به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) کتاب «بنیان شهر: اقتصاد، جامعه و شهرنشینی در عصر سرمایه داری» نوشته آلن جات اسکات به ترجمه حمیدرضا تلخابی و فرخ مهر آیین به زودی از سوی نشر آگاه منتشر می‌شود.

در بخشی از مقدمه مترجمان بر این اثر آمده است: «شهرنشینی سیاره‌ای اصطلاحی است که در قرن بیست‌ویکم نظریه‌پردازان معاصر برای توصیف جریان شهری‌شدن شتابان در مقیاس جهانی از آن استفاده کرده‌اند. بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان ملل متحد، جمعیت کره‌ی زمین در سال 2050 به حدود 9 میلیارد نفر می‌رسد که از این میزان بیش از 70 درصد در نواحی شهری زندگی خواهند کرد. ظهور چنین پدیده‌ی غول‌آسایی با مختصات و خصلت‌های متفاوت به عصر سرمایه‌داری کلاسیک (سوداگرانه) برمی‌گردد که با عبور از عصر سرمایه‌داری صنعتی (فوردیستی)، تقریباً از آغاز دهه‌ی 1970 میلادی، وارد عصر سرمایه‌داری فراصنعتی (پسافوردیستی/ فناوری‌محور) شده است و به عقیده‌ی فریدمن و ولف الگوهای شهرنشینی و دگرگونی در پیکره‌ی جغرافیایی شهرهای معاصر نیز بیش از هر چیز به این الگوهای سرمایه‌داری بین‌المللی مربوط می‌شود.

امروزه شهرها با ایجاد و بازتولید انباشت‌های متراکم ــ که اتکای آن بر جریان دیالکتیکی از اطلاعات، دانش، فناوری، سرمایه، شبکه‌ها و اعتبارات جهانی برای تولید، انباشت، توزیع و مصرف سرمایه است ــ «موجودیت‌های فضایی» و «فضاهای یکپارچه»ی متفاوتی از گونه‌های پیشین خود را شکل داده‌اند که سرنوشت بشر را در کلیتی واحد به هم گره زده است. پیدایش مفاهیمی نظیر سلسله‌مراتب شهری جهانی، جهانشهرها و سیاه‌چاله‌ها و ظهور گفتمان‌هایی نظیر «چرخش فضایی» و «فشردگی فضاـ‌زمان» و مفاهیمی از این دست همگی گویای وضعیتی متفاوت از شهرنشینی در عصر کنونی و حاکمیت «جبر محیط شهری» بر جریان زیست بشر است.

از منظری دیگر، می‌توان گفت که نقطه‌ی عطف شکل‌گیری نظریه‌های اجتماعی و شهری طی 150 سال اخیر به پیدایش سرمایه‌داری و نتایج دامنه‌دار آن در حوزه‌ی شهرنشینی در موج اول سرمایه‌داری در غرب برمی‌گردد. بنیان‌های نظریه‌ی شهری این دوره را می‌توان در آثار مارکس، انگلس، وبر، زیمل، بنیامین و لوفور ردیابی کرد، اما با بسط مسائل اجتماعی، دیگر مصلحان اجتماعی توصیف‌های تراژیک دیگری از محیط‌های شهری ارائه دادند که اوج آن در مکتب جامعه‌شناسی شیکاگو بازتاب دارد. رواج دیدگاه‌های آرمان‌شهری در اوایل سده‌ی بیستم و مفاهیمی نظیر بازنمایی قدرت، رقابت، فرهنگ، تفاوت، جنسیت، هتروتوپیا و... در شهر طی چند دهه‌ی اخیر بیان‌کننده‌ی پیوند موج‌های دوم و سوم سرمایه‌داری و نظریه‌های شهری بوده است.

