به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دو ماه دیگر باقی مانده بود؛ اما بوی اردیبهشت که به دماغ‌مان خورد، دیگر طاقت نیاوردیم و به دنیا آمدیم. همسفرم، فقط سه ساعت زندگی کرد که حوصله‌اش سررفت و مرا تنها گذاشت و رفت. همه می‌گفتند، من هم، دنبال لنگه دوقلویم می‌روم. شاید برای دل مادر بود که نرفتم و در همین دنیا ماندگار شدم. عاشق مادر بودم و کتاب‌هایی که از کتابخانه محل کارش می‌آورد. همان کتاب‌های که مرا روانه اتاق کوچکم می‌کردم و همان‌جا ماندگارم می‌شدم تا داستان مورد علاقه‌ام را از حفظ شوم. این کتاب‌ها، رؤیاپردازی را به من آموخت و به نوشتن تشویقم کرد.
16 یا 17 ساله بودم که کار خود را با پویانمایی برای بچه‌ها یا درباره آنها آغاز کردم. پس از آن، برای روزنامه‌ها و مجلات، شعر می‌فرستادم یا فیلم و تئاتر و نمایشگاه‌های مختلف نقاشی را نقد می‌کردم. همان زمان بود که ادامه تحصیل در رشته دندانپزشکی را رها کردم و دوباره کنکور دادم و این‌بار هنرهای نمایشی دانشگاه تهران را انتخاب کردم. نمایشنامه‌نویسی و تئاتر عروسکی را هم تجربه کردم و بالاخره همه را کنار گذاشتم و فقط به نوشتن پرداختم. انگار تازه یادم آمده بود که همیشه دلم می‌خواست نویسنده باشم. اصلا در داستان‌نویسی، من فرمانده مطلق هستم و برخلاف فیلمسازی، کارم به هیچ‌کس و هیچ‌چیز دیگری وابسته نیست.
اینها را لاله جعفری، نویسنده خردسال و کودک می‌گوید. به بهانه انتشار جلد اول از مجموعه پنج‌جلدی «نی‌نانی» به سراغ او رفتیم تا از نوشتن برای گروه سنی خردسال و شیرینی‌ها و دشواری‌هایش بگوییم. شما هم می‌توانید در ادامه گفت‌وگو با ما همراه شوید.
شما حوزه‌های مختلف چون کارگردانی فیلم و نمایشنامه‌نویسی و ساخت پویانمایی را تجربه کرده‌اید. چه شد نوشتن، آن‌هم برای گروه سنی خردسال را انتخاب کردید؟
چون روح من به این گروه نزدیک‌تر است و نوشتن برای بچه‌های زیر سه سال، بکرترین و تازه‌ترین و شفاف‌ترین دنیایی است که با هر قصه‌ام، گوشه‌ای از آن را کشف و کودکی‌ام را دوباره زندگی می‌کنم. اصلا من این گروه سنی را خوب می‌فهمم. سال‌ها پیش داور جشنواره کانون پرورش فکری بودم و متوجه شدم برای گروه سنی زیر سه سال هیچ کتابی وجود ندارد. به همین‌خاطر بود که نشریه «نی‌نی‌نبات» را پایه‌گذاری کردم تا برای بچه‌های صفر تا سه سال بنویسم.
و نوشتن برای این گروه سنی، سهل و ممتنع است یعنی در عین سادگی، کار دشوار است و به مهارت و شناخت ذهن و زبان بچه‌ها نیاز دارد؛چطور به دنیای بچه‌های خردسال نزدیک می‌شوید؟
من وقتی برای بچه‌ها می‌نویسم یک کودک دو یا سه ساله را در برابر خود تجسم می‌کنم و به خاطر می‌آورم چه چیزهایی را دوست دارد و از چه خوشش نمی‌آید؟ پدر و مادرش دلشان می‌خواهد چه چیزهایی را به او یاد بدهند؟ این‌گونه شخصیت در ذهن من شکل می‌گیرد و خلق می‌شود.
شما کار مطبوعاتی هم کرده و سال‌ها سردبیر «نی‌نی نبات» بوده‌اید. حضور در نشریات تا چه اندازه موجب به‌روز شدن یک نویسنده و ارتباط بیشتر و بهتر او با مخاطبانش می‌شود؟
نشریه، هم برای دست‌اندرکاران خود هم برای مخاطبانش، یک جریان زنده است. منِ شاعر، نویسنده یا تصویرگر به فاصله یک ماه می‌توانم نتیجه کار خود را ببینم و متوجه شوم مخاطبان با متن یا تصویرم ارتباط برقرار کرده‌اند یا نه؟ از طرفی مخاطبان هم، این فرصت و امکان را دارند تا مجله را در دست بگیرند و ورق بزنند و هر بخشی که بیشتر دوست داشتند را انتخاب کنند و این ارتباط دوسویه، بسیار موثر و راهگشاست.
