به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست خبری دبیر یازدهمین دوره جشنواره کتابخوانی رضوی، سه شنبه ۱۸ خرداد با حضور مهدی رمضانی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دبیر این جشنواره، هادی آشتیانی، مدیرکل امور فرهنگی، سیدباقر میرعبداللهی، مدیرکل تأمین منابع نهاد،‌ مهدی توکلیان، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک‌شهر برگزار شد.
 
مهدی رمضانی، دبیر یازدهمین دوره جشنواره کتابخوانی رضوی در این نشست به ارائه گزارشی از مجموع 10 دوره جشنواره کتابخوانی رضوی پرداخت و گفت: جشنواره کتابخوانی رضوی با هدف ترویج کتابخوانی و تشویق آحاد مختلف مردم در رده‌های سنی مختلف به کتابخوانی و تشویق ناشران آثار مرتبط با معارف مخصوصاً علی‌بن موسی‌الرضا(ع) و حضرت معصومه(س) و حضرت شاه چراغ شکل گرفته است. از 10 دوره گذشته این جشنواره 5 دوره را نهاد کتابخانه‌ها توفیق داشته برگزار کند که دوره یازدهم ششمین دوره‌ای است که این جشنواره توسط نهاد کتابخانه‌ها برگزار می‌شود.
 
رشد 63 درصدی شرکت‌کنندگان جشنواره کتابخوانی رضوی در سال 99
وی اظهار کرد: در ششمین دوره جشنواره میزان مشارکت بیش از ۲۳۵ هزار نفر بود. در هفتمین دوره بیش از ۶۴۸ هزار نفر، در هشتمین دوره ۵۵۸ هزار نفر، در نهمین دوره بیش از ۱ میلیون و۳۰۰ هزار نفر و در دهمین دوره هم با توجه به مشکلات به وجود آمده در خصوص شیوع بیماری کرونا و حذف بخش مکتوب این جشنواره در فضای مجازی برگزار شد که تقریبا ۱ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از طریق فضای مجازی در این جشنواره شرکت کردند. که در مجموع چند دوره گذشته بیش از ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر در جشنواره شرکت کردند که رشد 63 درصدی را در سال 99 شاهد بودیم.
 
رمضانی عنوان کرد: به‌همت همکاران و کتابداران در سراسر کشور فضای خوبی در جهت توسعه و ترویج فرهنگ کتابخوانی شکل گرفته و نهاد کتابخانه‌های عمومی توفیق دارد که بزرگ‌ترین جشنواره کتابخوانی را در کشور برگزار کند البته جشنواره ظرفیت گسترش دارد و همچنان می‌شود، آحاد مختلف مردم را تشویق کرد که در این جشنواره شرکت کنند.
 


اختصاص بخش جنبی جشنواره کتابخوانی رضوی به حضرت صاحب‌الزمان(عج)
وی همچنین به افزوده شدن بخش جنبی به دو دوره اخیر جشنواره کتابخوانی رضوی اشاره کرد و افزود: در دوره گذشته بخش امام جواد(ع) را داشتیم. در یازدهمین دوره نیز با توجه به اینکه دو ولادت حضرت حجت(عج) را در سال جاری تجربه خواهیم کرد که یکی را پشت سر گذاشتیم و دیگری را پیش رو داریم، بخش جنبی امسال به حضرت صاحب‌الزمان(عج) اختصاص داده‌ایم و در این حوزه فعالیت خواهیم کرد.
 
معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد در رابطه با قالب‌های برگزاری جشنواره در دوره یازدهم گفت: در دوره‌های قبل چند قالب ثابت را داشتیم که قالب‌های پرتکرار در دوره‌های گذشته بوده و شامل مسابقه‌های چهارگزینه‌ای از متن کتاب، نقاشی ویژه کودکان، پویش کتابخوان و داستانک است و امسال در این دوره بخش شعرگویی ویژه بزرگسالان و نوجوانان و قصه‌گویی از منابع جشنواره و منابع آزاد مرتبط با جشنواره را هم خواهیم داشت. همچنین با توجه به اینکه در دوره‌های گذشته جشنواره محدودیت منابع داشتیم، در این دوره جوایزی نیز برای ناشران جهت تولید منابع اختصاص یافته است تا ناشران هم ضمن مشارکت در این جشنواره بر غنی شدن منابع مرتبط با ائمه معصومین(ع) بیافزایند.
 
