خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، نه‌تنها حیات همه ما بلکه زیست و زندگی تمامی موجودات کره زمین به موجوداتی وابسته است که ما آن‌ها را گیاه و درخت می‌نامیم. مکانیسم زندگی این موجودات در کره زمین همواره دلیل زندگی دیگر موجودات در کره زمین بوده است. در حقیقت وجود گیاهان و درختان به‌قدری در تداوم حیات کره زمین ضروری است که تصور کاهش جدی پوشش گیاهی در سیاره آبی برای هیچ موجود زنده‌ای امکان‌پذیر نیست.
 
از این‌رو به مناسبت هفته درخت‌کاری با مجید قربانی‌جاوید، مترجم کتاب «هورمون‌های گیاهی تحت عوامل محیطی تنش‌زا» که عنوان شایسته تقدیری سی‌وهشتمین جایزه کتاب سال را به خود اختصاص داد، به گفت‌وگو نشستیم. وی درباره کتابش به خبرنگار ایبنا گفت: محتوای درج شده در این اثر از جدیدترین و به‌روز‌ترین موضوعات در گیاه‌شناسی است که این اثر را در مطالعات مربوط به هورمون‌های گیاهی، معتبر ساخته است. در واقع این اثر منبعی مهم در حوزه گیاه‌شناسی محسوب می‌شود.  
 
وی افزود: از آنجایی که مباحث مربوط به هورمون‌های گیاهی در علوم کشاورزی و گیاهی به‌ویژه در زمینه فیزیولوژی گیاهی و گیاهان زراعی بسیار اهمیت دارد، نویسنده کتاب به شرح کامل هورمون‌های گیاهی پرداخته است. در واقع وی به بررسی گیاهان در شرایط تنش محیطی و نقش آن‌ها در بهبود این تنش‌ها و کنترل رشد گیاهان پرداخته است.
 
این مترجم با اشاره به تنش‌های مهم درج شده در کتاب تأکید کرد: نویسنده کتاب به توضیح انواع هورمون‌های جدیدی که در رشد گیاهان مهم است، پرداخته و شرایط تنش‌های محیطی را هم بررسی کرده است؛ به عبارت دیگر عوامل محیطی که گیاهان با آن روبه‌رو هستند را مورد بررسی دقیق قرار داده است. اصلی‌ترین تنش موجود در کشور ما خشکی و کم‌آبی است و گیاهان با این تنش روبه‌رو هستند.
 
به گفته این کارشناس در عرصه گیاه‌شناسی، تنش‌های گوناگونی وجود دارد که گیاهان با آن‌ها رو‌به‌رو هستند؛ از جمله گرما، سرما، فلزات سنگین، ماورای بنفش و غیره. این اثر به بررسی این تنش‌ها پرداخته و به‌عنوان یکی از کتاب‌های بسیار مهم در دنیا شناخته می‌شود. همچنین  نویسنده جزو محققان برتر در این رشته است و این کتاب اکنون به‌عنوان منبع در ایران تدریس می‌شود.
 
وی اظهار کرد: در نگارش این اثر نویسنده تلاش کرده از روش‌های استاندارد پژوهشی استفاده کند و تلاش کرده با ادبیاتی شیوا و رسا کتاب را به نگارش دربیاورد. همچنین از عبارات بسیار ساده استفاده کرده است. کتاب دارای واژگان کلیدی است که توضیح بیشتری در هر صفحه درباره کلمات مهم و کلیدی داده شده و این فرآیند خود باعث شد که کتاب از لحاظ استاندارد بودن بسیار مورد توجه قرار گیرد. لازم به ذکر است که در نمایشگاه کتاب مجازی هم جزو کتاب‌های پرفروش بخش کشاورزی بوده است. قربانی‌جاوید با اشاره به اهمیت هورمون‌ها رشد گیاهان گفت: به‌صورت طبیعی هورمون‌ها در گیاهان و درختان ازجمله گیاهان زراعی ساخته می‌شوند، چراکه تمام فرآیند رشد گیاهان به واسطه وجود هورمون‌ها شکل می‌گیرد و می‌توانند با استفاده از آن‌ها ارتفاع پیدا کنند، شاخ و برگ بگیرند و در نهایت ثمر دهند. در واقع با استفاده از هورمون‌ها فعالیت گیاهان کنترل می‌شود، مانند بدن انسان. برای مثال بدن انسان به هورمون آدرنالین یا انسولین برای کنترل برخی آنزیم‌ها یا واکنش‌های زیستی نیاز دارد و سیستم‌های مختلف بدن ما با استفاده از هورمون‌ها کنترل می‌شود. دقیقا در گیاهان هم چنین روندی وجود دارد و هورمون‌های اصلی در گیاهان شامل، آبسودیک، اسید آمینه، سایتو کاینین، اتیلن و غیره.
 
