همین ویژگی، این اثر را به منبعی منحصر به فرد در زمینه مرور وقایع مرتبط با دفاع مقدس تبدیل می‌کند. در این مطلب قصد داریم بر مبنای مندرجات این کتاب، مرور پر جزئیات بر وقایع روز ابتدایی جنگ داشته باشیم.
در اولین روز از حمله سراسری دشمن به خاک ایران، نیروهای عراقی به پاسگاه‌های مرز مشترک با ایران در سراسر نقاط مرزی، از آبادان تا شمال قصر شیرین، هجوم آوردند و با پشتیبانی آتش توپخانه و بمباران هوایی، بسیاری از پاسگاه‌ها را تصرف یا محاصره کردند و پیش‌روی به سوی نقاط سوق‌الجیشی را شروع کردند. همزمان با این هجوم، نیروهای ایرانی که آمادگی چندانی نداشتند، با احساس خطر از تصرف نقاط بیشتر و شهرهای مهم، پی در پی درخواست کمک و پشتیبانی می‌کردند.
همزمان با هجوم زمینی، هواپیماهای دشمن نیز هجوم به شهرها و مناطق استراتژیک را آغاز کردند و تا قبل از تاریکی شب، با تجاوز به نوزده شهر، فرودگاه‌ها، پایگاه‌ها و... را هدف قرار دادند. همچنین درگیرهای دریایی بین ایران و عراق در اروندرود و خلیج‌فارس نیز در همین روز رخ داد که نتیجه آن غرق چهار فروند ناوچه موشک‌انداز عراقی بود.
بعدازظهر سی‌ویکم شهریور 1359 خرمشهر مورد تهاجم توپ‌ها و خمپاره‌های عراقی قرار گرفت و بخش‌های غربی این شهر و از جمله «کوی طالقانی»، «راه‌آهن» و «مولوی» با تخریب فراوانی روبه‌رو شدند. این حمله شهدای بسیاری بر جای گذاشت.
همچنین در همین روز، شهربانی آبادان اعلام کرد: «در منطقه آبادان، دشمن با سلاح‌های سنگین و خمپاره اجرای آتش کرد که در اثر آن عده‌ای شهید و مجروح شدند و تعدادی از مخازن نفت، اسکله‌ها و بعضی تاسیسات دیگر منهدم شد. تیراندازی ادامه دارد و پالایشگاه آبادان زیر آتش سنگین عراق قرار دارد.»
سپاه دشت آزادگان هم اعلام کرد: «در ساعت هفده امروز، پاسگاه سوبله به علت عدم دستور آتش از سوی فرمانده آن، سقوط نموده، عده‌ای از برادران ارتشی شهید و مجروح شدند و تعدادی تانک و خودرو به آتش کشیده شد.» (46)
در روز سی‌ویک شهریور، هواپیماهای عراقی فرودگاه مهرآباد و پایگاه یکم شکاری در تهران، فرودگاه بوشهر، فرودگاه اهواز، شهرهای آبادان، خرمشهر، دزفول، ایلام، دهلران، گیلان غرب، کرمانشاه، اسلام آباد، قصرشیرین، سنندج، پیرانشهر و شهرکرد و همچنین پایگاه‌های نظامی در همدان، ارومیه و تبریز و همین‌طور کوه‌های اطراف ذوب‌آهن اصفهان را مورد هجوم قرار دادند.
در روز سی‌ویکم شهریور، ستاد مشترک ارتش ایران ده اطلاعیه صادر کرد. از جمله در اطلاعیه شماره شش آمده است: «برابر اعلام استانداری ایلام، تاکنون شش فروند هواپیماهای میگ متجاوز عراقی با آتشبارهای ارتش در استان ایلام سقوط کرده است. جنازه‌های خلبانان عراقی در حال انتقال به شهر ایلام است.»