وی ادامه داد: تلاش براین است که این دوره جشنواره نیز مانند دوره دهم کاملاً در بستر فضای مجازی برگزار شود و از ظرفیت این فضا به صورت بهتری استفاده شود. فایل کتاب‌ها مانند ادوار قبل در پایگاه جشنواره قابل دسترسی است. فایل صوتی نیز برای نابینایان بارگذاری خواهد شد و کتاب‌های بریل همزمان با کتاب‌های مکتوب برای نابینایان تولید و در بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور توزیع می‌شود.
 
دبیر یازدهمین جشنواره کتابخوانی رضوی در ادامه به معرفی منابع جشنواره پرداخت و اظهار کرد: در بخش کودک، کتاب «زندگی امام رضا(ع)» نوشته سید محمد مهاجرانی از سوی نشر کتابک و مجموعه «14 معصوم فرجه‌الشریف» نوشته فریبا کلهر از سوی نشر قدیانی به عنوان منابع بخش نوجوان انتخاب شده‌اند. در حوزه جوان و بزرگسال نیز دو کتاب «چشمه‌های بهشت: گزیده عیون» نوشته محمد‌هادی زاهدی از سوی به‌نشر و «پرسش‌ها و پاسخ‌های دانشجویی: مهدویت (دوران ظهور)» نوشته رحیم کارگر از سوی نشر معارف معرفی شده‌اند.
 
برگزاری جشنواره کتابخوانی رضوی در دو بخش فردی و خانوادگی
وی به برگزاری این جشنواره در دو بخش فردی و خانوادگی اشاره کرد و گفت: با توجه به ادامه روند شیوع بیماری کرونا، یازدهمین دوره جشنواره نیز مانند سال گذشته، در بستر فضای مجازی از طریق سامانه مسابقات الکترونیک کتابخوانی www.samakpl.ir و اپلیکیشن موبایلی برگزار می‌شود.
 
رمضانی عنوان کرد: در راستای برگزاری این جشنواره، 152 جایزه ملی اهدا خواهد شد و به ازای هر کتابخانه تا سقف 16 جایزه و به ازای هر شهرستان تا سقف 13 جایزه در نظر گرفته شده است.
 
وی در ادامه به نظرسنجی که توسط مرکز افکارسنجی ایسپا در رابطه با جشنواره کتابخوانی رضوی انجام شده اشاره کرد و گفت: این پژوهش آماری در بین 502 نفر از کتابداران و 1517 نفر از شرکت‌کنندگان در جشنواره صورت گرفته است که بر اساس پژوهش انجام شده، در بخش کتابداران بیش از یک سوم کتابداران معتقدند برگزاری جشنواره توانسته در ترویج کتابخوانی، نشر سیره رضوی، جلب عضو به کتابخانه، افزایش امانت در موضوع جشنواره، جواب‌گو بودن تعداد و تنوع کتاب‌ها، تقویت فعالیت کتابخوانی درون کتابخانه و استفاده از سایت مؤثر باشد. در بخش مشارکت‌کنندگان بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان معتقدند برگزاری جشنواره رضوی موجب انگیزه آشنایی بیشتر با سیره رضوی و معارف اهل بیت(ع)، میل عمومی به دانستن و یادگرفتن شده و در نظر آنان رضایت از منابع و مفید و مؤثر بودن جشنواره، سایت و مشاوره کتابداران و حضور در جشنواره‌های بعدی بیش از ۵۰ درصد بوده است.
 
معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در ادامه با اعلام نتایج پیمایش اظهار کرد: در بخش نظرات کتابداران با موضوع «بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب ارزیابی از موفقیت جشنواره در دستیابی به اهداف»، 43 درصد معتقد بودند که این نتیجه زیاد حاصل شده و در مقابل ۲۶ درصد نیز معتقدند که جشنواره در حد کمی توانسته است به نتایج لازم دست یابد. در «بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب استقبال مردم از برگزاری جشنواره» ۲۶ درصد از پاسخگویان در حد کم و در مقابل ۳۸ درصد در حد زیادی، میزان رغبت و استقبال مردم را در یک روند چندساله از برگزاری چند دوره از جشنواره ارزیابی کرده‌اند. همچنین در بخش «بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب ارزیابی از تأثیر جشنواره بر تقویت فعالیت‌های کتاب‌خوانی درون کتابخانه‌ها» نتایج نشان داد که ۲۰ درصد از پاسخگویان در حد کم، ۲۹ درصد در حد متوسط و ۵۱ درصد در حد زیادی معتقدند که این جشنواره و فعالیت فرهنگی کتابداران، توانسته است فعالیت‌های کتاب‌خوانی درون کتابخانه‌ها را در این موضوع و سایر برنامه‌های مشابه تقویت کند. در بخش «بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب پیشنهادات برای مناسب‌تر شدن جوایز» نتایج نشان داد که «کم یا زیادتر شدن تعداد جوایز و تعداد برگزیدگان ، افزایش ارزش مادی جوایز ، بهتر کردن کیفیت جوایز» مهمترین پیشنهادات کتابداران برای مناسب‌تر شدن جوایز بود.
 
