مریم رونق، مدیر انتشارات فرمنش در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)؛ درباره نمایشگاه مجازی کتاب و زمان مناسب برای برگزاری این رویداد گفت: سال گذشته نمایشگاه خوبی برگزار شد، به این دلیل که نمایشگاه فیزیکی منحل شده‌بود و همه ناشران از سال قبل برای شرکت در نمایشگاه کتاب اردیبهشت تدارک دیده بودند. البته  شاید بهمن‌ماه زمان خوبی برای ناشران دانشگاهی از نظر برگزاری نمایشگاه کتاب نباشد. انجمن ناشران دانشگاهی در هفته پژوهش، نمایشگاه مجازی کتاب برگزار کردند و شاید پاییز برای ناشران دانشگاهی زمان بهتری بود.

او ادامه داد: بهمن آخر سال است و ممکن است به برخی دلایل، نامناسب باشد. ممکن است برخی بودجه داشته‌باشند و بخواهند خرج کنند و همینطور ممکن است برخی کل بودجه را خرج کرده‌باشند. بهتر است در سال‌های آتی روی ماه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تجدید نظر شود. البته با وضعیت همه‌گیری و سویه اومیکرن، آینده اصلا مشخص نیست.

هنوز ساختار نمایشگاه حضوری در ذهن مشتری است
مدیر انتشارات فرمنش با اشاره به اینکه به عنوان ادمین در استفاده از پلتفرم فروش سایت نمایشگاه مشکلی نداشته‌است، ادامه داد: فکر می‌کنم قسمتی که مشتری وارد می‌شود، مشکل‌هایی وجود داشت. شاید هنوز ساختار نمایشگاه حضوری در ذهن مخاطب‌های نمایشگاه است و دنبال بخش ناشران دانشگاهی، کودک و نوجوان و ... است. نمی‌توانیم این ذهنیت را از مطالبات مشتری پاک کنیم. این درحالی است که بر اساس ساختار سایت نمایشگاه کتاب، وقتی به عنوان مشتری وارد سایت نمایشگاه کتاب می‌شوید، فقط می‌توانید دنبال یک کتاب خاص بگردید. شاید به صورت مجازی هم بتوانند لیستی برای ناشران دانشگاهی، عمومی، کودک و نوجوان و... در نظر بگیرند.

رونق بیان کرد: ممکن است ناشران عنوان‌هایی داشته‌باشند که در حوزه‌های درنظر گرفته شده همپوشانی کند، اما به نظرم مشکل‌ساز نمی‌شود. همانطور که در نمایشگاه حضوری ممکن بود یک ناشر دانشگاهی، عنوان‌های عمومی خود را در سالن عمومی ارائه کند. این اقدام به این دلیل است که مشتری همچنان این ساختار را در ذهن دارد.

میزان خرید مردم قابل پیش‌بینی نیست
رونق درباره میزان تاثیری که شرکت در نمایشگاه مجازی کتاب بر نقدینگی ناشران خواهدداشت، بیان کرد: پیش‌بینی این مساله سخت است. وضعیت اقتصادی امسال با پارسال قابل مقایسه نیست. سال گذشته ناشران کتاب‌ها را چاپ کرده‌ و منتظر نمایشگاه حضوری بودند، اما امسال اینگونه نیست. سال گذشته در نتیجه شرکت در نمایشگاه مجازی کتاب، نقدینگی قابل قبولی وارد سیستم نشر شد؛ اما این مساله امسال قابل پیش‌بینی نیست. همچنین اگر بخواهیم نمایشگاه کتاب آذربایجان و اصفهان را در نظر بگیریم، ترجیح می‌دهم که هیچ پیش‌بینی نکنم؛ زیرا آن‌ها از نظر تامین نقدینگی ضعیف بودند، امیدوارم نمایشگاه مجازی کتاب تهران اینگونه نباشد.

او با اشاره به اقداماتی که برخی از ناشران برای شرکت در نمایشگاه مجازی انجام داده‌اند، گفت: برخی از ناشران از حالا برای شرکت در نمایشگاه مجازی کتاب تهران، پاکت و کارتن خریداری کردند. این در‌حالی است که میزان خرید مردم از نمایشگاه مجازی کتاب قابل پیش‌بینی نیست.  

ادامه سیاست نمایشگاه حضوری در برگزاری نمایشگاه مجازی
رونق با تاکید بر اینکه از عملکرد تاپین پست کتاب راضی است، درباره فروش این نشر در نمایشگاه مجازی کتاب اصفهان و آذربایجان غربی گفت: مانند دیگر ناشرها فروش ما هم خیلی کم بود. اما به نظرم این سیاست وزارت فرهنگ و ارشاد که فقط مردم هر استان بتوانند در نمایشگاه استانی خرید کنند، درست است. در نمایشگاه حضوری هم فقط مردم همان استان می‌توانستند، خرید کنند و فقط نمایشگاه کتاب تهران سراسری بود.

او افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد، در برگزاری نمایشگاه‌های مجازی، همان سیاست نمایشگاه حضوری را ادامه می‌دهد. زیرا کدپستی را برای همان استان در نظر می‌گیرد و از ردیف بودجه همان استان هم استفاده می‌کند، این به نظر من اشکال نیست. اما اینکه نمایشگاه مجازی کتاب در آن منطقه چگونه تبلیغ می‌شود مهم است، زیرا این روش تبلیغ پاسخ نداده‌است.

تبلیغ برای نمایشگاه کتاب باید دوطرفه باشد
به گفته مدیر انتشارات فرمنش، ناشران می‌توانند در صفحه‌هایی که در فضای مجازی دارند، برای نمایشگاه کتاب تبلیغ کنند، اما این اطلاع‌رسانی باید دو طرفه باشد. او توضیح داد: امکانات ناشرها محدود است و نمی‌توانند در رسانه‌های بزرگ مانند رادیو و تلویزیون تبلیغ کنند، به همین دلیل ضروری است تا مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد برای اطلاع‌رسانی درباره نمایشگاه مجازی کتاب اقدام کنند.

رونق با اشاره به اقدامات موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در نظرسنجی درباره برگزاری نمایشگاه‌های استانی اصفهان و آذربایجان غربی، بیان کرد: نمایشگاه‌های استانی اصفهان و آذربایجان غربی، قبل از نمایشگاه مجازی تهران برگزار شد، مسئولان در خانه کتاب و ادبیات زحمت کشیدند و مشکلات سیستم را درآورند. این کار در یک گروه تلگرامی انجام شد. وقتی ناشران بازخورد خود را درباره مسائل این نمایشگاه‌ها اعلام کردند، اصللاحات در سایت انجام می‌شد.

به گفته او برگزاری دو نمایشگاه مجازی استانی پیش از نمایشگاه مجازی تهران نکات مثبتی به همراه داشت، این ناشر توضیح داد: از طرفی مسئولان پشتیبانی خانه کتاب با مشکلات آشنا شدند و از طرفی ناشران آمادگی لازم برای همکاری با پست و فاکتورنویسی را به یاد آوردند. اما به نظرم باید زمان بیشتری پیش از برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب به مخاطب‌ها داده‌شود تا بتوانند خود را برای استفاده از این نمایشگاه آماده کنند.

ناشر نمی‌تواند تازه‌های نشر را در نمایشگاه مجازی ارائه بدهد
به گفته این ناشر فاصله زمانی بین اعلام وصول کتاب و ثبت آن در خانه کتاب و ادبیات ایران، طولانی است. او ادامه داد: به همین دلیل نتوانستم کتاب‌هایی را که اعلام وصول آن‌ها را در آبان و هفته اول آذر‌ از وزارت فرهنگ و ارشاد دریافت کرده‌بودم، در نمایشگاه کتاب استانی اصفهان که به صورت مجازی برگزار شد، ارائه کنم. حدود یک ماه یا یک ماه و نیم زمان لازم است تا کتاب‌های اعلام وصول شده، در خانه کتاب ثبت شوند. هفته گذشته یک عنوان کتاب چاپ کردم اما می‌دانم حتی اگر موفق به دریافت اعلام وصول آن شوم، این کتاب را در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران 1400 نمی‌توانم ارائه کنم.

رونق با اشاره به اینکه برای ثبت تازه‌های نشر باید یک نسخه از کتاب به خانه کتاب و ادبیات ایران فرستاده شود، گفت: فرض کنید اگر قیمت پشت جلد یک کتاب 420 هزار تومان باشد، باید دو نسخه از کتاب برای واسپاری و یک نسخه برای اعلام وصول به وزارت فرهنگ و ارشاد داده شود. هزینه این اقدام برای ناشر بیش از یک میلیون و 200 هزار تومان است. در چنین شرایطی با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی ناشران، آن‌ها نمی‌توانند یک نسخه از کتاب را هم برای ثبت در موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران ببرند.

او با اعلام اینکه اعلام وصول و دریافت مجوز کتاب به صورت مجازی انجام می‌شود، همچنین دریافت فیپا مجازی است، ادامه داد: فقط واسپاری را فیزیکی انجام می‌دهیم. فاصله زمانی میان اعلام وصول و ثبت در خانه کتاب خیلی سخت است، این درحالی است که اگر کتاب در نمایشگاه حضوری اعلام وصول داشت، می‌توانستیم کتاب را به مخاطب ارائه کنیم. به نظر می‌رسید، وزارت فرهنگ و ارشاد کارهایش را درست انجام می‌دهد و وقفه‌ای در آن وجود ندارد، اما معیار خانه کتاب است و این مساله است، زیرا ناشر نمی‌تواند تازه‌های نشر را در نمایشگاه مجازی ارائه بدهد.