سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نمایشگاه کتاب ۱۴۰۳ تهران، یکی از مهم‌ترین رویدادهای فرهنگی کشور است که در زمان برگزاری بسیاری از دوستداران کتاب و اهالی فرهنگ را به سمت خود جذب می‌کند. حضور ناشران پرآوازه و باتجربه، تنوع و تعدد کتاب‌های عرضه‌شده، وجود ناشران مطرح شهرستانی، برگزاری نشست‌های تخصصی و آیین‌های رونمایی کتاب با حضور چهره‌ها و نویسندگان برجسته و… همه و همه دست به دست هم می‌دهند تا این نمایشگاه به یکی از شلوغ‌ترین و کم‌نظیرترین پاتوق‌های سالانه کتاب‌محور کشور و حتی منطقه خلیج فارس مبدل شود.
در این نمایشگاه همه داشته‌های نشر ایران و تازه‌های نشر برخی از کشورهای همسایه و منطقه عرضه می‌شود اما آنچه به غنای آن دامن می‌زند و مخاطبان کتاب را به سمت خود فرا می‌خواند، همان عرضه آثار متنوع در ژانرها و موضوعات مختلف از سراسر ایران است که از سوی ناشران تهرانی یا شهرستانی راهی بازار کتاب شده‌اند، آثاری که برخی از آنها برای اولین بار در این نمایشگاه عرضه و رونمایی می‌شوند. رونمایی این آثار در جریان نمایشگاه کتاب تهران، برگ برنده‌ای برای نویسندگان و مؤلفان بومی خواهد که به‌دلیل زیست در شهرستان‌ها و دوری از مرکز، در محدوده کوچک‌تری شناخته شده‌اند اما به لطف مراسم رونمایی و جشن امضاء این فرصت را پیدا می‌کنند تا جهان کارهای خود را به نحو مطلوب‌تری در فضایی تخصصی به مخاطبان کتاب بشناسانند. بی‌شک در کنار چنین برنامه‌هایی، معرفی این آثار از سوی مخاطبان و کتابخوانان حرفه‌ای به‌ویژه بومی نیز می‌تواند نقش شگرفی در بازشناسی آنها به جامعه مخاطب داشته باشد.
در این گزارش بر آن شدیم تا در آستانه برگزاری سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به میان شهروندان بوشهری برویم و با نگرخواهی از برخی از آنها، آثار شاخص نویسندگان جنوبی را که در ژانر خود کم‌نظیر و خواندنی هستند، به نسل جوان و همچنین مخاطبان کتابخوان معرفی کنیم؛ مخاطبانی که در دیگر نقاط ایران زندگی می‌کنند و به هر دلیلی ارتباط چندانی با ادبیات داستانی بوشهر و دیگر محصولات پژوهشی و علمی این استان نگرفته‌اند. طبیعی است این اقدام می‌تواند آنها را در یافتن آثار مؤلفان و نویسندگان بوشهری در سی و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بهتر و بیشتر کمک کند.
کتابخوانان در نمایشگاه تهران شیفته آثار نویسندگان جنوبی می‌شوند
یک شهروند بوشهری که خود از مخاطبان آثار داستانی نویسندگان این دیار است، در این باره به خبرنگار ایبنا در بوشهر گفت: بوشهر به همان اندازه‌ای که در داشتن ذخایر نفت و گاز سرآمد است، در پرورش نویسندگان بزرگ و شاعران خوش‌ذوق بسیار معروف است. شما وقتی به ادبیات این استان نگاه می‌کنید با نام‌های بزرگی چون نجف دریابندری، منوچهر آتشی، صادق چوبک، ایرج صغیری، احمد آرام، حبیب احمدزاده، رسول پرویزی، محسن شریف، علی باباچاهی، محمدرضا صفدری، محمدحسین رکن‌زاده آدمیت و… مواجه می‌شوید. وجود این نام‌ها از فرهنگ‌خیزی این آب و خاک و ثروت فرهنگی آن خبر می‌دهد.
این بانو که معلم بازنشسته است، افزود: متاسفانه بسیاری از آثار این نویسندگان و شاعران در میان نسل جوان‌تر ناشناخته مانده است، چراکه اغلب کارهای آنها از سوی ناشران تهرانی و مرکزنشین منتشر شده است که اکنون در بازار کمیاب است یا اگر هم تجدید چاپ شده‌اند در کتابفروشی‌های استان کمتر یا در تعداد کم عرضه می‌شوند. به‌راحتی می‌توان بیشتر آثار این نویسندگان را در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به‌دست آورد. به جرئت می‌گویم، کتابخوانان حرفه‌ای به‌ویژه داستان‌دوستان محال است که آثار این نویسندگان را نخوانند و شیفته آنها نشوند.
