در این مراسم که با حضور آیت الله مصباح یزدی برگزار شد دیگر اساتید و پژوهشگران به ایراد سخنرانی پرداختند و در پایان بیانیه اختتامیه این کنگره قرائت شد.
آیت الله مصباح یزدی مفسر و استاد برتر اخلاق در آیین اختتامیه پنجمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی بیان کرد: وقتی از اسلامی کردن علوم انسانی سخن می گوییم، باید مفردات و واژه های آن را در حوزه تصوری به خوبی تبیین کنیم. در چنین شرایط سخت و سنگین علیه اسلام و انقلاب، دستیابی به پیشرفت‌های عظیم علمی و صنعتی و نظامی شده است که دوست و دشمن را متعجب کرده است.
وی افزود: پیشرفت‌هایی در ایران اسلامی و در این شرایط حاصل شده که دوستان را نیز متعجب کرده است؛ تحول عظیمی که در حوزه های علمیه و موضوع و گستره تحقیقات و توسعه مراکز علمی و پژوهشی و افزایش مراودات اساتید حوزه و اساتید دانشگاه های ایران و سراسر جهان رخ داده است، قابل توجه است.
آیت الله مصباح یزدی اظهارکرد: استفاده از امکانات و بهره گیری از شرایط از نکات مهمی است که باید نسبت به این موضوع پاسخگو باشیم که متاسفانه آنگونه که باید و شاید از این نعمات بی نظیر برای پیشرفت ها به خصوص در زمینه های علمی و فرهنگی و علوم اسلامی و دینی بهره نگرفتیم.
وی گفت: به طور کلی به نظر می رسد که هنوز برای بسیاری از کسانی که می‌بایست در حرکت علوم انسانی اسلامی حرکت جدی داشته باشند، موضوع اصلی از این فعالیت ها به درستی روشن نشده است؛ این افراد هم در حوزه و هم در دانشگاه حضور دارند که می گویند منظور شما از علوم انسانی اسلامی چیست؟
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: اطلاع رسانی در حد وسیع در عرصه ارایه فعالیت های علوم انسانی اسلامی لازم و ضروری است؛ وقتی از اسلامی کردن علوم انسانی سخن می گوییم، باید مفردات و واژه های آن را در حوزه تصوری به خوبی تبیین کنیم.
وی گفت: وقتی حوزه تصوری انجام شد به عرصه تصدیق می‌رسیم و روابط آن را تنظیم خواهیم کرد؛ پس از تشکیل نظام اسلامی، اسلامی کردن دانشگاه ها و علوم انسانی مطرح شد ولی این مبحث هنوز در سطح عموم، تبیین نشده است.
اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: درست است که علوم و موضوعات خاص داریم که در چارچوبه‌های خود بحث می‌کنند، ولی حتی در تشخیص و شناخت موضوع نیز باهم اختلاف داریم؛ ما که می‌گوییم موضوع این علوم انسانی است، باید مشخص کنیم که از چه انسانی سخن می گوییم؟ آیا از انسان به مثابه یک موجود زنده با شاخص های فیزیکی بحث می کنیم یا اینکه در خصوص ماهیت انسان بحث می کنیم.
وی افزود: انسان هیچگاه نمی‌گوید که این هیکل، انسان است، بلکه کودکی نیز مرحله‌ای از وجود انسانی است، ولی انسان حقیقی از منظر اسلام آنی است که به قول قرآن کلیت این انسان مبعوث می شود؛ زنده شدن، ماهیت و کارکرد قطعی انسان نیست بلکه انسان مبعوث می شود و این بعثت تا ابد ادامه دارد.
آیت الله مصباح یزدی اظهارکرد: این تعریف اسلام را در کنار تعریف انسان در دانشگاه های غربی در کنار هم بگذارید تا مشخص شود که تعریف انسان در چه مرتبه و جایگاهی قراردارد؛ اینکه انسان و وجود انسانی او پس از مرگ و تا ابد ادامه یابد، انسانی را سوای انسانی که در مراکز غربی معرفی می‌شود، تعریف می‌کند.
وی افزود: ارزش‌های الهی با تجربه حسی قابل اندازه گیری نیست؛ برخی از فلاسفه مغرب زمین می‌گفتند که اخلاق نیز یک اصل به اصطلاح «من درآوردی» است زیرا اصل، قدرت است و تمام امورات بر حسب قدرت شکل گرفته است و اصولی چون اخلاقیات و رحم محلی از اعراب ندارد.
آیت الله مصباح یزدی اظهارکرد: اگر معقتد شدیم که در کنار حس، منبعی به نام عقل وجود دارد که حقایقی را درک می کند و بر اساس آن بدیهیاتی شکل می گیرد و در نهایت براهین شکل می گیرد و در نتیجه، نتایج یقینی استحصال می شود همه این امور عینیت پیدا می کند.
وی گفت: حس و تجربه، اعتبار خود را از عقل می گیرند زیرا حس نیز ممکن است به خطا بیفتند؛ تا بدیهیات عقل حاصل نشود اداراکات حسی نیز محلی از اعراب ندارند؛ وقتی عقل، خدا و پیامبر را اثبات کرد باب دیگری برای مبدا شناخت باز می شود؛ وقتی در دانشگاه ها این مساله حل نشده است که آیا دین یک مقوله علمی حسی یا یقینی است، نمی توانیم نظر درستی در این باب ارایه دهیم.