این کارشناس با اشاره به اینکه بسیاری از گیاهان پرورشی حاصل از تزریق هورمون‌ها هستند، ادامه داد: بسیاری از این هورمون‌ها در باغبانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حقیقت، بسیاری از گل‌های زیبای گلخانه‌ای با تزریق هورمونی رشد می‌کنند و کیفیت‌شان ناشی از به‌کارگیری این روش است. همچنین در سرمازدگی و گرمازدگی کشاورزان و گیاه‌شناسان همواره توصیه می‌کنند که با استفاده از چند هورمون خاص می‌توان مقاومت گیاهان را به دمای بالا و کم، افزایش داد و از ایجاد کریستاله یخ در داخل غنچه و شکوفه و اندام‌هایی که حاوی آب هستند، جلوگیری کرد و به نوعی گیاه را گرم نگه داشت. به شکل جسته و گریخته در ایران هم از هورمون‌ها استفاده می‌شود. این روش طبیعی است و نسبت به روش‌های شیمیایی ارجحیت دارد.
 
وی با اشاره به دریافت سیگنال‌های بیرونی از سوی گیاهان بیان کرد: گیاهان سیگنال‌های محیطی را دریافت می‌کنند؛ البته با توجه به اینکه از لحاظ تکامل داروینیست در رده‌های پایین‌تری نسبت به حیوانات و جانداران تکامل یافته قرار دارند، سنسورها و دریافت‌کننده کمتری نسبت به دیگر موجودات دارند، اما این فرآیند در برخی گیاهان قوی‌تر است.  
 
این مترجم گفت: حال با توجه به اینکه جنس گیاهان خشن و سفت است، این واکنش‌ها نسبت به انرژی در مقایسه با حیوانات کُند است، به همین دلیل از چشم انسان به دور است. اما در برخی موارد پاسخ سریع هم دارند؛ برای مثال یک سری سلول‌هایی در گیاه ذرت شناسایی شده است به نام سلول‌های پیازی که نگه‌دارنده آب هستند. این سلول‌ها در شرایط گرمای شدید تغییر شکل سریع خواهند داشت.
 
قربانی‌جاوید با اشاره به نمونه مشاهده‌شده در ایلات متحده در ارتباط گیاهان با یکدیگر افزود: در آمریکا نمونه موردی جالبی را در مورد ارتباط گیاهان و درختان با یکدیگر کشف کردند. در یک آتش‌سوزی مزرعه دانشمندان به طرز عجیبی متوجه ریخته شدن برگ‌های مزارعی شدند که در چند کیلومتری مزرعه گرفتار آتش‌سوزی بودند. درحالی‌که مزارع اطراف در امنیت کامل به‌سر می‎‌بردند. در واقع گیاهانی که در مزارع اطراف بودند به سرعت برگ‌های خود را ریخته بودند تا در صورت اشاعه آتش، بتوانند بقای خود را حفظ کنند.   
 
به گفته وی، با ترشح ماده آلروکیمیکال، گیاهان می‌‌توانند درکی از محیط پیدا کنند. در واقع آن‌ها در نمونه گفته‌شده، احساس ترس می‌کنند و می‌فهمند که در چند کیلومتری آتش‌سوزی رخ داده  و به همین دلیل شروع می‌کنند با ترشح هورمون اتیلن برگ‌های خود را بریزند تا بقایشان حفظ شود. در واقع از طریق مواد آلروکیمیکال گیاهان می‌توانند با یکدیگر در ارتباط باشند.
 
گفتنی است هنوز دانش بشری به مرحله‌ای نرسیده که بتواند ابعاد گوناگون ارتباط میان گیاهان را شناسایی کنند. بنابراین هنوز رمز و رازهای زیادی برای کشف و بررسی در این زمینه وجود دارد.