وی بیان کرد: همچنین بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب ارزیابی از کیفیت منابع جشنواره کتاب‌خوانی رضوی، نشان داد که همسو بودن منابع با هدف جشنواره و کتابخانه، کلیشه‌ای و تکراری بودن محتوای کتب و افزایش جذابیت‌های بصری بخش کودک و نوجوان، پرتکرارترین ارزیابی کتابداران پیرامون کیفیت منابع جشنواره کتاب‌خوانی رضوی بوده است. در بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب نکات مثبت و منفی جشنواره، از دید پاسخگویان، آشنایی کودکان با ائمه، بالا بردن سطح مطالعه افراد و آگاهی علمی و تقارن زمان برگزاری جشنواره با ولادت امام رضا و حس مثبت داشتن نسبت به امام رضا» مهمترین نکات مثبت جشنواره و در مقابل آمارسازی به این صورت که بخاطر فشارهای موجود، کتابدار جای چند نفر شرکت کننده مشارکت می‌کند، کم بودن تعداد جوایز و کم بودن تعداد کتاب‌ها و نداشتن تنوع و جذابیت، مهمترین نکات منفی جشنواره بوده است. همچنین در بررسی توزیع نسبی پاسخگویان بر حسب موضوعات پیشنهادی، نتایج نشان داد که موضوعات روانشناسی ، علمی و مذهبی، سایر امامان اهل‌بیت و اولیاء، مهمترین موضوعات پیشنهادی بوده است.
 


افزایش کتابخانه های عمومی کشور به سه هزار و 582 کتابخانه
رمضانی همچنین به اتفاقاتی که در نهاد کتابخانه‌ها در سال‌های اخیر رخ داده اشاره کرد و افزود: در سال 1392 تعداد کتابخانه‌های عمومی، سه هزار و 147 کتابخانه بوده که در حال حاضر به سه هزار و 582 کتابخانه افزایش یافته که البته کاهشی هم در حوزه کتابخانه‌های مشارکتی داشته‌ایم، ولی کتابخانه‌هایی که مستقیم زیر نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی فعالیت می‌کنند افزایش داشته و هم‌اکنون 769 کتابخانه روستایی فعال در سراسر کشور داریم و در سال 1393 ، 256 شهر فاقد کتابخانه در کشور داشتیم که در سال 1400 به 140 شهر کاهش پیدا کرده است که در برخی شهرها پروژه فعال در دست ساخت داریم.
 
وجود 34 کتابخانه سیار در سراسر کشور
وی ادامه داد: اتفاق دیگر دسترسی مناطق محروم به کتابخانه بود. یک هزار و 42 روستا در کشور وجود دارد که بر اساس استانداردهای نهاد کتابخانه‌ها که یکی از آنها جمعیت متمرکز بالای دو هزار و 500 نفر است، 273 روستای فاقد کتابخانه داریم. یک اتفاق دیگر بحث کتابخانه‌های سیار بود. در سال 1392 که آغاز دوره مدیریتی نهاد کتابخانه‌ها بوده، 9 کتابخانه سیار در سراسر کشور وجود داشته و در حال حاضر 34 کتابخانه سیار در سراسر کشور وجود دارد و کتابخانه سیار از جمله کتابخانه‌هایی است که دسترسی جمعیت محروم به کتابخوانی را گشترش می‌دهد با این رویکرد که هر کتابخانه سیار چند منطقه مسکونی را می‌تواند تحت پوشش قرار دهد.
 
