به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) رابطه دین و قدرت در طول تاریخ فراز و فرودهای زیادی داشته است. دین در جوامع دین­دار، فی­نفسه از قدرتی تعیین کننده برخوردار است. حال در برخی جوامع برای این قدرت، حق انحصاری در نظر گرفته می­‌شود و حکومت را تنها از آنِ آن می‌­دانند و در جوامعی دیگر نه. اما در اصل اینکه در جوامعی با مردمان دیندار، دین نقش مهمی در قدرت ایفا می‌­کند ولو آن جامعه دارای دولتی سکولار باشد، تردیدی وجود ندارد.

نمونه عینی و دمِ دستی آن کشور آمریکا است. در ایالات متحده حکومتی عرفی و سکولار بر سریرِ قدرت قرار دارد اما در عین حال مسیحیت و آموزه‌­های آن عنصری تعیین کننده در مناسبات قدرت محسوب می­شود. از انجیل به دست گرفتن ترامپ جمهوری­ خواه در روزهای کرونایی گرفته تا جواب هیلاری کلینتون در برابر این سئوال که «موثرترین کتاب زندگی­ شما کدام است؟» آری خانم کاندیدا موثرترین کتاب در طول زندگی­اش را «کتاب مقدس» معرفی کرد!

بنابراین قدرت دین در هر جامعه‌­ای لزوما وابسته به نوع حکومت آن جامعه نیست بلکه میزان زنده بودن دین در یک جامعه در تعیین قدرت آن دین موثر است.

اما این نسبت ـ دین و قدرت ـ در مورد دین اسلام از حساسیت به مراتب بالاتری برخوردار است. چه اینکه از نگاه برخی جامعه­ شناسان سیاسی و این دین از پتانسیل بیشتری برای به دست آوردن برخوردار است.

محمد شحرور (2019-1938) از روشنفکران جهان عرب و نویسنده­ای اهل کشور سوریه بود که در این حوزه (نسبت دین و قدرت) در جهان اسلام صاحب شهرت است که به تازگی از او کتابی به همین نام به فارسی ترجمه شد.

«دین و قدرت؛ خوانشی نو از حاکمیت» کتابی است که دیالکتیک دین و قدرت را در متن مفهوم حاکمیت بررسی می‌­کند و می‌­کوشد از این مفهوم ریشه‌­دار در میراث دینی مسلمانان خوانشی نو عرضه کند. نویسنده برای برآوردن این مهم مراحل تحول و تکامل مفهوم حاکمیت را از عصر خوارج تا به امروز ـ عصر اسلام سیاسی و جریان­‌­های سلفی ـ بررسی می­­‌کند و نشان می‌­دهد که خوانش ایدئولوژیک از حاکمیت چگونه بر دیدگاه اسلام­گرایان تندرو، همانند ابوالاعلی مودودی و سید قطب تاثیر گذاشته است؛ کسانی که حاکمیت قراردادی را در تقابل با حاکمیت الهی می­‌پندارند و از این‌­رو نه تنها تکفیر دولت­‌های غربی و کشتار شهروندان آنها را جایز می‌شمرند بلکه دولت­‌های حاکم بر کشورهای مسلمان را هم به علت وضع قانون تکفیر کرده و مسلمانان را به سبب پیروی از قوانین موضوعه می‌­کشند. زیرا باور دارند حقِ قانونگذاری تنها از آنِ خداست. در خوانشِ شحرور با سه نوع حاکمیت رو­به­‌رو می­‌شویم؛1- حاکمیت الهی، 2- حاکمیت بشری و 3- حاکمیت الهی – بشری.

از مهم­ترین سرفصل­‌های این کتاب می­‌توان به ویژگی رسالت محمدی، مفهوم حکم تشریعی در قرآن، خاتمیت، جهان شمولی، مجازات‌­های جسمانی، مجازات اعدام، بریدن دست، مجازات زنا، سلطه جامعه، سلطه پدر و مادر و ... اشاره کرد.

«دین و قدرت؛ خوانشی نو از حاکمیت» نوشته محمد شحرور با ترجمه عبدالله ناصری و سمیه سادات طباطبایی در 532 صفحه به بهای 90 هزار تومان از سوی انتشارات مروارید منتشر و در دسترس علاقه­‌مندان قرار گرفته است.

خبرنگار: عظیم محمود آبادی