خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) پردیس سیاسی: سرانجام پس از دو سال وقفه ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبشهت 1401 بار دیگر درهای خود را به روی مخاطبان گشود. نمایشگاه امسال البته از پیش از بازگشایی با چالش‌هایی همراه بود؛ از مشخص نبودن محل برگزاری و سرگردانی میان مصلی امام خمینی(ره) و مجموعه شهر آفتاب تا مسایل دیگر. علی‌رغم کش و قوس‌های فراوان سرانجام مصلی امام خمینی(ره) میزبان این نمایشگاه شد و مخاطبان بعد از دو سال توانستند برای خرید حضوری به نمایشگاه بیایند. اما این وقفه و مسایلی چون بالارفتن هزینه انتشار بر سبد خرید مخاطبان نمایشگاه چه تاثیری گذاشته است؟ در ادامه این گزارش نگاهی به بازار کتاب‌های علوم اجتماعی در نمایشگاه امسال می‌اندازیم.

با رسیدن به روزهای پایانی نمایشگاه، ازدحام مخاطبان نیز بیش از پیش است، هر کدام مسیری را در پیش گرفته‌اند، بعضی به سمت شبستان و ناشران عمومی می‌روند، بعضی دیگر دست در دست کودکانشان به بخش‌های کودک و نوجوان سر می‌زنند و در این میان بازار انتشارات آموزشی هم حسابی داغ است. وارد شبستان و بخش عمومی که می‌شویم، جریان جمعیت تفاوت محسوسی می‌کند. مقابل تعدادی از غرفه
‌ها موج جمعیت بیشتر است. برخی از این ناشران، ناشران معتبری هستند که در حوزه‌های مختلف اعم از ادبیات، تاریخ و روانشناسی کتاب منتشر می‌کنند و برخی دیگر ناشر کتاب‌هایی با مضامین موفقیت و سرمایه‌گذاری در بازار. هدف این گزارش اما کتاب‌های علوم اجتماعی است. مسیرمان را ادامه می‌دهیم تا سری به بازار کتاب‌های علوم اجتماعی بزنیم و ببینیم مخاطبان پس از دو سال از این حوزه چطور استقبال کرده‌اند.
  اندیشه احسان از جمله نشرهایی است که به شکل جدی به حوزه علوم اجتماعی می‌پردازد. این نشر امسال غرفه بزرگی را در نمایشگاه دارد و در راهروی اصلی هم قرار گرفته است. صادق حاجی‌زاده مسئول غرفه نشر اندیشه احسان در مورد استقبال مخاطبان از کتاب‌های علوم اجتماعی این نشر در نمایشگاه سی و سوم به ایبنا می‌گوید: ما در این دوره عناوین زیادی داریم که در این دو سال که نمایشگاه حضوری نبوده، منتشر شده‌اند اما کتاب‌های مربوط به سال 1401 خیلی محدود هستند. او می‌گوید امسال بخش اعظمی از سفارش‌های کتاب‌های علوم اجتماعی از بخش مجازی بوده است و در مورد فروش کتاب‌های علوم اجتماعی توضیح می‌دهد: بازار کتاب‌های علوم اجتماعی بد نیست اما به هیچ عنوان نمی‌توان آن را با روانشناسی و توسعه فردی مقایسه کرد.

روی خوش مخاطبان به حوزه‌های میان رشته‌ای
نشر اختران یکی دیگر از نشرهای مطرح حوزه علوم انسانی است که در نمایشگاه سی و سوم حضور دارد. محمد قهاری مسئول غرفه این نشر استقبال مخاطبان از بخش مجازی را بهتر توصیف می‌کند و معتقد است عواملی چون برگزاری همزمان نمایشگاه به شکل مجازی، قابل استفاده نبودن بن‌های پرداختی در فروش حضوری و ... موجب شده تا بخشی اعظمی از مخاطبان از نمایشگاه مجازی استفاده کنند. قهاری توضیح می‌دهد که مخاطبان به حوزه‌های میان رشته‌ای روی خوش بیشتری نشان داده‌اند و در کتاب‌های این انتشارات مجموعه راهنمای علمی برای مهارت‌های تفکر نقاد که به حوزه علوم اجتماعی نیز پرداخته از استقبال بیشتری برخوردار بوده‌ است.

