در کارگاه تخصصی داستان‌نویسی، با اشاره به ظرفیت‌های قیام شیخ محمد خیابانی برای نگارش رمان، بر لزوم استفاده از واقعیات تاریخی آن دوران، مناسب بودن شکل داستانی «نقل عین به عین» و ماندگاری روایت های تاریخی در بیان داستانی تأکید شد.
رمان تاریخی، داستان این بی‌تعادلی‌هاست.
حمیدرضا شاه‌آبادی، نویسنده ادبیات کودک و نوجوان در کارگاه تخصصی داستان‌نویسی گفت: وقتی زندگی‌ها داستان می‌شوند که بی‌تعادل باشند؛ تاریخ هم پر از حوادثی است که از به‌هم‌خوردن تعادل‌ها به وجود آمده است. بر همین اساس گفته میشود که رمان تاریخی، داستان این بی‌تعادلی‌هاست.
وی با طرح این سوال که وقتی می‌خواهیم رمان تاریخی بنویسیم از چه سبک‌هایی می‌توانیم بهره ببریم، افزود: یکی از این سبک‌‌ها، «نقل عین به عین تاریخ» با اضافه‌کردن اندکی چاشنی تخیل است.
وی با بیان اینکه در این سبک داستان نویسی، واقعیت‌های تاریخی با دقت بالا و با موضوع‌های واقعی روایت می‌شوند و نویسنده، دخل و تصرفی در اتفاقات رخ‌داده نمی‌کند، دکور قرار‌دادن واقعۀ تاریخی را سبک دیگری از رمان نویسی تاریخی معرفی و اظهار کرد: مواقعی که اطلاعات تاریخی اندکی داریم، بهتر است از این سبک استفاده کنیم.
نویسنده ادبیات کودک و نوجوان، از معاصرسازی عنوان کرد: روش دیگر به اصطلاح جعل تاریخ است که در آن با استفاده از ادبیات پست مدرن شخصیت‌های داستانی مطابق تفسیر و سلیقۀ نویسنده جابه‌جا می‌شوند و نویسنده هیچ گونه وفاداری نسبت به واقعیت تاریخی ندارد.
شاه آبادی با بیان اینکه یکی از ضعف‌های بالقوه نویسندگانِ رمان‌های تاریخی، عدم درک رخدادهای تاریخی مانند حوادث ۱۰۰ سال پیش یا اتفاقات قبل‌تر است، گفت: نویسنده در چنین مواردی مجبور است دست به مطالعه و تحقیق بزند؛ اما نکته اینجاست که بدانیم این مطالعات برای تزئین داستان ما است و تمرکز بیشتر بر روی تحقیق‌های کتابخانه‌ای، اثر را متظاهرانه و خسته‌کننده میکند و داستان را به شکست می‌کشاند.
پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، تاریخ را برخلاف نظر شایع، جذّاب خواند و افزود: اگرچه کسل‌کننده‌ترین ساعت‌های کلاس درس، ساعات درس تاریخ است و حوصله‌بر‌ترین کتاب‌های درسی هم کتاب تاریخ به نظر می‌آید و بی‌حوصله‌ترین معلم‌ها هم دبیران تاریخ قلمداد می‌شوند؛ اما واقعیت این است که نمی توانیم منکر جذّاب‌بودن تاریخ باشیم.
وی در تبیین دلایل بی‌رغبتی بسیاری از افراد به حوزه تاریخ گفت: مهم‌ترین دلیل این است که ما در مواجهه‌های نخست با تاریخ، مواجهه‌های خوبی نداشته‌ایم، اولین برخورد ما با تاریخ در مدرسه بوده که کل تاریخِ فرضی دو هزار ساله در قالب یک کتاب ۵۰ یا ۶۰ صفحه‌ای آن هم با انبوه اسامیِ تاریخی را خوانده‌ایم و همین عامل موجب شده نتوانیم با تاریخ، ارتباط خوبی برقرار کنیم.
شاه آبادی ادامه داد: واقعیت این است که تاریخ، برخلاف تصور عموم، علم شناخت گذشته نیست؛ بلکه تاریخ شناخت علم اکنون بر اساس نگاه به گذشته است.
این دانش آموختۀ تاریخ اضافه کرد: همان گونه که یک راننده هنگام رانندگی به خصوص در مواقعی که می‌پیچد، پشت سرش را از آینه می‌بیند، ما هم مجبوریم برای گام‌برداشتنِ رو به جلویِ درست، گذشته را بشناسیم.
.jpg)
ضرورت معرفی شخصیت شیخ محمد خیابانی به کودکان و نوجوانان
مدیرکل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آذربایجان‌شرقی و مسئول کمیته کودک و نوجوان ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد شهادت شیخ محمد خیابانی گفت: معرفی شخصیت شیخ محمد خیابانی به کودکان و نوجوانان امری ضروری است.
علی بینش اظهار کرد: شیخ محمد خیابانی دارای ویژگی‌های شخصیتی ممتازی است که شناساندن و شناختن او را برای همه از جمله کودکان و نوجوانان ضروری میکند.
وی با بیان اینکه طراحی و اجرای کارگاه «رمان نویسی تاریخی» اولین برنامه از سلسله برنامه‌های تدارک دیده شده توسط کمیته کودک و نوجوان ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد شهادت شیخ محمد خیابانی است، افزود: امیدواریم که این کارگاه گام بزرگی برای شناساندن ابعاد شخصیت این بیدارگر جهان اسلام که خاستگاهش آذربایجان بوده است، برای کودکان و نوجوانان موثر باشد.
