سرویس دین و اندیشه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) - محمد مهدی شیخ صراف: دفتر فقه معاصر حوزه علمیه طی 7 سال اخیر، 36 کتاب فقهی به زبان‌های عربی و فارسی در حوزه مسائل جدید منتشر کرده که هر یک از پشتوانه علمی‌و پژوهشی بالایی برخوردار است و می‌تواند مورد استفاده عموم علاقه‌مندان و محققان قرار گیرد. مدرسه معصومیه قم جایی حوالی پل 9 دی این شهر قرار دارد. از نگهبان ساختمان سراغ مرکز مدیریت حوزه علمیه را می‌گیریم و مرکز فقه معاصر را جویا می‌شویم. نام این مرکز را تا قبل از این روی کتاب‌های کالینگور با طرح جلد سبز و سفید دیده‌ایم که از عناوین آنها «فقه رمز ارزها»، «فقه پزشکی» و «فقه عقود مستحدثه» را بیاد می‌آورم که این آخری سه جلد است. دست آخر برای یافتن در ورودی به حجت‌الاسلام توانی که مسئول هماهنگی است زنگ می‌زنیم. انتظار داریم لااقل با یک ضلع یا طبقه ساختمان یا دست کم چند اتاق کنار هم مواجه شویم اما همه چیز در یک اتاق خلاصه شده است. گفت‌وگو با حجت الاسلام حسین اثنی عشری، مدیر دفتر فقه معاصر حوزه علمیه را آغاز کنیم.

حجت‌الاسلام حسین اثنی عشری در گفتگو با خبرنگار ایبنا درباره راه‌اندازی دفتر فقه معاصر حوزه علمیه می‌گوید: این دفتر سال 1395 و پس از خواست رهبر معظم انقلاب مبنی بر ورود جدی حوزه‌های علمیه به موضوعات روز با عقبه مطالعاتی بسیار و پشتوانه فقهی قدرتمند و با اشراف علمی‌آیت الله شب زنده دار به عنوان یکی از مراکز زیر نظر مدیر حوزه‌های علمیه آغاز به کار کرد.

پشتوانه شورای علمی‌
وی تاکید می‌کند که:یکی از پشتوانه‌ها و راهبرهای مهم این مجموعه شامل شورای علمی‌عالی متشکل از اساتید شناخته شده دروس خارج حضرات آیات محمد مهدی شب‌زنده‌دار، محمدتقی شهیدی، علی عندلیب، محمد قائنی و سیدمحمدعلی مدرسی یزدی و جمع گسترده‌ای از اساتید و پژوهشگران فاضل حوزوی و دانشگاهی است که کمک می‌کند دفتر فقه معاصر حوزه علمیه با حساسیت و دقت علمی‌بالایی به کار بپردازد.

مدیر دفتر فقه معاصر پنج هدف اصلی برای این مجموعه علمی‌بر می‌شمارد و می‌گوید: ما در این دفتر بر اساس پنج هدف کلی و راهبردی فعالیت می‌کنیم که عبارتند از: تحول و ارتقا در متون آموزشی فقهی و اصولی سطوح عالی حوزه‌های علمیه با رعایت روش‌های صحیح سنتی و اجتهادی حوزه‌های شیعی؛ توسعه دروس خارج فقه و اصول در موضوعات معاصر و قواعد استنباط؛ گسترش و تعمیق تحقیقات، مقالات و پایان نامه‌ها در موضوع فقه معاصر؛ ایجاد بستر مناسب برای نشاط علمی‌و شکوفایی استعدادها و ایده پردازی بیشتر طلاب و تربیت فقیهانی فعال و کارآمد و زمینه‌سازی برای ورود بیشتر حوزه‌های علمیه در تولید علم در موضوعات معاصر
 

از پژوهش فقهی تا نظام سازی اجتهادی
اثنی‌عشری در تشریح این اهداف توضیح می‌دهد: ما می‌خواهیم در گام اول در خصوص موضوعات جدیدی که اتفاق می‌افتد و در گذشته روی آنها کار نشده کار فقهی کنیم و در گام دوم به نظام‌سازی‌های اجتهادی بپردازیم؛ البته همه اینها با حفظ همه قواعد اجتهادی فقهی است و بدون اینکه بخواهیم در دام فضاهای انحرافی و روشنفکری بیفتیم.

مدیر دفتر فقه معاصر حوزه با بیان این که موضوعاتی مانند بورس، بانک، پول، پزشکی، اخلاق، تربیت و... از جمله موضوعاتی‌اند که به آنها ورود فقهی شده است می‌افزاید: این دفتر از سال 95 تا کنون علاوه بر اینکه مسائل روز جامعه را وارد درس‌های خارج برخی اساتید صاحب‌نام حوزه کرد، خروجی‌های این درس‌ها را هم تدوین و تبدیل به کتاب‌های فقهی کرد که همچنان هم این کار ادامه دارد.
اثنی‌عشری در مورد روند تحقیق و کارگروه‌های این دفتر هم توضیح داد: ما برای اینکه کار تخصصی دقیق‌تری انجام دهیم برای هر موضوع یک کارگروه تخصصی تشکیل دادیم. در این کارگروه‌ها تلاش می‌شود آخرین اتفاقات و نظریات جدید مربوط به موضوعات جمع‌آوری شده و به دست اساتید برسد تا آنها بتوانند در این فضا وارد تحلیل فقهی شوند. بعید می‌دانم مرکز دیگری وجود داشته باشد که تا این حد وقت بگذارند و به شکل تخصصی به موضوعات روز از زاویه فقهی ورود کنند.

