به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، مراسم اختتامیه همایش ملی بزرگداشت حکیم ابوعلی سینا شامگاه ۷ شهریور با حضور سفیر ترکمنستان در ایران در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شد.

محمد شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این مراسم با بیان ایمکه بی‌تردید ابن‌ سینا قبل از خود و در دوره خود و امروز جزء سرآمدان بوده است و در همه علوم قابل تصور چون پزشکی، فلسفه، حکمت، ریاضیات، موسیقی و شیمی یکه‌تاز بود بیان کرد: در استان همدان و از روز اول شهریور در کنار مرقد ابن سینا به همت انجمن مفاخر فرهنگی و همکاری اداره ارشاد و برخی نهادهای دیگر برنامه‌هایی برگزار شد و استادانی به ارائه مقاله پرداختند و سوگندنامه پزشکی از سوی دانشجویان فارغ‌التحصیل قرائت شد.

او  افزود: معرفی و گرامیداشت چنین بزرگانی در یک روز میسر نیست. لذا یک هفته وقت برای این برنامه تنظیم شد. برنامه آینده ما هم هفته حافظ خواهد بود، زیرا وسعت اندیشه این شخصیت‌ها و جهانی‌بودن آنان نیازمند فرصت بیشتر است و در سطح بین‌المللی هم از طریق نمایندگی‌های سیاسی ایران در خارج کشور و رایزنی‌های فرهنگی برنامه‌هایی اجرا خواهد شد.

شالوی یادآور شد: همچنین مقرر شده بود تا در سفرهای هوایی داخلی روز ابن سینا معرفی و اعلام شود. تلاش ما در انجمن مفاخر این است که آثار ابن سینا را با زبانی ساده‌تر، ترجمه و منتشر کنیم تا نسل جوان بتواند بهتر از آن بهره‌برداری کند. نمایشگاهی هم در حاشیه این برنامه‌ها دایر شده و آثار ابن سینا در آن به نمایش درآمده است.

خسرو ناظری، دبیرکل همکاری‌های اقتصادی اکو ابن سینا در ادامه این مراسم با اشاره به اینکه ابن سینا نابغه دوران و جهان است و نقش مؤثری در پیشرفت فلسفه و علوم دیگر برای بشر داشته و میراثی گران‌بها و بی‌همتاست عنوان کرد: ابن سینا عصری طلایی را برای دستاوردهای علمی خود رقم زد،.

او با اشاره به اینکه کتاب پزشکی وی از تأثیرگذارترین کتب پزشکی بوده و او تأثیری بنیادین در فلسفه اسلامی و فلسفه سده‌های میانی اروپا بر جا گذاشته است تاکید کرد: بیان عظمت شیخ‌الرئیس و دستاوردهای علمی او در چند سطر ممکن نیست. دیپلماسی فرهنگی، آموزشی و علمی ابزاری مؤثر برای ارتباط میان کشورهای مختلف است. 

دبیرکل اکو  ادامه داد: وقتی کودک بودم، کشور ما جزء اتحاد جماهیر شوروی بود و اجازه نمی‌دادند هر مطلب و موضوعی در کتب درسی چاپ شود، ولی ابن سینا در کتب درسی دوره ابتدایی وجود داشت، زیرا حتی حزب کمونیست اتحاد شوروی نتوانست ابن سینا را انکار کند و اشعاری در این دو صفحه وجود داشت که با وجود اینکه متعلق به هزار سال قبل است، کاملاً معنا و محتوای آن را می‌فهمیم، بدون اینکه بخواهیم به کتاب لغت مراجعه کنیم.

ان‌شاءالله رحمتی استاد دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از این مراسم به نوآوری‌های ابن سینا درباره مرگ اشاره کرد و گفت: ابن سینا درباره مرگ گره‌هایی را گشوده و کار بزرگی کرده است. همه آشنایان با فلسفه می‌دانند که ابن سینا منکر معاد جسمانی است و آن را روحانی می‌داند؛ وقتی فیلسوفی مانند ابن سینا در مورد معاد بحث می‌کند و نباید آن را فقط بحث متکلمانه در نظر بگیریم، چون برخی معتقدند که فیلسوف وقتی در مورد مباحث دینی بحث کند، از مدار فلسفه خارج شده است.

