سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): الهام عمومی، متولد سال 1361 در خمینی‌شهر استان اصفهان است. او به گفته خودش اولین شعرش را در یازده‌سالگی سرود؛ با این حال در مقطع کارشناسی، وارد رشته پرستاری شد و در ادامه و پس از فارغ‌التحصیلی از این مقطع، به سراغ علاقه‌اش به شعر و ادبیات رفت و تحصیلاتش را تا مقطع دکترای ادبیات فارسی ادامه داد.
او در حال حاضر شاغل در حرفه پرستاری و مشغول تدریس در دانشگاه در رشته ادبیات است. الهام عمومی همچنین دو بار در دیدار شاعران با رهبر معظم انقلاب حضور یافته و یک بار در محضور ایشان شعرخوانی کرده است. با او گفت‌وگویی کرده‌ایم تا با تجربیات و نظراتش در عرصه شعر و ادبیات بیشتر آشنا شویم.
- از چه زمانی وارد عرصه شعر شدید؟
از حدود سال ۱۳۸۰ فعالیتم را با ورود به انجمن ادبی صفا به سرپرستی استاد اصغر حاج‌حیدری (خاسته) به طور جدی شروع کردم. ایشان یکی از شاعران خیلی خوب آن سال‌ها بودند و شاگردان زیادی را تربیت کردند. بعد وارد انجمن ادبی باغبان شدم که این انجمن در خمینی‌شهر بود و استاد سعید بیابانکی، ابراهیم اسماعیلی، جواد زهتاب، محسن نیک‌نام، محمدحسین صفاریان و شاعران دیگری که آثار بسیاری هم چاپ کرده‌اند، عضو آن انجمن ادبی بودند.
- درباره آثارتان بگویید. در کدام جشنواره‌ها رتبه کسب کرده‌اید؟
چهار مجموعه شعر دارم، مجموعه شعر «سکوت تاشده» که در سال ۱۳۸۶ نامزد جایزه کتاب شعر جوان یا همان قیصر امین‌پور شد؛ مجموعه «آن سوی چشم‌های خدا» که مجموعه شعرهای آیینی بود و در سال۱۳۹۰ چاپ شد؛ مجموعه غزل‌های آزاد به اسم «بی‌برگی» که در سال ۱۴۰۱ منتشر و برگزیده جایزه دوسالانه کتاب اصفهان شد؛ مجموعه آخر هم «سایه‌های سرخ» درباره شهادت و جنگ بود.
۱۵۰ تا ۲۰۰ رتبه استانی در زمینه شعر و ادبیات دارم و در جشنواره‌های مختلف مانند جشنواره دانشجویی، شعر دفاع مقدس، جشنواره شعرهای آیینی، جشنواره شعرهای آزاد، جشنواره انتظار، جشنواره شعر رضوی و جشنواره همیشه‌های هنوز که در اصفهان برگزار می‌شد و جشنواره‌های آزاد دیگری که در سراسر کشور برگزار می‌شود، شرکت کرده‌ام.
- ظرفیت‌های استان اصفهان را در زمینه شعر چگونه می‌بینید؟
در حال حاضر استان اصفهان جزو یکی از قطب‌های شعر و ادبیات کشور است و آثار شاعران این استان در سطح کشور مطرح شده است. شاعران اصفهان در قالب‌های مختلف شعری سروده‌اند؛ مثل غزل، شعر سپید و ترانه و تقریباً تمام حیطه‌های شعری را تجربه کردند و فوق‌العاده نوآور و خلاق بوده‌اند.
اصفهان با داشتن پتانسیل‌های مختلف، برپایی جلسات ادبی و پژوهشگران مختلف، حضور استادان شعر و و ادبیات و شاعرانی که به بحث‌های ادبی و نوشتن کتاب و مقالات ادبی علاقه دارند، به نظر من یکی از قطب‌های شعر کشور است و در کنار شهرهایی مثل شیراز و تهران و قم قرار می‌گیرد که شاعران مطرحی دارند. اصفهان در زمینه ادبیات و شعر چیزی کم ندارد.
شاعران اصفهان شاعرانی هستند که آثارشان بارها در سطح کشور مطرح شده است. خیلی از آنها تحصیلات بالایی دارند و پژوهش‌های زیادی در زمینه شعر و ادبیات کرده‌اند؛ ولی باید تعامل بیشتری با یکدیگر داشته باشند.