تدوین کتاب های درسی سطح عالی
تهیه و تدوین کتاب برای تدرس در سطوح عالی حوزه از جمله دیگر اقدامات دفتر فقه معاصر حوزه علمیه است که مدیر دفتر فقه معاصر در مورد آن چنین بیان می‌کند: علاوه بر این ما کتاب‌های درسی در سطح عالی حوزه تالیف کردیم که هم‌اکنون در حوزه‌های علمیه در حال تدریس است مثل کتاب شخص اعتباری که بحث‌های فقهی مربوط به شخص حقوقی را طرح کرده است.

اثنی عشری به این سوال که «برای نزدیک‌تر کردن تولیدات حوزوی به متون دانشگاهی چه اقداماتی انجام دادید؟» چنین پاسخ می‌دهد: این مساله یکی از اهداف جدی ما در دفتر است که برای آن برنامه داریم. ما تولیدات علمی‌ خود را به مقالات علمی‌پژوهشی بدل می‌کنیم تا در نشریات علمی‌پژوهشی دانشگاه به چاپ برسد و ادبیات حوزوی به ادبیات علمی‌ روز مرسوم در دانشگاه‌ها نزدیک شود. به زودی از کتاب‌هایی رونمایی خواهیم کرد که با ادبیات دانشگاهی و مخصوص اساتید و اندیشمندان دانشگاهی نوشته شده است. این محصولات از میان تولیدات فقاهتی حوزه اجتهادی برخواهد خواست و زنجیره اجتهاد تا دانشگاه را تکمیل خواهد کرد.
گسترش فعالیت به خارج از مرزها
حضو در خارج از مرزهای ایران یکی دیگر از نکاتی است که حجت‌الاسلام اثنی‌عشری به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: گام دیگری که ما برای کاربردی‌تر کردن کتاب‌ها و تولیدات علمی‌دفتر انجام می‌دهیم توسعه پیدا کردن در خارج از مرزهای جمهوری اسلامی‌ است. امسال با ترجمه و تالیف چند کتاب و مقاله در خارج از مرزهای کشور، حرکت به این سمت را شروع کردیم و در حال حاضر ما 18 جلد کتاب فارسی و 18 جلد کتاب عربی منتشر کرده‌ایم که از مجموع این 36 جلد، 30 جلد عنوان یکتاست و ترجمه از یک زبان به زبان دیگر نیست. مساله‌ای که الان داریم این است که محتواهای تولید شده که عمدتا سطح بالا و قابل تامل است و توسط کسانی که دغدغه شنیدن حرف علمی‌جدید دارند شنیده و دیده شود.

بی خبری از روزآمدی
او با انتقاد از سکولار خواندن حوزه‌های علمیه توسط برخی افراد اظهار می‌کند: این توهمی‌ که متاسفانه بعضی عامدانه یا غیرعامدانه دارند و فضای بدی از حوزه‌های علمی‌ترسیم می‌کنند که حوزه علمیه سکولار است و کاری به مباحث روز ندارد، دروغ بزرگی است و بسیاری از مباحثی که در خصوص مسائلی مثل بورس صورت می‌گیرد کاملا بی‌خبرند و از عجایب این است که در دانشگاه‌های ما حتی در رشته‌هایی مانند فقه هم این مباحث و کتاب‌ها دیده نمی‌شود و مسائلی که بعضا بسیار پر از اشتباه است دیده و بحث می‌شوند.

او همچنین خواهان توجه هر چه بیشتر رسانه‌ها به تولیدات به‌روز حوزوی است و چنین عنوان می‌کند: گلایه ما این است که چرا رسانه‌ها و حتی رسانه ملی پای کار این موضوع مهم نمی‌آیند و کاری برایش نمی‌کنند و همین باعث می‌شود که کارهای صورت‌گرفته دیده نشود.

همه چیز در یک اتاق
او همچنین صرفه‌جویی در منابع و استفاده حداکثری از متخصصان با توجه به منابع را یکی دیگر از راهبردهای اصلی این دفتر می‌داند و می‌افزاید: همه کارهای ما در یک اتاق انجام می‌شود. به جای اینکه هزینه ساختمان و پرسنل کنیم، به محققان هزینه پرداخت می‌کنیم تا کیفیت کار بالا برود. جالب است بدانید 50 درصد افرادی که با ما کار کرده‌اند را تا کنون حضوری ندیده‌ایم و به صورت مجازی با آنها در ارتباط مستمر هستیم. همچنین پژوهشگرانی از اقصی نقاط ایران با ما همکاری می‌کنند.