وی افزود: به دو جهت بحث مرگ برای ابن‌ سینا به عنوان فیلسوف مهم است؛ فلاسفه بحث فلسفه را وجود بما هو وجود می‌دانند؛ گویی وقتی بسیاری از فلسفه‌ها به خصوص فلسفه مدرن در مورد وجود حرف می‌زنند، آن را در حد وجود معطوف به مرگ درک می‌کنند و برای بعد از مرگ حرفی برای گفتن ندارند، ولی ابن‌ سینا درباره وجود بعد از مرگ سخن می‌گوید و بند اجل برای او مسئله فلسفی است نه دینی.

به گفته رحمتی، غایت فلسفه برای ابن سینا این است که فلسفه قرار است ما را به کجا برساند؟ او معتقد است فلسفه قصد دارد کاری کند که انسان تبدیل به عالم عقلی شود؛ گویی انسان کامل غایت آفرینش است. او می‌گفت اگر در زندگی ادراک معقول نکرده باشیم و در حد محسوسات باشد، چشم حس نمی‌تواند به ما معرفت ماندگاری بدهد و بخشی از وجود ما شود. بنابراین او به دنبال تجربه حیات معقول است و حیات معقول با مردن از حیات محسوس امکان‌پذیر است.

این مدرس فلسفه یادآور شد:‌ فلاسفه ملحد چون به آخرت معتقد نیستند می‌گویند بعد از مرگ زندگی وجود ندارد و وارد این بحث نمی‌شوند، ولی کسانی که می‌گویند زندگی بعد از مرگ وجود دارد برخی به تناسخ باور دارند؛ یعنی نفس از بدنی وارد بدن دیگر می‌شود؛ بودیسم، هندوئیسم و... غالباً معاد تناسخی دارند و عذاب نفس، ماندن در این دنیاست و جسم مرده وارد جسم فردی فروتر خواهد شد.

او با بیان اینکه ابن‌ سینا معتقد است که نفس ما در جهان دیگر باقی می‌ماند و بعد به وضع جسم می‌پردازد توضیح داد: او در شفا می‌گوید بخشی از معاد چیزی است که در شریعت نقل شده است و هیچ راهی به اثبات آن وجود ندارد مگر از طریق شریعت و تصدیق نبوت یعنی چون در شرایع حقه از جمله اسلام و مسیحیت و یهودیت بیان شده است. لذا من آن را می‌پذیرم، ولی به لحاظ فلسفی راهی به اثبات آن نیست.

رحمتی گفت: او می‌گوید ما دو ساحت مجرد و مادی داریم؛ ساحت مجرد فقط قوه عقل است، ولی خیال و حس ما وابسته به جسم است و جسم بعد از مرگ از بین می‌رود. او معتقد است که اعاده معدوم ممتنع است؛ یعنی چیزی که معدوم شد محال است دوباره موجود شود و ما می‌بینیم بدن بشر بعد از مرگ از بین می‌رود. برخی می‌گویند حرف ابن‌ سینا درست است ولی اعاده معدوم برای بشر ممکن نیست، ولی برای خدا کاری ندارد و او می‌گوید قدرت مطلق هم به امر محال تعلق نمی‌گیرد؛ مثلاً خدا نمی‌تواند شریکی برای خود قرار دهد.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ابن‌ سینا می‌گوید برای ما سعادت جسمی مهم نیست و سعادت روحی و عقلی مهم است. سعادت عقلی هم مورد تأیید فلسفه است. ابن‌ سینا در اینجا این مشکل را پیش رو دارد و آن اینکه ما از یک فیلسوف نمی‌توانیم بپذیریم که بگوید چون شریعت معاد جسمانی را قبول دارد من هم می‌پذیرم، زیرا فیلسوف نباید متکلمانه حرف بزند. ملاصدرا وقتی وارد این بحث می‌شود، با حفظ احترام ابن‌ سینا، برای برهان او وجه وجیهی درست می‌کند. بنابراین ابن سینا با سنتی دینی مواجه است و آیات معاد ناظر به معاد جسمانی است. عذاب و لذات توصیفی در قرآن، جسمی هستند و قرآن به صورت جزئی بیان کرده است، لذا مفهوم عقلی کلی نیست. سهروردی می‌گوید سنت فلسفی ما سه شاخه دارد؛ هندی، ایرانی و یونانی و حکمای سه ملت و مشارقه به تناسخ معتقدند.

