به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در قزوین، «حمید عابدی‌ها» استاد و پژوهشگر حوزه ادبیات در استان قزوین در این محفل مجازی، گفت: اگر بخواهیم در راه شناخت زبان و ادبیات فارسی و جهان گام برداریم، در مرحله نخست باید به‌عنوان دیباچه بحث بتوانیم شخصیت سعدی را بشناسیم؛ اینکه سعدی که بود، چه کرد و چه تأثیری در ادبیات ایران و جهان داشت؟ را معنی کنیم.

وی بیان کرد: شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی از نوابغ و نوادر بلکه اشهر مشاهیر ادبی ایران‌زمین در طول تاریخ دوره دراز دامان ادبیات پارسی است که با بحث منتقدین ادبیات در خصوص مشاهیر ادبی که بعضاً چهره‌های ملی را با آثار فارسی برای مردم کشور می‌شناسیم و برخی از این افراد وجهه بین‌المللی دارند و با تولیدات آثار فراملی در ادبیات فارسی توانسته‌اند بخشی از اندیشه خود را به‌غیراز فارسی‌زبانان معرفی کنند.

این استاد دانشگاه گفت: امروز سعدی یکی از مهم‌ترین مشاهیر ما در حوزه ملی و فراملی است که اگر بخواهیم از بین ادیبان فارسی به‌اتفاق نظری بین منتقدان و دانشمندان برسیم به 5 شخصیت برمی‌خوریم که حکیم ابوالقاسم فردوسی، حکیم نظامی گنجوری، شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی، مولانا جلال الدین بلخی و درنهایت خواجه حافظ شیرازی این 5 ادیب فراملی ایران هستند که گاهی برخی از دیگر از بزرگان ادبیات کشور را نیز در کنار این 5 تن نام‌ برده‌اند.

عابدی‌ها یادآور شد: اگر بخواهیم 20 اثر ادبی جهانی را نام ببریم، قطعاً شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی و بوستان سعدی شیرازی نیز جزو این آثار قرار می‌گیرد.

سعدی در قله ادبیات فارسی قرار دارد
وی گفت: آثار سعدی امروز تقریباً به همه زبان‌های زنده دنیا ترجمه‌ شده است و به‌عبارت‌دیگر سعدی در قله ادبیات فارسی قرار دارد و حتی در بین 5 شاعر پارسی‌گوی بین‌المللی سعدی در رأس فارسی‌شناسی و زبان فارسی قرار دارد. فردوسی در حوزه ادبیات حماسی در رأس این حرم است و حافظ در رأس ادبیات تغزلی و نظامی در جهت رمانتیسم و شعرهای بزمی در صدر قرار دارد اما سعدی در همه جهات اشعار و آثار او در رأس قرار دارد.

این پژوهشگر زبان فارسی تأکید کرد: بهترین ترجیح بند زبان فارسی و تنها ترجیح بند سعدی شیرازی است که با بیت «بند برگردان بنشینم و صبر پیش گیرم، دنباله کار خویش گیرم» توانسته است تنها ترجیع‌بند خود را به بهترین ترجیع‌بند ادبیات فارسی تبدیل کند.

عابدی‌ها افزود: در غزل سعدی یکی از دو سه نفر اول است و در قصیده نیز جزو برترین‌هاست و در نثر نیز بی‌نظیر است و به‌عبارت‌ دیگر ادبیات فارسی به دو دوره تقسیم می‌شود که ادبیات فارسی پیش از اسلام و ادبیات فارسی پس از اسلام که به نظر می‌رسد بخش ادبیات فارسی پیش از اسلام به فراموشی سپرده‌شده است.

وی گفت: تنها پژوهشی که دراین‌باره انجام‌شده است اثر دکتر محمود تفضلی و دکتر ژاله آموزگار است که نیاز است تا دانشجویان این رشته‌ها در رده‌های ارشد و دکتری به این بخش بپردازند چراکه آثار بی‌نظیری در این دوره تولید شده است که مغفول مانده و فقط مورد مطالعه زبان‌شناس‌ها قرار گرفته است.

آمیزش زبان فارسی و عربی به غنی‌تر شدن فارسی کمک کرده است
این  پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی افزود: ثقل ادبیات فارسی در ایران نیز بعد از ورود اسلام به کشور بوده است و با آمیزش با زبان عربی توانست اتفاقات خوبی را برای زبان ما ایجاد کند. زبان فارسی از زبان عربی کمبودها خود را گرفت ولی به زبان عربی تبدیل نشد بلکه فارسی غنی‌تری برای ما ایجاد کرد که امروز باعث شده است تا ما سعدی و فردوسی را به‌عنوان افتخارات خود داشته باشیم.

