فیض اللهی ادامه داد: همچنین لاکستون در نوشتن کتابی با عنوان «علم نفرت‌انگیز!» (2013) با دونالد پروترو (Donald Prothero)، زمین‌زیست‌شناس مشهور، همکاری کرده است که درباره نهان‌جانورشناسی است و به موجودات افسانه‌ای همچون یتی، پاگنده و هیولای دریاچه لاک‌نس می‌پردازد.
وی افزود: کتاب‌هایی مانند «تکامل» دانیل لاکستون حتی در زبان انگلیسی هم نیز فراوان نیستند و نویسنده ماهنامه علم و فناوری وایرد (Wired) معتقد است که این اثر لاکستون یکی از بهترین کتاب‌ها درباره تکامل است. وی در این ماهنامه این‌گونه می‌نویسد «این نقد را با دو هفته تاخیر منتشر می‌کنم زیرا فرزند شش ساله‌ام مدام کتاب را از من می‌دزدید و با خودش دور خانه می‌گرداند تا عکس‌هایش را تماشا کند.»
فیض‌اللهی گفت: تصاویر زیبا و متن روشن کتاب می‌تواند هر کوچک و بزرگی که به داستان حیات علاقه‌مند باشد را به خود جلب کند. این تصاویر شامل عکس، نقاشی کارتونی و نمودار می‌شود و تصاویر جانداران باستانی که با دست یا کامپیوتر تولید شده‌اند از طراحی جذابی برخوردارند.
وی درباره ساختار کتاب تاکید کرد: بیشتر کتاب‌های مشابه داستان زندگی چارلز داروین را روایت می‌کنند، اما لاکستون به جای تمرکز بر داروین به شرح سازوکار انتخاب طبیعی می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چه کارهایی از دست آن ساخته است و چه کارهایی نه. اگرچه این کتاب مناسب خوانندگان 8 تا 13 سال معرفی شده اما در عمل بزرگ‌سالان نیز می‌توانند از آن بیاموزند. کتاب به دو بخش تقسیم شده است: نیمه نخست با عنوان «تکامل چیست؟» به شرح نظریه انتخاب طبیعی می‌پردازد و مباحثی همچون شواهد دیرین‌شناختی تکامل، انتخاب مصنوعی جانداران اهلی، نقش داروین، جهش و چگونگی روی دادن تغییرات، بقای شایسته‌ترین‌ها، موازنه‌های تکاملی و تبار نیاکانی انسان می‌پردازد.
این مترجم افزود: نیمه دوم با عنوان «پرسش‌های بیشتر درباره تکامل» شیوه جدلی دارد و به ایرادها یا نگرانی‌های رایج از بابت نظریه تکامل پاسخ می‌دهد و در مجموع به این پرسش پاسخ می‌دهد که آیا شواهد کافی در تایید این نظریه وجود دارند؟ و آیا تکامل می‌تواند پیچیدگی حیات روی زمین را توضیح دهد؟ در واقع لاکستون در بخشی از کتاب درباره ایرادهای محافظه‌کاری تکاملی می‌نویسد «تکامل نیرویی قدرتمند در طبیعت است، اما حتی تکامل هم محدودیت‌هایی دارد.
فیض‌اللهی گفت: همان‌طور که پیش از این دیدیم، عامل محدودکننده اصلی دیگر آن است که تکامل با دست‌کاری چیزهایی که از پیش ساخته شده، و از طریق مجموعه‌ای از تغییرات کوچک، چیزهای نو می‌آفریند. گاهی این کار به نتایج شگفت‌انگیزی منجر می‌شود. برای مثال، نهنگ‌ها را در نظر بگیرید. آنها از جانورانی نسب گرفته‌اند که زمانی روی خشکی زندگی می‌کردند و نهنگ‌ها هنوز ویژگی‌هایی که از این نیاکان خشکی‌زی به ارث برده‌اند را دارند. برای مثال، با آنکه آبشش بیشتر به کارشان می‌آید، شش دارند. داشتن شش به این معنا است که نهنگ‌ها عملا ممکن است غرق شوند، چیزی که برای یک جانور دریایی خنده‌دار است.
این مترجم ضمن اشاره به موفقیت‌های دیگر کتاب که چندی پیش برنده جایزه لاکپشت پرنده هم شده بود گفت: این اثر نامزد چندین جایزه کتاب و برنده جایزه 10 هزار دلاری لین اندرسون شد. لاکستون ابتدا قصد داشت کتاب را در آمریکا به چاپ برساند اما به او گفته شد که «البته کتاب خوبی است، اما به نظر ما کمی زیادی داغ است ...» در واقع نویسنده معتقد است که این دیدگاه درباره مبانی علمی زیست‌شناسی بسیار عجیب است. به هر حال، در کانادا مشکلی برای چاپ کتابش نداشت. این کتاب که مطالعه آن از سوی «انجمن ملی معلمان علوم آمریکا»، «انجمن آمریکایی پیشرفت علم» و «مرکز ملی آموزش علم آمریکا» توصیه شده تاکنون به زبان‌های اسلوونیایی، کره‌ای، نروژی، پرتغالی و اکنون فارسی ترجمه شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا تکامل یک واقعیت علمی است یا فقط یک نظریه است؟ گفت: واقعیت این است که کلمه «تکامل» دارای چندین معنا است که بی‌توجه به تفاوت‌هایشان می‌تواند منجر به بحث‌های بیهوده شود. یک معنای تکامل تغییر جانداران در طول زمان است. شواهد سنگواره‌ای نشان می‌دهند که بسیاری از جاندارانی که در گذشته می‌زیستند منقرض شده‌اند و جانورانی که اکنون روی زمین زندگی می‌کنند در گذشته دور وجود نداشتند. به این معنا تکامل یک واقعیت است. اما یک معنای دیگر آن سازوکاری است که دانشمندان برای این تغییر پیشنهاد کرده‌اند. در دو قرن گذشته چندین سازوکار برای تغییر تکاملی پیشنهاد شده، اما اکنون همه آنها جز انتخاب طبیعی رد شده‌اند. بنابراین اگرچه ممکن است به نظر افراد غیرمتخصص تکامل و داروینیسم مترادف باشند، اما از نظر متخصصان منظور از داروینیسم در درجه اول نظریه انتخاب طبیعی است که واقعیت تکامل جانداران را تبیین می‌کند. پس پاسخ شما این است که تکامل هم یک واقعیت است و هم یک نظریه.
نظرات