به عقیده وی، نسل امروز برای یافتن هویت خود، چاره‌ای جز غور در تاریخ، دین، فرهنگ و ادبیات سرزمین و منطقه خود ندارد که در کنار کتب پژوهشی، مطالعه رمان‌ها و داستان‌های بومی می‌تواند نقش شگرفی در بازنمایی هویت و اصالت این نسل ایفا کند؛ چراکه اغلب این آثار برخاسته از بطن و متن جامعه‌ای است که در آن سربرآورده و در حال رشد است. بسیاری از این آثار به شکلی واقع‌گرایانه یا نمادین همه یا بخشی از رویدادهای مهم تاریخی و سیاسی منطقه خود را که بر زیست مردم آن‌جا تأثیر گذاشته، روایت کرده‌اند و شخصیت‌های خود در عمق این اتفاقات به تصویر کشیده‌اند.
این شهروند مطالعه و خرید چند اثر از نویسندگان بوشهری را که احتمالاً در نمایشگاه کتاب تهران عرضه خواهند شد، به مخاطبان کتاب‌دوست معرفی و پیشنهاد کرد که شامل «شلوارهای وصله‌دار» از رسول پرویزی، «پیامبر و دیوانه» با ترجمه نجف دریابندری، «به چشم‌های هم خیره شده بودیم» از احمد آرام، «انگلیسی‌ها در بوشهر» و «قلندرخونه» از ایرج صغیری می‌شوند.
وی، نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را نه تنها فرصتی برای تحرک صنعت نشر کشور دانست، بلکه آن را ظرفیتی برای بازیادآوری و بازنمایی فرهنگ و ادبیات اصیل ایرانی و داشته‌های غنی بومی به جامعه و نسل امروزی معرفی کرد.
«شعله‌های موج و بادبان ماه»؛ راوی زخم‌های جنگ بر چهره خلیج فارس
شهروند دیگری هم عمده مطالعات وی در حوزه بوشهرشناسی و دفاع مقدس است، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا در بوشهر گفت: بوشهر به‌دلیل مبارزات ضداستعماری و نقش‌آفرینی که در طول هشت دفاع مقدس و سال‌های اخیر در حفظ کیان کشورمان داشته، به‌عنوان پایتخت مقاومت شناخته می‌شود. از این‌رو، در این ژانر شاهد پدیدآمدن آثار شگرفی هستیم که همه آنها در نوع خود منحصربه‌فرد هستند.
وی، آثار ادبی و پژوهشی که در حوزه جنگ و دفاع مقدس از سوی نویسندگان و پدیدآورندگان بومی نوشته شده‌اند، فاخر و تامل‌برانگیز دانست و افزود: در این استان، افرادی چون سیدقاسم یاحسینی، حسین دارند، ایرج صغیری، غلامحسین دریانورد، حسن مختارزاده، خلیل عمرانی و علی هوشمند در بازتاب تاریخ مقاومت و ادبیات پایداری جنوب آثار کم‌نظیری را به زبان نثر و شعر آفریده‌اند که حرف‌ها و رازهای تازه‌ای از ایستادگی این سرزمین و مردمش عیان می‌کنند.
این شهروند در پاسخ به این سؤال مبنی بر اینکه نمایشگاه کتاب تهران تا چه میزانی در عرضه آثار شاخص این نویسندگان و شاعران جنوبی نقش‌آفرین است؟، ادامه داد: بسیار؛ نه تنها در عرضه آثار این بزرگان، بلکه در بازنمایی تاریخ مقاومت و دلاوری‌های قهرمانان بومی بوشهر بسیار نقش دارد. به نظر من، نماینده استان که در این کارزار بزرگ فرهنگی می‌توانند با برگزاری برنامه‌ای با عنوان «کتاب‌های مقاومت» یا هر عنوان دیگری، بخشی از سرسختی این استان و ایستادگی‌اش را در برابر استعمار و ظلم به نمایش بگذارند، البته با عرضه آثار و حضور و دعوت از نویسندگان و شاعران برجسته این عرصه که به آنها اشاره کردم.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه غلامحسین دریانورد در یک نمایشنامه که همین یکی دو سال اخیر درباره جنگ در خلیج فارس منتشر کرده، بخشی از شکوه این سرزمین را در مقاومت و بیگانه‌ستیزی و وطن‌دوستی به نمایش گذاشته است، تاکید کرد: این نمایشنامه «شعله‌های موج و بادبان ماه» نام دارد که مطالعه آن حقایق ناشنیده و ناگفته‌ای را در اختیار جوان‌ترها می‌گذارد. بی‌شک این اثر یکی از شاهکارهای نمایشنامه‌ای ماست که باید به تولید و اجرا برسد.