شما به نگارش کتاب‌های آموزشی در قالب داستان هم پرداخته‌اید؛ برای مثال «کتاب اولی کلاس اولی»؛ چگونه می‌توان کتابی نوشت که بچه‌ها هم لذت ببرند هم آموزش ببینند؟
بچه‌ها نباید تصور کنند که کتاب، قرار است چیزی به آنها یاد بدهد و آموزش ببینند؛ آنها باید داستان بخوانند و سرگرم شوند و بازی کنند. حالا در کنار این لذت بردن و خوش‌گذرانی کردن، خوب است چیزی هم یاد بگیرند.
شما در مجموعه «کتاب اولی کلاس اولی» به آموزش الفبای فارسی پرداخته‌اید و این مساله، نیازمند ارتباط با کارشناسان تالیف کتاب‌های درسی است. این ارتباط چگونه حاصل شد؟
بله ما ابتدا پی‌دی‌اف کتاب فارسی کلاس اول را گرفتیم تا با کلیت آن آشنا شویم. در مرحله بعد کوشیدیم تا کمبودهای کتاب درسی را جبران کنیم و در قالب داستان و بازی، حروف الفبا را به بچه‌ها آموزش دهیم. مثلا عنوان یکی از کتاب‌ها «جشن تولد ژه ژه» است؛ انگار بچه‌ها به یک مراسم باشکوه، پر از بازی و شادی و شیطنت دعوت شده‌اند نه به کلاس درس.
مجموعه جدیدتان «نی نا نی» هم جنبه داستانی و در عین حال آموزشی دارد. انگار آموزش برای خانم لاله جعفری از اهمیت بالایی برخوردار است؟
لذت بردن و بازی کردن، برای من مهم است. ما نویسنده‌ها، ما پدر و مادرها و درکل ما بزرگ‌ترها نباید فراموش کنیم، لذت، اصل فراموش‌شده کتاب کودک است. به همین‌خاطر، یک نویسنده باهوش طوری می‌نویسد که بچه‌ها اصلا متوجه نشوند در حال یادگیری هستند.
در مجموعه «نی نا نی»، هم به آموزش هم به بازی و سرگرمی توجه شده؛ این مجموعه، پنج جلدی است و جلد نخست آن برای بچه‌های زیر سه سال منتشر شده و پرفروش‌ترین داستان تالیفی انتشارات سروش در نمایشگاه کتاب بوده. «نی نا نی» اسم شخصیت اصلی داستان است که در هر عنوان به آموزش داستانی و غیرمستقیم یک موضوع می‌پردازد؛ مثلا در اولین جلد، بخش‌های مختلف بدن را به بچه‌ها یاد می‌دهد.
مساله دیگری که در ارتباط با کتاب‌های کودک و خردسال باید به آن توجه شود، تصویرگری است. انگار هرچه بچه‌ها کوچک‌تر باشند با تصویر بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند.
بله؛ هرچه گروه سنی مخاطبان ما پایین‌تر باشد به همان اندازه تصویرگری برای آنها مهم‌تر است. چون بچه‌ها سواد خواندن ندارند و پیش از متن با تصویر ارتباط برقرار می‌کنند. به همین‌خاطر ارتباط میان نویسنده و تصویرگر ضروری است.
روزگاری منِ نویسنده، متن خود را به ناشر تحویل می‌دادم و دیگر در جریان مراحل چاپ و صفحه‌آرایی کتاب قرار نمی‌گرفتم. حالا چند سالی است که ارتباط میان نویسنده و تصویرگر از جانب ناشر و مدیران هنری هر نشر برقرار می‌شود و این، اتفاق خوشایندی است چون تصویرگر، نویسنده دوم است و همفکری میان او و نویسنده به خلق یک اثر بهتر می‌انجامد.
پیشنهاد لاله جعفری برای بزرگ‌‌ترهایی که می‌خواهند برای بچه‌های خردسال، کتاب انتخاب کنند چیست؟
پدر و مادر کتابخوان، فرزند خود را به خواندن تشویق می‌کنند و خودشان می‌دانند چطور و چگونه باید کتاب انتخاب کنند. اما پیشنهاد من این است که مادران (به‌طور ویژه) از همان دوره بارداری به خواندن کتاب بپردازند؛ چه کتاب‌هایی که برای بچه‌ها چاپ شده و چه کتاب‌هایی که درباره آنهاست. آرام آرام دست‌شان می‌آید که کدام ناشر، نویسنده، مترجم و تصویرگر را انتخاب کنند. علاوه بر این فهرست‌هایی هم از سوی شورای کتاب کودک،کانون پرورش فکری و لاک‌پشت پرنده منتشر می‌شود و کتاب‌های خوب را به بچه‌ها و خانواده‌هاشان معرفی می‌کند.
یکشنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ - ۱۳:۳۸
نظر شما