وی افزود: سعدی در وسط و در قله قرارگرفته است و می‌توان گفت زبان فارسی و ادبیات فارسی خود را آماده حضور سعدی کرده است و بعد از سعدی هم هنوز ما داریم از داشته‌های سعدی  در زبان بهره‌مند‌ می‌شویم.

سعدی شیرین‌سخن‌ترین ادیب فارسی زبان است
این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی تصریح کرد: سعدی از حیث مضمون و محتوا توانست در صدر قرار گیرد چراکه در عرفان، عشق و محبت  و موضوعات مختلف توانسته با زبانی بس روان و شیرین آثاری ارزشمند خلق کند. سعدی یکی از سرآمدان ادب عاشقانه فارسی سعدی به‌حساب می‌آید که با آن عشق محسوس زمینی‌تری نسبت به دیگران توانسته شیرینی سخن را به مخاطب انتقال دهد.

وی افزود: بیشترین مفاخره سعدی به خودش و شعر خودش شیرین‌سخنی است و در آثار خود نیز چندین بار به این محتوا پرداخته است. در اوستا پیامبر از خداوند برای خودش سخن شیرین را می‌طلبد و این منحصربه‌فرد زبان فارسی است که شیرینی سخن و شیرین کلامی را مشاهده می‌کنیم و ازاین‌رو شیرین‌سخن ترین شاعر پارسی‌گو بی‌تردید سعدی بوده است و استاد سخن فارسی سعدی است و همشهری او در یکی از غزلیات خود به این مسئله اشاره‌ کرده است.

عابدی یادآور شد: نسل‌های قبل از ما زندگی‌شان با سعدی مأنوس بوده و سواد و ادبیات فارسی را با سعدی آموخته‌اند اما امروز قدری از این مسئله فاصله گرفته‌ایم.

کرامت انسان رأس موضوع محوری سعدی است
وی با اشاره به بازه زمانی دهه کرامت در کشور ایران افزود: در آثار سعدی و به‌خصوص بوستان نیز مسئله کرامت انسان نیز بسیار مطرح‌شده و موضوعیت دارد و لذا با توجه به شغل اصلی سعدی که معلمی علم کلام بوده است و مسلمان بودن وی اهمیت پرداختن به بحث کرامت نمایان می‌شود.

این استاد دانشگاه و پژوهشگر زبان فارسی گفت: سعدی استاد و صاحب کرسی تدریس در بسیاری از دانشگاه‌های زمان خود نظیر استاد دانشگاه نظامیه در بغداد بوده است و از این حیث یک مسلمان متکلم است و بدون اینکه خودش جایی گفته باشد حافظ کلام‌الله مجید است و لذا با توجه به آیه «لقد کرمنا بنی‌آدم» بوستان سعدی که مشتمل است بر 10 باب که با نام‌های مختلف نام‌گذاری شده است همه این‌ها بر کرامت و شأن انسان ناظر است.

عابدی تصریح کرد: سعدی در پنجمین حکایت از باب چهارم بوستان که در باب فروتنی و تواضع است به مسئله کرامت انسانی پرداخته است و بعد کرامت انسان را در لباس تواضع بیان می‌کند که این حکایت توانسته به‌خوبی داستان فقیه متواضعی را روایت کند که لباس ژنده و فقیرانه‌ای به تن داشته است اما در جمعی که از فضا برگزارشده است جدی نگرفته‌اند و در این داستان سعدی بیان می‌کند که کرامت ابعاد مختلفی دارد که همه این ابعاد درونی است.

وی بیان کرد: هنر در دوره سعدی به معنای هنرهای زیبای زمان ما نیست بلکه هنر به معنای فضیلت است و در مقابل عیب و نقص می‌آید و ازاین‌رو سعدی به‌خوبی توانسته است به ابعاد مختلف این هنر و کرامت بپردازد.

یادآوری می‌شود، نخستین نشست مجازی شعر محفل ادبی علامه قزوینی اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین، در فضای مجازی و با شعرخوانی و بیان روایاتی شیرین از سعدی با اجرای حمید عابدی‌ها، پژوهشگر و زبان‌شناس به پایان رسید.