شهرستانی‌ها بیشتر از نمایشگاه مجازی خرید می‌کنند
نشر شیرازه از جمله نشرهایی است که حوزه‌های مختلف علوم انسانی از جمله علوم اجتماعی و سیاسی را مورد توجه قرار داده است. این نشر با عناوین جدیدی چون «سرمایه‌داری رفاقتی در خاورمیانه» نوشته گروه نویسندگان و ترجمه محمدرضا فرهادی پور به نمایشگاه آمده و معتقد است نباید از فرصت نمایشگاه کتاب غافل شد با این حال مسئول غرفه این نشر استقبال از نمایشگاه را متوسط معرفی می‌کند و مهم‌ترین دلیل آن را امکان خرید مجازی می‌داند که باعث شده است بسیاری از مخاطبان به خصوص در شهرستان ترجیح بدهند کتاب‌هایشان را از طریق اینترنت خریداری کنند.

برای آگاهی از بازار فروش کتاب‌های علوم اجتماعی، انتشارات جامعه‌شناسان می‌تواند یکی از بهترین گزینه‌ها باشد. این انتشارات که به شکل تخصصی و در هر دو حوزه تالیف و ترجمه به انتشار کتاب‌های علوم اجتماعی می‌پردازد به ویژه در میان دانشجویان علوم اجتماعی و علوم ارتباطات مخاطبان قابل توجهی دارد.انتشارات جامعه‌شناسان - روش‌شناسان با 120 عنوان کتاب جدید در حوزه‎‌های مختلف علوم اجتماعی، ارتباطات و روش‌شناسی به نمایشگاه آمده است. محمد ایزدی مسئول غرفه این نشر معتقد است قیمت بالای کتاب باعث شده به ویژه برای قشر دانشجو که مخاطبان اصلی این انتشارات هستند، کمتر خرید کنند.
 
روی خوش مخاطبان به نشرهای قدیمی‌ و مشهور
جمعیت ایستاده مقابل غرفه انتشارات آگه بیشتر از غرفه‌های قبلی است. مخاطبان سراغ کتاب‌های فلسفی و ادبی را می‌گیرند و در این میان یک نفر هم کتابی از علوم اجتماعی انتخاب می‌کند. محمد حسین حاجیان مسئول غرفه این نشر می‌گوید: استقبال مخاطبان خوب است. به اعتقاد او بسیاری از افرادی که عنوان کتاب خود را از قبل انتخاب کرده‌اند، ترجیح می‌دهند خریدشان را از طریق اینترنت انجام دهند. حاجیان مخاطبان علوم اجتماعی و فلسفه را از مخاطبان جدی این نشر معرفی می‌کند که بیش از هر چیز به عناوین تجدید چاپ شده و پر فروش و کتاب‌های ترجمه روی خوش نشان می‌دهند.

دختر نوجوانی مقابل غرفه انتشارات تیسا توجهم را جلب می‌کند. کتاب «زنان سیبیلو و مردان بی ریش» نوشته افسانه نجم‌آبادی را در دست گرفته و به مادرش اصرار می‌کند این یکی را هم برایش بخرد. کوتاه همکلام می‌شویم می‌گوید: 16 ساله است و عاشق کتاب، مخصوصا کتاب‌هایی که با تاریخ ربطی دارند. مادر میان حرف‌هایمان می‌دود و با لبخند می‌گوید کتاب خوب است اما قیمت‌ها خیلی بالا رفته باید بین کتاب‌هایی که دوست دارد بعضی را بردارد. دخترک سرانجام راضی می‌شود خرید کتاب را به زمان دیگری بیاندازد و راهی غرفه‌های دیگر می‌شود. مسئول غرفه نشر تیسا نیز مانند سایر همکاران خود استقبال روزهای اول نمایشگاه را راضی کننده نمی‌داند اما می‌گوید به روزهای آخر امید بیشتری دارد چرا که اصولا نمایشگاه در روزهای آخر شلوغ‌تر می‌شود. او می‌گوید مخاطبان حوزه علوم اجتماعی این انتشارات به کتاب‌هایی با رویکرد مطالعات فرهنگی روی خوش بیشتری نشان می‌دهند اما در مجموع مخاطبان این حوزه نسبت به مباحث توسعه فردی بسیار کمتر هستند.

از اقتصاد تا زمان
زمان حالا دیگر از ظهر گذشته و جمعیت بازدید کنندگان نسبت به ساعات قبل بیشتر شده است. هر چند ناشران اکنون این فرصت را پیدا کرده‌اند که عناوین کتاب‌هایی که در دو سال گذشته منتشر کرده‌اند را به شکل منسجم و منظم در معرض دید مخاطبان بگذارند اما برگزاری همزمان نمایشگاه مجازی کتاب موجب شده تا مخاطبان از این فرصت استفاده کرده و انتخاب‌های هدفمند خود را از این بخش نمایشگاه خرید کنند.