جان راوتاوسند یکی از خوش‌فکرترین منتقدان نو، می‌نویسد: «کودکان بخشی از بشریت هستند و ادبیات آنها نیز بخشی از ادبیات است. بدین ترتیب هر خطی که بخواهد کودکان یا کتاب‌های آنها را مجاز کند، خطی تصنعی خواهد بود...»
ادبیات کودک و نوجوان در بردارنده درون و محتوای راستین واژه‌ها برای کودکانند. هر اندازه شخصیت‌های قصه، از جنبه‌های خوب و مثبتی برخوردار باشند؛ کودکان قادر خواهند شد که از راه مقایسه، منفی‌ها وناپاکی‌ها و پلیدی‌ها را بازشناسند و به درستی‌ها و خوبی‌ها و پاکی‌ها روی آورند. با نزدیک شدن به سی‌و سومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان به سراغ داورهای دوره پیش جشنواره رفتیم و از آنها درباره نقش ادبیات در ارتقای تولیدات سینمایی برای کودکان و نوجوانان پرسیدیم.
اثرگذاری با اقتباس و سینما
«عسل بهادر» از داوران کودک و نوجوان دوره گذشته جشنواره درباره جایگاه ادبیات در تولیدات سینمایی فیلم کودک می‌گوید: به نظر من یکی از تاثیرگذارترین مسائلی که در سینمای کودک وجود دارد ادبیات است یعنی سینما به خوبی می‌تواند با همان لحنی که در کتاب‌ها وجود دارد، قصهها را برای مخاطب گسترده خود تصویر کند و بر این مخاطب تاثیر بگذارد.
این داور نوجوان با اشاره به شاخصه‌های فیلم‌های خوب جشنواره تصریح می‌کند: یکی از فیلم‌های خوب دوره قبل جشنواره، فیلم «قطار آن شب» بود و یکی از دلایل اصلی انتخاب این فیلم این بود که این فیلم به کودکان می‌پرداخت و دغدغه‌های اصلی آنها را نشان می‌داد. شاید در دوره‌های قبل بیشتر به فیلم‌هایی که درباره بچه‌ها بود می‌پرداختند، ولی ما نگاه جدی داشتیم و فیلم‌هایی که برای بچه‌ها بودند نگاه ویژه‌ای کردیم.
توجه به اقتباس رکن مهم جشنواره است
«کیامهر احمدپور» یکی از داوران کودک و نوجوان سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان نیز می‌گوید: ادبیات و اقتباس ادبی یکی از اصلی‌ترین و مهمترین رکن‌های این جشنواره محسوب می‌شود. در دوره‌های قبل بعضی از فیلم‌های جشنواره بدون تکیه بر موضوع ساخته شده بودند و نقشی از ادبیات در آنها دیده نمی‌شد اما دوفیلم «قطار آن شب» و «اقیانوس پشت پنجره» به بسیاری از فاکتور‌های اساسی فیلمسازی توجه کرده بودند.
او با اشاره به اینکه کودکان و نوجوانان به سمت فضای مجازی کشیده شده‌اند و زندگی‌شان به نوعی با آن گره خورده است تصریح می‌کند: به نظرم در شرایط فعلی که مدارس تعطیل‌اند و کودکان خوراک فرهنگی مناسبی ندارند به‌خاطر امکاناتی که از طریق فضای مجازی به دست می‌آورند طبیعی است که سمت آن جذب شوند، اما سینماگران و مسئولان فرهنگی هم می‌توانند برای تولید محتوای مناسب کودکان و نوجوانان دغدغه داشته باشند.
احمدپور ادامه می‌دهد: سرگرم‌سازی هدف مهمی است اما تنها هدف نیست. اگر کارگردانان بتوانند فیلم‌هایی با موضوع مناسب تولید کنند که شاخصه سرگرم‌سازی هم داشته باشد، قطعا کودکان ایران به سمت آن جذب می‌شوند همانطور که فیلم‌های مهمی در این حوزه، روی پرده سینماها رفته و در عین ناباوری رکورد فروش تمام فیلم‌های سینما را شکسته است.
نقش ادبیات و سینما در تغذیه فرهنگی کودک و نوجوان
«فرگل فوقی» یکی دیگر از داوران کودک و نوجوان سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان معتقد است: در دوره گذشته که داور بودیم، به‌نظرم فیلم «اقیانوس پشت پنجره» و «قطار آن شب» فیلمنامه‌های بهتری نسبت به دیگر فیلم‌ها داشتند. داستانشان جذاب بود و مفاهیم خوبی را منتقل می‌کردند.
