ملوکان کَرت سلسلهای از امرا بوده که در میانه سالهای ۶۴۳ تا ۷۸۳ ق. در خراسان با پایتخت هرات حکومت کردند. دربار اینان محل تجمع علما و دانشمندان فراوان بود. قدیمیترین تاریخ بازمانده هرات نوشته سیفی هروی در دوره این ملوک نوشته شد و عمدتاً به شرح کارنامههای شماری از ملوک کرت پرداخته است. نخستین امیر این سلسله و بنیانگذار آن ملک شمسالدین محمد بن ابوبکر کرت بود که نسبش به سلاطین غور میرسید.
جز شمسالدین محمد بن ابوبکر ۶ حاکم دیگر این خاندان نیز در هرات حکومت کردند. این سلسله که به ادب، هنر و به ویژه معماری توجهی داشت و آثاری از آنها در هرات بر جای ماند، سرانجام با هجوم امیر تیمور گورکانی برچیده شد و جای خود را به تیموریان داد.
متاسفانه اطلاعات درباره این سلسله پراهمیت کم است و بویژه معاصران چندان توجهی به این ملوک نداشتهاند، این در صورتی است که این سلسله در دوران خود تاثیر مهمی روی فرهنگ و هنر ایران داشتهاند، در ایران نیز کتاب «تاریخ سلاطین کرت» اثر شهابالدين عبداللّه خوافی تاریخ نگار مهم دوره تیموری که به نام «حافظ ابرو» بیشتر شهره است، به کوشش میرهاشم محدث توسط مرکز پژوهشی ميراث مکتوب منتشر شده است.
حافظ ابرو در این اثر تلاش کرده تا وجوهی از تاریخ این خاندان را ثبت کند، اما بهرحال مکتوبش تمام زوایای مربوط به این خاندان را دربرنمیگیرد. خود او نوشته است: «آنچه از اخبار و آثار ملوک کرت که بعضی به رأی العین مشاهده افتاده و بعضی از تقریر ناقلان معتمد و راویان معتبر معلوم و مفهوم گشته، این است که شرح داده آمد؛ متوقع از خداوندان فضل و افضال آنکه اگر بر زیادت و نقصان واقف گردند به رد و الحاق آن شرف اصلاح ارزانی دارند.»
موسسه بایسنغر پیشتر کتاب «ملوک کرت هرات» نوشته زندهیاد علیمحمد زهما را به کوشش رضا جاویدان منتشر کرده بود و همچنین کتاب دیگری را نیز درباره این سلسله مهم با عنوان «سلسله آل کرت» نوشته جلال الدین صدیقی را نیز در نوبت نشر دارد.
محمدالله افضلی مترجم این کتاب، دیپلمات، نویسنده، شاعر و استاد پیشین دانشگاه هرات است. او صاحب کتابهایی چون «عرفای افغانستان در هند» و «شکوه داغها» است و هماکنون به عنوان مستشار سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در ترکمنستان به خدمت اشتغال دارد.
نظر شما