- اگر بخواهیم یک برنامه و چشم‌انداز چندساله برای تبدیل اصفهان به قطب شعر کشور تدوین کنیم، به نظر شما چه اقداماتی باید صورت بگیرد؟
در بین شاعران شهر ما، سلیقه‌ها و عقاید مختلفی وجود دارند. این سلیقه‌ها باید دور هم جمع شوند و روند و مسیر یکسانی را در پیش بگیرند.
آنها باید عقاید و نظرات مختلف را بپذیرند و روی اشتراکات همدیگر بیشتر کار کنند تا مسیری را که آمده‌اند، کامل کنند و به پایان برسانند و حرفی برای گفتن داشته باشند.
- مشکلات و موانعی را که در عرصه شعر و ادبیات در سطح استان وجود دارد چه می‌دانید؟
به غیر از یک سری فعالیت‌هایی که در بعضی از شهرستانها انجام می‌شود و آن هم گاهی به جای مطلوب نمی‌رسد، در حال حاضر نهاد یا ارگان خاصی نداریم که استعدادهای ادبی را جهت دهد و هدایتشان کند. متاسفانه خیلی از شهرستان‌های ما از داشتن جلسات ادبی خوب محروم هستند. این جلسات شاید به چند شهر بزرگ مثل شیراز، اصفهان و تهران که همیشه فعال بوده‌اند محدود شده و شهرها و شهرستانها و استان‌های محروم از داشتن جلسات ادبی و کارگاه‌های آموزشی بی‌نصیب هستند.
بعضی از ادارات و ارگان‌ها در سطح شهرستانها و در سطح استان باید فعالیت‌هایشان را بیشتر کنند و بیشتر به شاعران بها بدهند.
بعضی از ارگان‌ها مثل آموزش و پرورش در کشف استعدادهای ادبی دانش‌آموزان باید بیشتر بکوشند. شاید بشود تشکل‌هایی را در نظر گرفت و روی آنها کار کرد تا استعدادهای دانش‌آموزان را از همان ابتدا شناسایی کنند. در دانشگاه‌ها هم باید انجمن‌هایی برای شناسایی استعدادها و پرورش و معرفی آنها به انجمن‌های ادبی یا به استادان شعر و ادب تشکیل شود تا بتوانند روی آنها بیشتر کار کنند.
دبیران ادبیات مدارس باید تشویق شوند تا این استعدادها را به مدیر مدرسه و به آموزش و پرورش و بعد هم به بالاتر معرفی کنند. این فعالیت‌ها هزینه‌ای به دنبال ندارد و وقت‌گیر نیست. ارگان‌هایی مثل فرمانداری یا سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری می‌توانند در این زمینه کمک‌کننده باشند.
صدا و سیما در این زمینه می‌توانند فوق‌العاده موثر باشد. تعداد برنامه‌هایی که در این سال‌ها در مورد ادبیات تولید شده چشمگیر نبوده است. در اصفهان نیز صداوسیمای مرکز اصفهان می‌تواند برنامه‌ای را با هدف آشنایی با شاعران جوان اصفهانی تولید کند و این شاعران بیایند و آثارشان را معرفی کنند تا بیشتر به جامعه ادبی استان و معرفی شوند و این مشوقی برای آنها می‌شود. البته برنامه‌های نقد و بررسی نیز می‌تواند موثر باشد.
جلسات شعر مختلفی در استان اصفهان داریم؛ ولی همه آنها گرفتار تکرار شده‌اند. بعضی شب شعری را تشکیل می‌دهند و چند شاعر می‌آیند و شعر می‌گویند و پذیرایی و بزرگداشت انجام می‌شود و تمام.
- نسل امروز را در عرصه شعر و ادبیات چگونه می‌بینید؟
پیشرفتی که نسل امروز در حیطه‌ها و قالب‌های جدید و موضوعات مختلف داشته قابل توجه است؛ اما از ضعف‌های شاعران نسل جوان، مطالعه کم است. شاعران قدیمی‌تر با کتاب بیشتر انس داشتند. اگر اطلاعاتی می‌خواستند، از کتاب می‌گرفتند. اگر می‌خواستند یک قدم بلند به جلو بردارند، در کتابخانه‌ها بیشتر مطالعه می‌کردند و کتابخانه دوست اصلی آنها بوده است.