وی افزود: طبق اصل فرآیندمحوری فعالیت‌های فرهنگی، باید برنامه‌های مربوط به شناساندن شخصیت شیخ محمد خیابانی نه مقطعی که جزو برنامه‌های استمراری باشد تا این روحانی مبارز و بزرگ، به خوبی به کودکان و نوجوانان معرفی شود.
بینش گفت: بر همین اساس و برابر پیش‌بینی‌های انجام گرفته در کمیته کودک و نوجوان ستاد بزرگداشت یکصدمین سالگرد شهادت شیخ محمد خیابانی، یک قطعه سرود با محوریت شیخ محمد خیابانی در دست نهایی‌شدن است، ضمن اینکه دو عنوان قصه توسط انجمن قصه گویی آذربایجان شرقی در قالبی جدید برای ارائه در کنگره اصلی در اسفندماه آماده میشود.
وی اضافه کرد: کتاب قصه‌ای با محوریت شخصیت شیخ محمد خیابانی نیز در دست تدوین است. علاوه بر این، فراخوانی داده شده تا با جمع آوری آثار مرتبط، شاهد برگزاری یک دوره مسابقه جذاب فرهنگی، ادبی و هنری با همین محوریت باشیم.
زندگی شیخ محمد خیابانی قابلیت تبدیل به رمان را دارد
حجت الاسلام میرتاج‌الدینی، رییس همایش بین‌المللی یکصدمین سالگرد شهادت شیخ محمد خیابانی نیر در این کارگاه گفت: زندگی و تاریخ مبارزات شیخ شهید را دارای قابلیت‌های فراوان برای تبدیل‌شدن به رمان دانست.
نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی گفت: شیخ شهید محمد خیابانی، شخصیت دوبُعدی دارد که برای شناخت و شناساندن این ابعاد باید از همه ظرفیت‌ها از جمله پتانسیل حوزه‌های فرهنگی و هنری بهره برد.
وی بیان کرد: در این میان، رمان نویسی با محوریت تبیین افکار، اندیشه‌ها، زندگی و تاریخ مبارزات شیخ شهید یکی از این عرصه‌های هنری است که می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد.
وی یادآوری کرد: البته پیش از این، آثار متعددی که شمار آن‌ها افزون بر ۱۰۰ عنوان میشود، درباره شیخ محمد خیابانی به زیور طبع آراسته شده است و شخصیت‌های سرشناسی چون علامه محمدرضا حکیمی، زنده یاد استاد سیدهادی خسروشاهی و علی زمانی نویسنده‌ی برخی از این آثار بوده‌اند.
حجت الاسلام میرتاج‌الدینی اضافه کرد: با همه این اوصاف، اگر زندگی گسترده شیخ محمد خیابانی، باز محل توجه رمان‌نویسان باشد، می‌تواند به خلق آثاری جذاب، بسیار مفید و گیرا بینجامد.
روایت تاریخ در قالب رمان، ماندگار است
حجت الاسلام الیاس ابراهیمی، دبیر اجرایی همایش بین المللی بزرگداشت شهادت شیخ محمد خیابانی در این کارگاه گفت: روایت تاریخ در قالب رمان علاوه بر جذاب‌بودن، ماندگار و اثرگذار است.
وی اظهار کرد: تأثیر رمان در شناساندن وقایع تاریخی به قدری اهمیت دارد که از بنا بر عنایات مقام معظم رهبری در کتاب «من و کتاب» نقل میشود، آرزو دارم که رمان‌های انقلاب اسلامی و هشت سال دفاع مقدس به استواری، قدرت و استحکام رمان «بینوایان» نگاشته شود.
حجت‌الاسلام ابراهیمی افزود: ظاهر رمان تاریخی، داستان است اما باطن آن، تعریف تاریخ و موقعیت‌های اجتماعی است که می‌خواهد آن موقعیت‌ها را روایت کند و بر اساس قدرتمندبودن مقوله روایت است که رمان‌های تاریخی، آثاری اثرگذار به حساب می‌آیند.
وی با اشاره به فلسفه و فرایند تشکیل ستاد بزرگداشت شیخ شهید محمد خیابانی که با تدبیر رئیس مجلس انجام گرفته است، اظهار کرد: در کنار همایش اصلی که در نیمه اسفند در تبریز و تهران برگزار شد و روز سه شنبه ۳۰ دی نیز آخرین مهلت ارسال مقاله به دبیرخانه این همایش بود، تصمیم بر این شد که کارهای دیگری هم انجام شود و همه تمرکز خود بر روی همایش علمی متمرکز نشود.
حجت‌الاسلام ابراهیمی گفت: تلاش ما بر این بود که همه طیف‌ها و همه اقشار با ابعاد شخصیت شیخ شهید محمد خیابانی آشنا شوند و بر همین اساس بود که پیش‌همایش‌ها و کارگاه‌های مختلف برگزار شده و یا در حال برگزاری است که یکی از این برنامه‌ها نیز کارگاه تخصصی «نگارش رمان تاریخی» است.
یادآوری میشود، همایش بین‌المللی یکصدمین سالگرد شهادت شیخ محمد خیابانی اواسط اسفند ماه امسال برگزار میشود و به همین منظور بیش از ۱۰ عنوان پیش همایش تدارک دیده شده که «بررسی دستاوردهای نهضت آزادیستان»، «شیخ محمد خیابانی، روزنامه‌نگار مسئول» و «قیام شیخ محمد خیابانی از دیدگاه محافل دانشگاهی» تاکنون برگزار شده‌اند.
نظر شما