سه‌شنبه ۲۱ تیر ۱۴۰۱ - ۱۱:۴۰
«کابوس‌های خنده‌دار» و شرح جامعه بحران‌زده در دوران قحطی

رامونا میرحاجیان مقدم، نویسنده و پژوهشگر ادبی یادداشتی درباره کتاب «کابوس‌های خنده‌دار»، جدیدترین رمان حمیدرضا شاه آبادی، نویسنده رمان‌های ماندگار تاریخی، نوشته و در اختیار ایبنا قرار داده است.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، رامونا میرحاجیان مقدم: دوران قاجار و قحطی بزرگ در ایران است. عطا و خانواده‌اش دسته سیاه‌بازی دارند و در کوچه‌پس کوچه‌های تهران قدیم نمایش اجرا می‌کنند. یک روز، مرد سیاهپوش ناشناسی آنها را دعوت می‌کند تا به ازای دریافت غذا چند شب در عمارتش اجرا کنند. این پیشنهاد وسوسه‌کننده برای خانواده‌ای که گرفتار قحطی و گرسنگی‌اند دلفریب است. حبیب سلمونی، ننه عفت، طوطی، نجیبه، بشیر و عطا با اشتیاق راهی شهریار می‌شوند؛ اما به محض ورودشان به عمارت وحشتی عجیب به سراغ‌شان می‌آید و زندگی‌شان به خطر می‌افتد.

ماجرای این داستان در چند روز اتفاق می‌افتد. همزمان با داستان اصلی چند داستان فرعی نیز روایت می‌شود که به کمک داستان اصلی می‌آید. داستان شرح سه پرده از نمایش روحوضی است. متن داستان روان و یکدست است و نویسنده بر اساس زمان و صحنه داستان، از کلمات قدیمی و اصطلاحات نمایش روحوضی استفاده کرده تا فضا را ملموس‌تر کند. قصه‌ها و حکایت‌های قدیمی در متن داستان آمده است. محوریت داستان نمایش روحوضی است.

سیاه‌‌بازی یا روحوضی، نوعی نمایش همراه با حرکات موزون و آواز و موسیقی است. شخصیت اصلی نمایش غلامی است که صورتش را سیاه می‌کند، گیج است و کارهای خنده‌دار انجام می‌دهد. در این نوع نمایش با بهره‌گیری از طنز موضوعات اجتماعی و سیاسی نقد می‌شود. این نوع نمایش ریشه در دوران صفویه دارد و اکنون رو به زوال است.

«کابوس‌های خنده‌دار» در دسته رمان‌های تاریخی و رازآلود قرار دارد که طنزی تلخ را روایت می‌کند. پیرنگ داستان قوی است و حوادث پی‌درپی و در خلال هم رقم می‌خورد. خواننده در قسمت‌های مختلف داستان غافلگیر می‌شود و پیش‌بینی حوادث بعدی داستان سخت است. راوی داستان اول شخص است و انتخاب راوی اول شخص بر تاثیر داستان افزوده است. این داستان تخیلی است؛ اما ذکر مکان‌ها، اتفاقات و شخصیت‌های واقعی، سبب باورپذیری داستان شده‌ است.

درونمایه داستان تاریخی و اجتماعی است. تفاوت میان سطوح طبقاتی در داستان نشان داده شده است. ایجاد صحنه‌های شاد و انتقاد از وضع اجتماعی با زبان طنز از ویژگی‌های نمایش‌های روحوضی است. نویسنده با تکیه بر این ویژگی داستان کابوس‌های خنده‌دار را روایت می‌کند. شرح جامعه بحران‌زده در دوران قحطی و تقابل شخصیت‌های داستان با این بحران در خلال داستان نمایش داده شده است. شخصیت‌های داستان برای بقا می‌جنگد، دسته‌ای از افراد شیوه انتقام را انتخاب می‌کنند و گروهی به هنر روی می‌آورند. از نگاه دیگر این داستان، نمایش قدرت هنر است.

این کتاب با کتاب دیگر شاه‌آبادی یعنی «دروازه مردگان» قرابت زمانی دارد. رمان «کابوس‌های خنده‌دار» در سال 1400 منتشر و همزمان با نمایشگاه کتاب اردیبهشت 1401 عرضه شد. در همان روزهای ابتدایی انتشار جز آثار پرفروش نشر افق بود و به چاپ دوم رسید. این کتاب 256 صفحه دارد و در دسته رمان نوجوان قرار می‌گیرد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.

برگزیده

پربازدیدترین

تازه‌ها