رئیس موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) با ذکر این مطلب که هنوز برخی از اساتید دانشگاه تصور می کنند همه علوم باید در حوزه تجربی و حسی خالصه شود، بیان کرد: تصور بسیاری از اساتید محترم دانشگاه‌های ما در چنین فضایی است ولی این مباحث را بروز نمی‌دهند؛ اما سوال این است که برای حل این معضل چند کتاب و مقاله نوشته شده و چند نشست تخصصی در زمینه تبیین این موضوع برگزار شده است تا نگاه اساتید در یک آوردگاه علمی نقد و بررسی شود.
وی گفت: اصل برای ما یقینیاتی است که پشتوانه آن بدیهیات عقلی است؛ امروزه گرایشی که بیش از 2هزار سال پیش بین گروهی از مردم (شکاکیت) مطرح بود امروز برای برخی از دانشمندان نیز وجود دارد؛ گاهی می‌بینیم که یک استاد برجسته به دلیل همین شکاکیت نمی‌تواند به یک نگاه و دلیل روشمند علمی و تحقیقی مشخص برسد.
اندیشمند فلسفه اسلامی تصریح کرد: برای اینکه برای روش تحقیق انگیزه داشته باشیم باید بدانیم که به دنبال چه چیزی هستیم؛ اگر تمام فعالیت‌های علمی ما به پیشرفت رفاه و زندگی مادی ختم شود و حتی الزام عدالت نیز به راحتی مردم تعبیر شود، در حقیقت کودکی هستیم که به سن 80 سالگی رسیده‌ایم.
وی در پایان سخنانش بیان کرد: شناخت موضوعات و مسایل و روش کار و بحث، سه عرصه ای است که می تواند ما را به شناخت ماهیت علم دینی برساند؛ اعتبار سنجی روش ها در این عرصه بسیار مهم و اثرگذار است؛ هیچ چیزی با بی نهایت قابل مقایسه نیست و شناخت این ماهیت بی نهایت را می توان با شناخت های کودکان مقایسه کرد.
کمیته اعطاء جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی در این دوره نیز مانند دوره های قبل، با پیشنهاد جمع قابل توجهی از نظریه پردازان برجسته در عرصه علوم انسانیِ اسلامی روبرو شد که کار انتخاب و معرفی نظریه پردازان برتر را سخت و پیچیده می ساخت. البته با عنایت به فلسفه وجودی این جایزه، کمیته اعطای جایزه به انتخاب افرادی اهتمام دارد که فراتر از ارائه یک یا چند نظریه ممتاز، صاحب تلاش های متنوعی باشند که سرجمع به پیشرفت علوم انسانیِ اسلامی و افزایش دارایی های علمی آن در رشته های کلیدی کمک نموده و جامعه علمی بتواند با اتکاء به ظرفیت های آنان، به راه خود بهتر از گذشته ادامه دهد.
کمیته اعطای جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی در مراسم چهارمین دوره که امروز در جوار حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه «سلام الله علیها» و در حضور شماری از اساتید و پژوهشگران ارجمند حوزه و دانشگاه برپا می‌شود، موفق شد بر مبنای نظام نامه جایزه، پس از بررسی‌های چند مرحله‌ای، و اخذ آراء اساتید و نخبگان برجسته علوم انسانیِ اسلامی در رشته های ذی ربط، در نهایت دو تن از نظریه‌پردازان را شایسته دریافت جایزه در این دوره تشخیص دهد:
یک: آیت الله آقای علی اکبر رشاد، در رشته فلسفه و روش شناسی علوم انسانیِ اسلامی، که علاوه بر خدمات بزرگ و منحصربفرد در عرصه‌های علمی و تحقیقی شامل نهادسازی، هدایت و تربیت دهها محقق زبده، و همچنین زمینه سازی برای شکل گیری صدها اثر علمی چه در ساحت علوم اسلامی و چه در ساحت علوم انسانیِ اسلامی، به طور خاص موفق شده‌اند ضمن ارائه دیدگاهی پیشرو و راهگشا در خصوص ماهیت، اصول، ساختار و قواعد علوم انسانیِ اسلامی، کمک قابل توجهی به پیشرفت این علوم نمایند.
دو: حجت الاسلام والمسلمین آقای سید حسین میرمعزی در رشته اقتصاد اسلامی که ضمن نقش آفرینی مؤثر در جهت بسط و تقویت دانش اقتصاد اسلامی در ایران، موفق شده اند نظریات ارزشمندی را در جهت استحکام بخشی به مبانی دانش اقتصاد اسلامی و نیز تکمیل و تعمیق نظام اقتصادی اسلام ارائه نمایند.
علاوه بر این، کمیته اعطای جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی تصمیم گرفت در این مراسم، با افتخار از جناب استاد عثمان باکار از کشور مالزی به خاطر تألیف آثار علمی ارزشمند و ارائه دیدگاه های ممتاز و اثرگذار در عرصه فلسفه علم دینی، و همچنین کوشش های وسیع در جهت بسط و تعمیق گفتمان علوم انسانیِ اسلامی در جهان اسلام تقدیر کرده و لوح سپاس خود را به ایشان تقدیم کند.
نظر شما