«مسافر مینی‌بوس سرخ» به جاده جنگ می‌رود
این شهروند، همچنین «مسافر مینی‌بوس سرخ» نوشته سیدقاسم یاحسینی را دیگر آثار خواندنی در ژانر دفاع مقدس دانست و گفت: این اثر مستند، روایتی از خاطرات شفاهی آزاده یوسف بختیاری از سال‌های جنگ و اسارت است. وی همرزم مصطفی چمران در منطقه دشت آزادگان بوده است. این اثر بخشی از تاریخ جنگ ایران و عراق را از زبان بختیاری روایت می‌کند که خواندن آن به شدت پیشنهاد می‌شود.
وی همچنین کتاب «چهل روز انتظار» از مونس عبدی‌زاده نویسنده جوان بوشهری را دیگر اثری دانست که در ژانر دفاع مقدس پدید آمده است و یادآور شد: خرید این کتاب هم توصیه می‌کنم. این کتاب به داستان زندگی شهید مدافع حرم، شهید محمد احمدی‌جوان پرداخته است.
با «سیاسنبو» در نمایشگاه کتاب تهران هم‌قدم شوید
یک شهروند دیگر هم به خبرنگار ایبنا گفت: خوشبختانه بوشهر در حوزه ادبیات داستانی دارای نویسندگان قابلی است که می‌توان با اطمینان خاطر آثار آنها را به دیگران معرفی کرد، نویسندگانی که بر اساس زیست‌بوم و فرهنگ جنوب، داستان‌های جذابی را نوشته‌اند که در برخی از این آثار، نمایه‌ها و گوشه‌هایی از گویش و پوشش بومی ترسیم شده است. همین جزئیات به لطف این آثار دامن زده‌اند.
وی، سیاسنبوی محمدرضا صفدری را یکی از شاهکارهای ادبیات داستانی جنوب و ایران دانست و افزود: شما در این اثر، با داستان‌های کوتاه اما به هم پیوسته‌ای مواجه می‌شوید که رنج مردم جنوب و فقر تحمیل شده بر آنها را در سال‌های پیش از ملی شدن نفت روایت می‌کند. این اثر در فضایی دراماتیک و بسیار آشنا برای اهالی جنوب در آن دوره آفریده شده است. سیاسنبو عریان و دور از پنهان‌کاری برهه‌ای از تاریخ معاصر ایران را بازنمایی کرده است. از دید من خواندن این اثر برای هر مخاطبی جذاب است. درست است تلخی دارد ولی زبان و روایت صفدری چنان سلیس و روان است که خواندن آن همه تلخی و رنج را قابل هضم می‌کند.
این بانوی جوان که معلم ابتدایی است، خرید سیاسنبو را از نمایشگاه کتاب تهران توصیه کرد و گفت: محمدرضا صفدری از جمله نویسندگانی است که در ادبیات داستانی کشور با خلق این اثر نقش‌آفرینی کرده است. این کار بارها و بارها تجدید چاپ شده و پرتره واضحی از زیست بوم جنوب در دهه ۲۰ ارائه کرده است.
وی، احمد آرام را دیگر داستان‌نویس بوشهری دانست که آثار خواندنی و قابل‌تاملی را با الهام از اقلیم و فرهنگ جنوب با روایتی سمبولیک پدید آورده و در این باره بیان کرد: «غریبه در بخار نمک»، «مرده‌ای که حالش خوب است»، «به چشم‌های هم خیره شده بودیم» «حلزون‌های پسر»، «بیدار نشدن در ساعت نمی‌دانم چند» و «باغ استخوان‌های نمور» از کارهای خواندنی این نویسنده است که به مخاطبان کتاب توصیه می‌کنم این آثار را از نمایشگاه کتاب تهران تهیه کنند.
این شهروند بوشهری یادآور شد: بوشهر سرزمین داستان‌های ناگفته بسیاری است که تنها بخشی از آنها عینیت یافته‌اند و بسیاری از آنها همچنان در حافظه و خیال نویسندگان این خطه منجمد مانده‌اند اما از میان دیگر آثاری که از سوی داستان‌نویسان این خطه در این سال‌ها منتشر شده‌اند و خواندنی هستند، می‌توان به «تار موی» سعید بردستانی، «آواز تیتروها» از ایرج صغیری، «من‌من داس‌ها به ساحل می‌آیند» از حسین دهقانی، «ماجده» از فریبا جعفری (سال گذشته منتشر شده) و … اشاره کرد که خرید آنها را از نمایشگاه کتاب تهران توصیه می‌کنم.
نظر شما