در اطلاعیه شماره ده نیز آمده است: «طبق گزارش‌های واصله، تلفات و ضایعات ارتش عراق تا ساعت بیست‌وسه روز سی‌ویکم شهریور، چنین است: هواپیماهای میگ سرنگون شده عراقی 11 فروند، ناوچه موشک‌انداز غرق شده 4 فروند، ضمناً بر اثر آتش شدید توپخانه‌های ارتش، تاسیسات و کارخانه تولید گاز فاو منهدم شد و پایگاه‌های هوایی شعیبه، کوت و تاسیسات نفتی واسلیه، قرارگاه گردان تیپ 20 در مناطق سیبه و سیمان با آتش نیروی هوایی ارتش منهدم گردیده است. درگیری در مناطق مرزی خوزستان به شدت ادامه دارد.» (56)
در این روز رادیو آمریکا در تحلیل توان نظامی دو طرف ایرانی و عراقی گفته است: «به گفته کارشناسان نظامی، تعداد نفرات نیروهای ایرانی تنها بر روی کاغذ از نیروهای عراق بیشتر و تجهیزاتش مجهزتر است. این امر را نباید دلیل برتری نظامی ایران دانست. کارشناسان دفاعی اعتقاد دارند که این امر از تصفیه و پاکسازی 60% قوای نظامی ایران از زمان برکناری رژیم پیشین تا کنون ناشی شده است.» (59)
آغاز تهاجم نظامی عراق، همچنین بازتابهای مختلفی در میان مقامات دو کشور درگیر جنگ و در محافل رسمی و غیررسمی جهان به همراه داشت.
سی‌ویکم شهریور مصادف بود با آغاز سال جدید تحصیلی و به همین دلیل، امام خمینی در بیاناتشان به مناسبت آغاز سال جدید تحصیلی اشاره‌هایی هم به حمله عراق به ایران داشتند. ایشان تعبیر معروف «دزدی آمده است و سنگی انداخته و رفته است» را در همین بیانات متذکر شده‌اند.
امام خمینی(ره) با تذکر به گروه‌ها و گروهک‌ها درباره لزوم اجتناب از شایعه‌پراکنی و ایجاد اغتشاش در روز اول بازگشایی مدارس، دست زدن به این اعمال را نمود همدستی آنها با اجانب و صدام دانستند. اشاره امام به دعوت سلطنت‌طلبان و از جمله رادیو صدای آزاد برای «اعتصاب عظیم ده میلیونی مدارس» بود.
ایشان در همان سخنان بیان کردند: «هر وقت لازم بشود من پیامی به ملت خواهم داد و به صدام حسین و امثال او نشان خواهم داد که ای اذناب آمریکا قابل ذکر نیستند... ملت ما نباید خیال بکنند که جنگی شروع شده است و حالا فرض کنید دست و پای خودمان را گم کنیم. نه. این حرف‌ها نیست. یکی چیزی آوردند و یک بمبی اینجا انداختند و فرار کردند و رفتند.» (61)
بنی‌صدر هم با اشاره به اینکه از یک‌ماه و نیم پیش اطلاعاتی درباره تحرکات نظامی عراق داشته است گفت: «عراقی‌ها چند روز پیش توسط سفیر فلسطین گفته بودند ما می‌خواهیم آنچه را قرارداد الجزایر به ما داده است بازپس بگیریم و هدف دیگری نداریم.»
در مقابل، صدام حسین در همین روز گفته بود: «حمله هواپیماهای عراق در مقابل حمله هواپیماهای ایران بوده است. اگر ایران به محله‌های سکونت مردم حمله نکند، ما هم به آنها حمله نخواهیم کرد. اگر ایران سیادت ما را بر مرزهای خودمان به رسمیت بشناسد، ما دست از جنگ برمی‌داریم و چاه‌های نفت را تحویل می‌دهیم.» این سخنان صدام با این خبر که از سوی خبرگزاری عراق ارائه شده است تکمیل می‌شود: «عراق مصمم است سرزمین‌هایی را که توسط ایران غصب شده، بازیابد.» (64)
در تفسیرها و تحلیل‌های رسانه‌های بین‌المللی از واقعه، در روز اول جنگ چند چیز مشترک است: اول اینکه نیروی متجاوز عراق است. دوم اینکه عراق در پی جبران تحقیر ناشی از قرارداد 1975 الجزایر است. سوم اینکه عراق از ضعف نیروهای مسلح ایران که ناشی از پاکسازی این نیروها بوده استفاده کرده است. در این میان روزنامه کریستین ساینس مانیتور این اعتقاد را هم دارد که عراق «قصد دارد تبلیغات ایران برای سرنگونی رژیم عراق در میان شیعیان عراق خنثی کند.»
نظر شما