او ادامه داد: ملاصدرا گفته است که آنچه فلاسفه‌ای مانند افلاطون و فیثاغورث و دیگران گفته‌اند را نمی‌توان سرسری گرفت و گفت اینها معتقد به تناسخ بودند. بنابراین تناسخ باید معنای دیگری داشته باشد. ملاصدرا می‌گوید ابن‌ سینا نتوانسته است این رموز را حل کند. او از رساله الاذهبیه ابن‌ سینا نقل کرده که او وقتی معاد جسمانی را منکر شده است متوجه هست که به صورت کلی نمی‌توان آن را منکر شد، زیرا آورده است که نفوس جهنمی‌ها در جهنم طوری عذاب می‌بیند که گویی در بدنشان قرار دارند؛ یعنی ابن‌ سینا جزئی‌ بودن عذاب را پذیرفته است.


رحمتی اضافه کرد: ملاصدرا معتقد است که اعتقاد به عالم مثال و تجرد خیال دو موضوعی است که ابن‌ سینا باید متوجه آن می‌شد و نشده است به تعبیر دیگر ابن‌ سینا عالم را به دو عالم عقل و حس تبدیل کرده است، ولی کسی مانند سهروردی عالم مثال را هم می‌افزاید. همچنین ابن‌سینا تجرد خیال را نپذیرفته است؛ به این معنا که اگر فقط عقل باقی بماند، ادراکات عقلی با ما خواهد ماند و خاطره نیک و بدهایی که کردیم فراموش خواهند شد، ولی ملاصدرا می‌گوید که خیال مانند عقل، مجرد است. لذا بقای ما صرفاً بقای عقلی نیست و خیالی هم هست و اگر در ساحت خیال بقا داشته باشیم، ادراکات جزئی هم داریم و می‌توانیم عذاب و لذت را تجربه کنیم.

او با بیان اینکه ملاصدرا موضوع دیگری را به نام جسم مکتسب مطرح کرده است؛ گویی هر انسانی بدنی را در قیامت برای خود خلق می‌کند بیان کرد: کربن در کتاب «ارض ملکوت؛ کالبد رستاخیزی انسان از ایران مزدایی تا ایران شیعی» بحث اعتقاد به جسم لطیف را بیان کرده است. جالب اینکه این ابتکار خود ملاصدرا هم نیست، بلکه نظریه ایرانی را که قبل از اسلام هم وجود داشته صورتبندی کرده است. ملاصدرا می‌گوید که اگر ابن‌ سینا در رساله الاذهبیه در تعبیر «کانه فی الابدان» واژه «کانه» را بردارد، با پذیرش عقلی معاد جسمانی هم مشکلی ندارد.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه عالم اسلام وامدار تفکر ابن‌ سیناست گفت: برای اهل اندیشه و فکر هر روز باید بزرگداشت ابن‌ سینا باشد، زیرا هزاران نکته باریک‌تر از مو در تفکر و اندیشه ابن‌ سینا وجود دارد، زیرا اساس حکمت اسلامی مبتنی بر حکمت ابن‌ سیناست و حکمت اشراقی و ملاصدرایی هم امتداد آن است.

پس از سخنرانی انشاءالله رحمتی، معاون مطالعات علمی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران، پیام دبیرکل این نهاد ملی -بین المللی به مراسم اختتامیه را قرائت کرد.

در پایان این آئین نیز با حضور رئیس انجمن آثار ومفاخر فرهنگی، دبیرکل سازمان همکاری های اقتصادی«اکو» و سفیر ترکمنستان در ایران از نجفقلی حبیبی و انشاءالله رحمتی به عنوان دو چهره برجسته ابن سینا پژوهی در ایران تجلیل شد.

گفتنی است در حاشیه این برنامه، حاضران از نمایشگاه آثار و اسناد مربوط به ابن سینا که به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی منتشر شده است، همچنین از نمایشگاه ماشین های ساده و مرکب در «معیار العقول» که از سوی موزه ملی علوم و فن آوری کشور در انجمن برگزار شد، بازدید کردند.