به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) به نقل از روابط عمومی مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، سردار علی‌محمد نائینی، مشاور فرمانده کل سپاه و رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، همزمان با سالروز عملیات کربلای 4 عنوان کرد: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سعی می‌کند از اسناد منحصربه‌فردی که در اختیار دارد به عنوان سرمایه‌های جنگ بهره‌برداری کند و روایت درست و مستندی از تاریخ جنگ در قالب آثار متقن و مرجع ارائه دهد. بر اساس همین گنجینه اسناد جنگ تحمیلی، در این مرکز بیش از 300 عنوان کتاب تاکنون تألیف و تدوین‌ شده و حدود 250 عنوان کتاب مراحل پژوهش را می‌گذراند، این درحالی است که به حوزه‌های مختلف جنگ تحمیلی نیز ورود کرده‌ایم.

سردار نائینی اظهار کرد: در گنجینه مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، 4158 ساعت نوار ضبط‌شده از جلسات طرح‌ریزی و هدایت عملیات کربلای چهار و پنج، 137 دفترچه از ۵۵ نفر راوی با حضور مستقیم درصحنه و 35 گزارش عملیات درباره عملیات کربلای ۴ و 5 موجود است.
وی افزود: بر اساس اسناد موجود می‌توان گفت عملیات کربلای 4 و 5 در زمره عملیات‌های بزرگ و سرنوشت ساز در سال ۱۳۶۵ محسوب می‌شود که دوره شناسایی، طرح‌ریزی و آماده‌سازی این عملیات‌ها بیش از ۶ ماه بطول انجامیده است. در طول دروان دفاع مقدس هدف اصلی از انجام هر عملیات و از جمله عملیات کربلای ۴ و 5، کسب پیروزی بر دشمن به منظور پایان دادن به جنگ بوده است. در طرح‌ریزی عملیات‌های نظامی یکی از اصول جنگ و شروط پیروزی غافلگیر کردن دشمن است. در عملیات کربلای ۴ نیز به مانند عملیات‌های گذشته، تا شروع حمله، مثل گذشته گزارشاتی از تحرکات دشمن در منطقه وجود داشت ولی همچنان ضریب غافلگیری بالا بود و لذا گزارشی مبنی بر لو رفتن کامل عملیات وجود نداشت. بر همین اساس فرماندهان با بررسی گزارش‌های نوبه‌ای رسیده از مجموعه واحدهای اطلاعاتی و جنگال، به رغم حساس شدن ارتش عراق نسبت به منطقه، همچنان معتقد به حفظ غافلگیری بوده‌اند.

وی ادامه داد: اما پس از شروع عملیات در شب اول بلافاصله مشخص شد که دشمن نسبت به انجام این عملیات کاملاً هوشیار بوده و ادامه آن باعث تلفات و خسارات بیشتر به نیروهای خودی خواهد شد و دستیابی به اهداف عملیات نیز در محور اصلی میسر نیست، لذا فرماندهان جنگ، به رغم موفقیت نیروهای خودی در دو محور دیگر، ادامه عملیات را مصلحت ندانسته و آن را سریعاً متوقف کردند. برای انجام عملیات کربلای ۴ حدود ۲۴۰ گردان عملیاتی پیش بینی شده بود که در شروع حمله ۶۰ گردان وارد عمل شدند و با مشخص شدن لو رفتن عملیات و توقف آن از ورود مابقی گردان‌های عملیاتی به منطقه نبرد جلوگیری به‌عمل آمد. در چنین شرایطی ارتش عراق تصور کرد، عملیات سرنوشت ساز و بزرگ ایران در سال ۱۳۶۵ شکست خورده است. لذا دچار یک اشتباه محاسباتی در مورد زمان عملیات آینده ایران شد و بسیاری از فرماندهان و نیروهایش را از این منطقه به مرخصی فرستاد.

سردار نائینی افزود: در همین زمان فرماندهی جنگ بلافاصله تدبیر کرد و با فریب ارتش عراق در همان منطقه، ۱۵ روز پس از عملیات کربلای ۴ با توجه به خرسندی زیاد عراقی‌ها و اشتباه محاسباتی آن‌ها، طی یک ابتکار عمل بدیع، عملیات کربلای ۵ را در منطقه شلمچه طرح‌ریزی و اجرا کرد و درحالی‌که عراق عملیات سالانه ایران را تمام شده تلقی می‌کرد، یک بار دیگر غافلگیر شد، اما این بار دشمن از لحاظ زمان (نه مکان) غافلگیر و متحمل شکست بسیار سنگینی شد. بنابراین ناکامی عملیات کربلای ۴ زمینه ساز فریب و غافلگیری مجدد ارتش عراق در منطقه شلمچه گردید.

رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با اشاره به اینکه عملیات کربلای 5 بسیار سخت و پیچیده بود، بیان کرد: جبهه خودی درصدد آن بود که با رسیدن به کانال زوجی، شهر بصره را مورد تهدید قرار دهد و ارتش صدام با درک اهمیت و حساسیت بصره نیز کوشش می‌کرد به هر قیمت ممکن از پیشروی ایران جلوگیری کند. بدین معنا که برخلاف عملیات والفجر 8 که عراق زمین را واگذار کرد تا زمان را بدست آورد، در شلمچه تلاش ارتش بعث روی حفظ زمین متمرکز شده بود. لذا با به‌کارگیری انبوه سلاح‌های سبک، سنگین، بمباران‌های هوایی و شیمیایی تلاش کرد با پیشروی رزمندگان اسلام مقابله کند که متحمل تلفات سنگینی شد و ارتش صدام به‌صورت وسیعی منهدم گردید.

به گفته سردار نائینی عملیات کربلای 5 نیز مانند عملیات والفجر 8 پیامدهای زیادی داشت، به گونه‌ای که بسیاری از فرماندهان و کارشناسان سیاسی و نظامی پیروزی‌های بدست آمده در عملیات‌های والفجر 8 و کربلای ۵ را زمینه‌ساز تجدیدنظر در حمایت تسلیحاتی و اطلاعاتی ابرقدرت‌های جهانی برای کمک بیشتر به صدام دانسته و در این مقطع ابرقدرت‌ها مطمئن شدند صدام پیروز این میدان نخواهدبود. بر همین اساس در فاصله کوتاهی پس از عملیات کربلای 5 قطعنامه ۵۹۸ صادر و برای اولین بار به بخشی از خواسته‌های ایران توجه شد.

وی در پایان ضمن اشاره به انتشار روزشمار عملیات کربلای 5 توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تاکید کرد: این مقطع مهم‌ترین و سرنوشت‌سازترین مقطع جنگ است و در واقع عملیات کربلای 4 و 5 در امتداد هم هستند که در یک منطقه، یک مقطع زمانی و با یک هدف صورت گرفت تا سرنوشت جنگ را تغییر و به آن پایان دهد. اگر عملیات کربلای 4 نبود، دستاوردهای عملیات کربلای 5 حاصل نمی‌شد. در کل اگر چه عملیات کربلای ۴ موفقیت نظامی به‌دنبال نداشت اما پل پیروزی در عملیات کربلای ۵ شد.