کتاب‌های حوزه فرهنگ و آداب و رسوم استان‌های مختلف کشور در میان مردم وجود دارد، با این حال چرا کمتر شاهد ناشرانی هستند که مانند شما به‌صورت تخصصی در زمینه فرهنگ استان خود کار کنند؟
معتقدم برای ورود به حوزه انتشار آثاری در زمینه فرهنگ و آداب و رسوم استان‌های مختلف کشور باید دغدغه این موضوع وجود داشته باشد. البته شاید این دغدغه در برخی ناشران وجود داشته باشد اما حاضر به ریسک کردن نیستند. این دل‌نگرانی بابت استقبال و فروش آثاری از این دست همیشه وجود داشته است. ما هم زمانی که شروع به کار کردیم فکر نمی‌کردیم کتاب‌هایمان که تنها به استان گیلان اختصاص داشت مورد استقبال قرار گیرد. اما به مرور زمان نظرمان تغییر کرد و حتی از دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور هم مخاطب پیدا کردیم.
«اطلس جاذبه‌های طبیعی گیلان» را برای اولین‌بار در کشور چاپ کردیم. تمام تصاویر آن توسط مؤلفان کتاب گردآوری شده و تهیه آن 10 سال زمان برده است. هزینه چاپ این اثر بسیار بالا بود اما با کمک حوزه هنری گیلان آن را منتشر کردیم. منظورم این است که این حوزه (گیلانشناسی) جای کار بسیاری دارد و پژوهشگران، سازمان‌ها و مردم از آن استقبال می‌کنند. کتاب «فلور گیلان» هم یکی دیگر از آثار ارزشمند نشر ما است. در این کتاب برای اولین‌بار تمام گیاهان گیلان به دو زبان معرفی شده است.
مورد بعدی اینکه معتقدم خود ما باید فرهنگ‌های مختلف را به مردم ایران بشناسانیم. اگر من به‌عنوان یک ناشر گیلانی توانستم این کار را انجام دهم، قطعا ناشران استان‌های دیگر نیز قادر به انجام این کار هستند. وقتی 10 سال پیش کار بر روی «دانشنامه فرهنگ و تمدن» را آغاز کردیم، خیلی‌ها می‌گفتند شاید این اثر مورد استقبال قرار نگیرد. اما در حال حاضر دو استان دیگر هم از طرح دانشنامه ما الگوبرداری کردند. این نشان می‌دهد استان‌های دیگر هم تمایل به انتشار آثاری از این دست دارند اما حاضر نیستند ریسک این کار را بپذیرند و نگرانند که در شرایط اقتصادی فعلی نتوانند بازخورد خوبی از جامعه مخاطبین خود داشته باشند.
چه انگیزه‌ای باعث شده تا با وجود مشکلات حوزه نشر و شرایط اقتصادی فعلی همچنان فعالیت خود به‌عنوان ناشر را ادامه دهید؟
سه سال پیش به‌عنوان ناشر برگزیده کشور معرفی شدیم و این دیده شدن برایمان بسیار دلگرم‌کننده بود. اینکه یک ناشر خصوصی که به‌صورت اختصاصی در حوزه گیلانشناسی فعالیت می‌کند از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دیده شود، قوت قلب بسیار خوبی برایمان بود و انرژی و انگیزه مضاعفی به ما داد. پژوهشگران ما حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند اما به خاطر عشق به حوزه مطالعاتی خود و دغدغه معرفی فرهنگ گیلان با نشر فرهنگ ایلیا همکاری می‌کنند. این دیده شدن‌ها باعث می‌شود پژوهشگران هم انگیزه‌ای برای تألیف کتاب‌های بیشتر پیدا کنند. من این موفقیت را مدیون مردم خوب استان گیلان و پژوهشگران خود هستم.
کتابسازی پدیده‌ای است که در سال‌های اخیر در زمینه کتاب‌های حوزه ایرانشناسی با آن مواجه هستیم، دلیل این موضوع را چه می‌دانید؟
فکر می‌کنم مهمترین دلیل آن نداشتن دغدغه در زمینه انتشار آثاری گرانقدر در حوزه ایرانشناسی است. تألیف آثار ما زمان و هزینه بسیاری می‌برد برای مثال برای تهیه کتاب «روزنامه جنگل» به مشکلاتی برخوردیم، بسیاری از شماره‌های این روزنامه ناقص بود و ما رایزنی‌های بسیاری برای به‌دست آوردن این شماره‌ها از افرادی که آن را در اختیار داشتند، کردیم. تمام شماره‌های روزنامه نسخه‌خوانی شد و متن آن به فارسی امروز در کنار نسخه اصل به چاپ رسید. منظورم این است که کار در حوزه تاریخ و فرهنگ بسیار سخت است و شاید به همین دلیل بسیاری از مؤلفان به سمت کتابسازی در این زمینه کشیده شده‌اند.
مهمترین دغدغه شما به‌عنوان یک ناشر چیست؟
مهمترین دغدغه ناشران شهرستانی بحث توزیع و پخش کتاب است. با وجود اینکه ناشر شناخته شده‌ای هستیم و آثار زیادی را منتشر می‌کنیم اما پخشی‌ها همکاری لازم را با ما ندارند.
نشر فرهنگ ایلیا با چند عنوان در نمایشگاه 32 حضور دارد؟
در طول 15 سال فعالیت در حوزه نشر حدود 800 عنوان کتاب منتشر کرده‌ایم. آثار ما در چند دسته کلی جای می‌گیرد؛ میراث مکتوب، دانشنامه، کتاب‌های عکس، فرهنگ‌نامه، ادبی و ... در حال حاضر نیز با 250 عنوان در سی‌ودومین نمایشگاه کتاب تهران حاضر شدیم که 60 عنوان آن جدید است. «زنان گیلان»، «خوراک گیلان»، «بازارهای گیلان» و «پوشاک گیلان» از جدیدترین کتاب‌های نشر ما محسوب می‌شود.
نظرات