دبیر یازدهمین جشنواره کتابخوانی رضوی تصریح کرد: از کارهای جدی دیگر که در این دوره صورت گرفت، پی‌گیری تکمیل پروژه‌های کتابخانه‌های مرکزی در سراسر کشور بود که این کتابخانه‌های مرکزی، شاخص فرهنگی یک استان را بالا خواهند برد و خدماتی که در کتابخانه‌های مرکزی ارائه می‌شود قابل مقایسه با سایر کتابخانه‌ها نیست. در آغاز دوره مدیریتی جدید این نهاد، تنها 6 استان کتابخانه مرکزی داشت و الان به 10 کتابخانه افزایش یافته است و تا قبل از پایان نیمه اول امسال کتابخانه مرکزی در شهرستان‌های کردستان، قم و رشت را افتتاح خواهیم کرد.
 
وی همچنین به تنوع خدمات در کتابخانه‌های مرکزی اشاره کرد و گفت: شاید در یک کتابخانه 18 خدمت قابل تعریف باشد، اما در کتابخانه مرکزی بیش از 40 خدمت را تعریف کرده‌ایم که خدمات متنوعی مانند خدمات آموزشی، گالری، دولت الکترونیک و .. را شامل می‌شود.
 
در نظرگرفتن بخش ویژه نابینایان در بیش از 60 کتابخانه کشور
رمضانی عنوان کرد: یکی از کارهایی که ما در دست انجام داشتیم و کرونا به آن سرعت داد، مجهز کردن کتابخانه‌ها به دستگاه ضدعفونی کتاب بود و با توجه به اینکه همه کتابخانه‌ها بخش کودک دارد و بخشی از کتابخانه‌ها به اسباب‌بازی هم مجهز شده‌اند، نیاز به ضدعفونی کتاب‌ها و اسباب‌بازی‌ها به‌صورت جدی پیگیری شد و الان همه کتابخانه‌های مرکزی این دستگاه را دارند و اتفاق دیگر توجه ویژه به گروه‌های خاص بود و ما نابینایان را به عنوان یکی از گروه‌های خاص در کشور داریم که یک جمعیت 250 هزار نفری را دارند و در بیش از 60 کتابخانه کشور، بخش ویژه نابینایان در نظر گرفته شده است که از امکانات و تجهیزات لازم برخوردار است. بحث ناشنوایان نیز که در کشور کمتر مورد توجه قرار داشت در سال 1399 موفق شدیم، 6 بخش ناشنوایان در کتابخانه‌های عمومی ایجاد کنیم و امسال همه استان‌ها یک بخش ناشنوایان را خواهند داشت.
 
وی افزود: همچنین بحث ارسال کتاب به درب منازل را داشته‌ایم که در ایام شیوع بیماری کرونا انجام شد و ارسال کتاب به روستاهایی که امکان دسترسی به کتاب را ندارند با عنوان «کوله کتاب» از دیگر فعالیت‌های این نهاد به شمار می‌آید.
 


معاون توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور یکی از نکات مهم در کتابخانه‌های عمومی را بحث منابع و کتاب‌های این کتابخانه‌ها عنوان کرد و گفت: در سه سال اخیر تلاش شد بیش از 60 درصد منابع این کتابخانه‌ها از منابع پرمخاطب باشد و به گروه‌های خاص مثل قومیت‌ها توجه شد و در زمینه تأمین منابع این افراد نیز در نظر گرفته شدند. در حوزه برنامه‌های فرهنگی نیز امسال برگزاری پنجمین دوره از دوسالانه کارتن کتاب را خواهیم داشت که فراخوان آن نیز انجام شده و نخستین جشنواره «سرود آوای کتابخانه» را خواهیم داشت و یکی از اتفاقات خوب که در سال گذشته اتفاق افتاد، شکل‌گیری محافل ادبی نهاد کتابخانه‌ها بود.
 
وی در پایان یادآور شد: نهاد کتابخانه‌های کشور پایگاه‌های اخذ رأی خواهند بود و مردم می‌توانند در کتابخانه‌ها حاضر شوند و رأی خود را در صندوق‌ها بیاندازند و کتابداران نیز عوامل اجرایی برگزاری انتخابات هستند، ضمن اینکه کتابداران در کنار وظایف ذاتی خودشان که یکی از کارهای اصلی آنها اطلاع‌رسانی و تبلیغ و ترویج موضوعات مهم در جامعه است، افراد را به شرکت در صحنه انتخابات دعوت می‌کنند و در این زمینه از ظرفیت فضای مجازی نهاد کتابخانه‌ها نیز استفاده خواهیم کرد.