به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) درباره شناخت خدا و صفاتش مباحث مختلفی مطرح است که یکی از آنها شناخت وصف فاعلیت و فعل الهی است. به این معنی که فاعلیت خدا به چه معناست و چگونه اتفاق می‌افتد؟ آیا فاعلیت خدا متوقف بر گذر از مراحل مختلف متحقق در ذات الهی خارج آن است؟ صفات ذاتی خدا چه نقشی در فعالیت خدا ایفا می‌کنند؟ آیا علم می‌توانند نقش فعلی و داعی داشته باشد؟ آیا فاعل بالقصد متکلمان همان نظریه علم فعلی فلاسفه است؟ آیا خدا در انجام فعل خویش غایت یا غایاتی را لحاظ می‌کند؟ یا اینکه فعل الهی فاقد غایت است؟ یکی از مباحث درباره فعل الهی گستره آن است به این معنی که فعل مباشر خدا به فعل خاص اختصاص دارد و بقیه افعال فعل با واسطه خدایند؟ یا اینکه کل هستی فعل مباشر حق تعالی است؟ در این کتاب تلاش شده تا خواننده به پاسخ سوالات فوق دست پیدا کند.

اهمیت موضوع این تحقیق از دو منظر قابل تامل است؛ یکی خود موضوع فاعلیت خداست که از مباحث مهم دین‌پژوهی است، چرا که نقطه آغازین شناخت خدا برای انسان نه ذات الوهی بلکه صفات فعلی است، لذا کسی که نحوه فاعلیت خداوند و ارتباط آن با جهان، ازلیت فعل و فیض الهی و توحید فاعلیت را نشناسد، به تعبیر صدرالمتألهین به شناخت صفات ذاتی مثل قدرت، علم، اراده، حکمت و توحید ذاتی قادر نخواهد بود. اما اگر انسانی به نحوه فاعلیت خدا معرفت داشته باشد که فاعل حقیقی تنها خداست و ممکنات و انسان و نفسش هم وجود ربطی به هم ندارند و آغاز و رجوع به اوست، هیچ نگرانی و هراسی از نداشتن نعمت‌های دنیوی و علوم مختلف نخواهد داشت. در حالی که ضعف ایمان و تحیر مردم در مورد خدا از فقدان معرفت فوق نشات می‌گیرد.
 
 همچنین انسان مومن به نوعی ملزم به شناخت صفات خداست که وصل فاعلیت یکی از صفاتی است که در نصوص دینی بر آن تاکید شده است. نکته دوم اهمیت بحث برای نگارنده کتاب این است که مولف درباره شناخت خدا از منظرهای مختلف در سال‌های اخیر 10 اثر را تعریف کرده که از شناخت ذات و صفات خدا و ادله اثبات آن شروع شده و در تبیین برخی صفات ذاتی مثل علم، اراده، رابطه توحید ذاتی با نظریه وحدت وجود و تبیین قاعده الواحد ادامه داشته است. بنابراین برای تکمیل بحث شناخت خدا لازم بود، فاعلیت خداوند و نقش صفات ذاتی در فاعلیت و ویژگی‌های فعل الهی در دفتر مستقلی ارائه می‌شد که اثر حاضر در حقیقت یکی از حلقات مکمل بحث شناخت خدا است.

فرضیه تحقیق
 ذات الوهی در مقام ذات خویش وجود صرف و کمال مطلق بوده است و غیر آن نه تنها عدم است، بلکه به دلیل وجود مطلق الوهی اصلاً قابل تصور نیست. فعل الهی تنها به ذاتش متقوم و مستند است. به تعبیری فاعلیت خدا از صفات ذاتی‌اش مانند علم، حب و عشق به ذات نشات گرفته که لازمه‌اش ازلیت فعل الهی است. در  این تحقیق روشن خواهد شد که مدعا و ادله فرضیه رقیب قابل جرح است.

 نوآوری‌های تحقیق
 این کتاب در عرصه‌های مختلف موضوع، جامعیت، تبیین، تقریر و نقد دارای نوآوری است. یک نوآوری تحقیق به موضوع آن مربوط می‌شود که این اثر اولین کتاب مستقلی است که به تفصیل به بحث فاعلیت خدا آن هم با رویکرد کلامی‌پرداخته است اما نوآوری در مسائل و نقدها که عناوین و محورهای کلی آن عبارتند از:  ارائه ملاک برای تقسیم جدید فاعل؛ نقش علم در فاعلیت؛ قرائت جدید از فاعل بالقصد؛ عدم ورود اشکال لزوم اضطرار فاعلیت خدا در فاعل بالعنایه؛ نقد اشاعره در تفسیر اراده به صفت زائد؛ تفسیر اراده خدا به ذات با وصف علم قدرت؛ حب و جود؛ تعریف قدرت؛ قدرت خدا؛ نظریه تشان  و انکار اصل علیت، عدم امکان تصور اراده و فعل خاص برای خدا؛ ادله ازلیت و ابدیت فاعلیت خدا.
 
کتاب «فاعلیت خداوند» نوشته محمدحسن قدردان قراملکی با شماره گان سیصد نسخه در ۳۶۷ صفحه به بهای ۵۹ هزار تومان از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‌ منتشر شده است.