همچنین شاعران با همدیگر ارتباط داشتند؛ اما متاسفانه امروز این تعامل خیلی کم شده و در حد شرکت در جلسه شعر یا گفت‌وگو‌های دوستانه چندساعته است که خیلی از اوقات نتیجه‌ای را در بر ندارد.
یکی از ویژگی‌های منفی در نسل جوان تقلید است. تقلید در کارهای امروز شاعران جوان زیاد دیده می‌شود. متاسفانه به علت وجود فضاهای مجازی و کاهش سرانه مطالعه کتاب خوب، شاعرانی که در ابتدای راه هستند، جذب فضای مجازی می‌شوند و بدون پشتوانه علمی محکم، مسیر را شروع می‌کنند. همچنین خیلی از آنها از روی دست هم می‌نویسند و اندیشه و تخیل همدیگر را مرتب تکرار می‌کنند و این هم خود یک معضل است. فضای مجازی با وجود خوبی‌‌هایی که دارد، می‌تواند مضر هم باشد. از سوی دیگر، تحقیق و پژوهش در بین بیشتر شاعران ما خیلی کم است و همین باعث شده که خیلی از شاعران به سمت تقلید و تکرار پیش بروند.
جلسات شعری متعددی در شهرهای مختلف مخصوصاً استان اصفهان برگزار می‌شود. در مرکز استان اصفهان بیش از ۱۰ جلسه شعر با عناوین و اسامی مختلف داریم؛ ولی در نهایت نتیجه‌ای که بعد از سال‌ها برای شعر استان اصفهان یا شهرهای دیگر حاصل می‌شود، آن نتیجه دلخواه و مطلوب نیست.
حتی در خود خمینی‌شهر هم شاید سه یا چهار جلسه شعر در روزهای مختلف داریم و شاعران خوبی را به جامعه تحویل داده‌ایم؛ ولی متاسفانه این جلسات بی‌هدف است. البته نه اینکه این مشکل از شهر اصفهان باشد؛ بلکه تمامی شهرها با این معضل مواجهند. یک راهکار یا یک قانون جامع و یک هدف اصلی در برنامه‌های خودشان ندارند و بعضی جلسات بیشتر حالت دور هم جمع شدن و تفریح دارد.
- چگونه می‌توان به نسل جدید در این زمینه کمک کرد؟ چه چیزی باید حلقه واسط بین نسل‌ها را تشکیل بدهد؟
نسل جدید را باید به مطالعه، تعامل و به پژوهش مخصوصاً در آثار ادبی گذشته و آثار ادبی امروز و نسل قدیم تشویق کرد. برای نسل جدید، تشکیل کلاس‌ها یا کارگاه‌ها، معرفی کتاب‌ها و جلسات و کارگاه‌های ادبی هدفدار می‌تواند حلقه واسطه بین نسل‌ها را تشکیل دهد. جلسات ادبی موفقی که در آن نسل‌های جدید و قدیم نظرات همدیگر را می‌شنوند، شعر می‌خوانند و نقد می‌کنند، نتایج خوبی را هم در برداشته است. این‌ها می‌تواند ارتباط بین نسل قدیم و نسل جدید را به وجود بیاورد.
شعر جوان امروز ما علاقه‌مند به نوآوری و خلاقیت است؛ در حیطه زبان، در حیطه موسیقی و شعر و حتی قالب‌های شعری که اینجا دو بحث پیش می‌آید؛ یکی فروپاشی این قالب‌ها و ماندگار نشدن آنها؛ دیگری خلاقیت و جسارتی که شاعران در زمینه خلق آثار ادبی و مخصوصاً شعر در قالب‌های مختلف دارند.
جسارت این نسل واقعاً قابل ستایش است؛ اما اگر در واقع همین خلاقیت شاعران جوان به شکلی راهبری نشود و به آن جهت داده نشود، مسلماً نتیجه عکس دارد و به پرتگاه کشیده می‌شود. این مسئله نگران‌کننده است. شاعران جوان در یک سری از نقاط به تکرار برمی‌خورند و این مسئله متاسفانه ناشی از تشویق‌های زیادی است که خیلی مواقع آفت حساب شده و موجب می‌شود به غرور بیجا دچار شوند و همین غرور مانع از ادامه پیشرفت آنها می‌شود.
سه‌شنبه ۱۱ مهر ۱۴۰۲ - ۱۰:۴۸
نظر شما