کتاب پیدایی و پویایی شهر اثر پرفسور آلن جان اسکات (1938 م.)، جغرافی‌دان و استاد دپارتمان سیاست‌گذاری عمومی دانشگاه کالیفرنیا، است. با نگاهی اجمالی به کارنامه‌ی علمی وزین او مشخص می‌شود که، افزون بر پای‌بندی به اصول و مفاهیم جغرافیایی و ارائه‌ی بینش‌های نو در حوزه‌ی مطالعات شهری و منطقه‌ای، مدیریت مراکز تحقیقاتی و کسب جوایز افتخاری از انجمن‌ها و بنیادهای علمی جهانی نیز در سوابق وی مشهود است و برای پژوهشگران حوزه‌ی مطالعات شهری کشور ایران نیز شخصیت علمی شناخته‌شده‌ای به حساب می‌آید.»

کتاب حاضر در ده فصل تدوین شده است و، در عین سادگی و روانی در سبک نگارش، قدرت و نوآوری علمی بالایی در تحلیل مراحل تکوین سرمایه‌داری و شهر برای پژوهشگر نکته‌سنج دارد. نویسنده‌ خوش‌ذوق پس از عبور از کلیات مفهومیِ شهر در فصل‌های آغازین کتاب، در فصل سوم تا پنجم موج‌های اول و دوم سرمایه‌داری را به بحث می‌گذارد و در فصل ششم با طرح موج سوم سرمایه‌داری، یعنی سرمایه‌داری شناختی‌ـ‌فرهنگی، ابتکار نشان می‌دهد و شهرمحوری، دانش‌محوری، اقتصادمحوری، انعطاف‌پذیری در تخصص، تولید و رقابت، دیجیتالی‌شدن، شهرهای هوشمند، ظهور طبقات خلاق، نمادین و فرودست نو، نوشهرگرایی، تجدید حیات و اعیان‌سازی شهرهای مرکزی، ترکیب، تفکیک و قشربندی اجتماعی و شغلی نیروی کار و... را از ویژگی‌های مهم آن ذکر می‌کند و نشان می‌دهد که هم‌زمان با توسعه‌ ارتباطات بین کشورها و شهر‌ـ‌منطقه‌ها، هویت شهری نسبتاً مشابه، شرکای برابر و خواهرخوانده‌های جهانی شکل می‌گیرند.

حاشیه‌ای‌شدن و غیررسمیت در این شهرها روی دیگر سکه است. چنین فرایند سریعی، که بسیار غیرملموس و اغلب در مقیاس کلان‌شهرهای بزرگ رخ می‌دهد، نابرابری و فقر شدیدی در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، جمعیتی و توسعه‌ای برای ساکنان به وجود می‌آورد که کریستوف گیلی از اصطلاح بورژوای نوظهور لیبرالیسم و دژهای نو برای توصیف آن استفاده می‌کند.

ترسیم ملموس بازتاب فضایی‌ ـ‌ اجتماعی تحولات هر موج از سرمایه‌داری در پیوند تنگاتنگ با شبکه‌ زمین‌شهری و در بخش مرکزی کلان‌شهرها، مناطق درون‌شهری و در پیوند نظام‌مند شهر مرکزی با حومه در این کتاب به‌خوبی به کار آمده است. با توجه به جهان‌شمول‌بودن این فرایندها در عصر سلطه‌ سرمایه‌داری جهانی، پیشران‌های اصلی توسعه‌ شهری در شهرها و کلان‌شهرهای کشورهای دیگر مانند ایران نیز این مفاهیم می‌تواند به‌خوبی شناسایی و تحلیل شود.

نکته‌ای که باید درباره‌ عنوان این کتاب یادآور شد، استفاده از دو کلمه‌ «پیدایی» و «پویایی» برای عنوان فارسی است که طی مکاتبه با نویسنده و به پیشنهاد ایشان انتخاب شد و دغدغه‌ مترجمان را در یافتن معادل مناسب برای ترجمه‌ عنوان کتاب مرتفع کرد.

کتاب حاضر بنا به ماهیت موضوعی می‌تواند راهنمای جامعی برای رشته‌های حوزه‌ شهرشناسی و برنامه‌ریزی شهری اعم از جغرافیا، برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شهرسازی، جامعه‌شناسی، اقتصاد، مدیریت شهری و سیاست‌گذاری عمومی و دیگر رشته‌های مرتبط با شهر باشد.