او با اشاره به این که سینما و انیمیشن می‌تواند برای کودک و نوجوان ذائقه‌سازی کند، می‌افزاید: به نظرم داستان‌هایی که در ادبیات قدیم ایران وجود دارند بسیار غنی و خوب هستند، کارگردانان جوان و نوجوان می‌توانند از قصه‌های شاهنامه ایده بگیرند و برای بچه‌ها فیلم و انیمیشن بسازند. شاید بچه‌ها از اول تغذیه فرهنگی درستی نداشتند و در مدرسه برایشان آنطور که نیاز است از ادبیات ایران صحبت نشده و نمی‌دانند که چه داستان‌های بهتری در ادبیات کشورشان وجود دارد. این خود ذائقه ایجاد می‌کند و سینما می‌تواند این ذائقه را در مسیر درست قرار دهد.
فیلمسازان جوان از ادبیات تأثیر بگیرند
«احسان احمدی» از داوران کودک و نوجوان سی و دومین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان هم می‌گوید: ادبیات در فیلمنامه نقش بسزایی دارد زیرا یک فیلم با کلام آغاز شده، ادامه می‌یابد و پایان می‌پذیرد.
او با اشاره به اینکه فیلمسازان جوان در فیلمنامه‌ها باید از ادبیات تأثیر بگیرند، ادامه می‌دهد: برخی از کلام‌ها و اتفاقات در فیلم‌ها را نمی‌پسندم و به نظر می‌رسد این دیدگاه، به طرز اشتباهی در ذهن فیلمسازان تعبیر شده. سینماگران کودکان را انسان‌هایی با درک پایین و فهم کودکانه می‌سنجند که اغلب در دنیای امروز اینچنین نیست.
احمدی می‌گوید: باید توجه کرد که فضای فیلم نباید از فضای مفرح و شادی‌بخش خارج شود اما همین جو شاد باید آمیخته با مفهوم و تحت تأثیر ادبیات باشد.
این نوجوان مهمترین اصل تشکیل دهنده یک فیلمنامه منسجم را ادبیات فاخر می‌داند و متذکر می‌شود: از آنجایی که سینمای کودک و نوجوان روی مخاطبانش تاثیر زیادی می‌گذارد، باید روی اقتباس از ادبیات و نگارش فیلمنامه بیشتر از گذشته تمرکز شود.
او با بیان اینکه جشنواره فیلم کودکان و نوجوان سطح کیفی فیلمنامه‌ها را بالا برده ادامه می‌دهد: با ایجاد فضاهایی همانند المپیاد فیلمسازی می‌توان این امید را داشت که به زودی نوجوانان در کنار نویسندگان رده بالا کودک فیلمنامه خواهند نوشت. سبک و فضای دنیای کودکان و نوجوانان توسط خودشان به خوبی درک خواهد شد و من می‌توانم این نوید را بدهم که بزودی نوجوانان ما با راهنمایی اساتید سینما به جایگاه و مقام ملی و جهانی بالایی خواهند رسید.
او می‌گوید: سینماگران باید با همت، بهبود شخصیت‌ها و فیلمنامه همچنین اهمیت به فضای کودک و نوجوان، هنر واقعی را به نمایش بگذارند تا با حمایت و نظر مثبت مخاطبانشان رو به رو شوند.
احمدی درباره اکران فیلم‌های کودک و نوجوان در سطح سینماهای کشور معتقد است: کودکان باید روزانه با رسانه سروکار داشته باشند، با رسانه بزرگ شوند و رشد کنند، قطعا از آن تأثیر می‌پذیرند. اکنون این تاثیر می‌تواند خوب و سازنده و یا نامناسب و تخریب کننده باشد. اگر بیاندیشیم که در آینده همین کودکان قرار است جوانان کشور باشند چرا باید فضای تخریب‌کننده‌ای بسازیم تا آینده کشورمان نیز تخریب شود؟
ادبیات در سینما هرگز جایگاه خود را از دست نداده است
«مانیدا یزدخواستی» از خبرنگاران کودک و نوجوان دوره گذشته جشنواره نیز معتقد است: ادبیات جایگاه بسیار مهمی در تولیدات سینمایی کودک و نوجوان دارد، شاید میزان این نگاه کمتر شده باشد اما ادبیات هرگز جایگاه خود را از دست نداده است.
او می‌گوید: درحال حاضر کودکان تحت تاثیر شبکه‌های مجازی قرار گرفته‌اند و این موضوع در زندگی آنها امری طبیعی شده است؛ بهتر است برای جذب آنها محتوای مناسب تهیه کنیم و درباره مسائلی که به همه کودکان و نوجوانان مرتبط است فیلم ساخته شود چرا که آنها بعد از مدتی خودشان به این درک می‌رسند که فلان شبکه یا فیلم سینمایی با دغدغه‌های آنها آشناست و آنها نیز به صورت متقابل به سمت آن جذب می‌شوند.
یزدخواستی درباره محتوای مناسب و مورد علاقه نوجوان امروزی تصریح می‌کند: سلیقه هر فرد با دیگری متفاوت است شاید یک نفر فیلم تخیلی بپسندد و دیگری به فیلم‌های پلیسی علاقه داشته باشد اما درهرصورت تمام نوجوانان فیلم‌های هیجان‌انگیز را بیشتر می‌پسندند.
نظر شما