به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در شیراز، اشک حوا اثر خاص و متفاوت چهره سال ۱۴۰۲ هنر انقلاب اسلامی فارس در بخش مطالعات فرهنگ و ادبیات پایداری در بوته نقد قرار گرفت.

اشک حوا نوشته سیده معصومه حسینی، یک روایت داستانی برای به تصویر کشیدن زنی است که روند زندگی‌اش نشان داده هیچ مانعی نمی‌تواند او را از عشق ورزیدن منصرف کند. زندگی برای سیده کلثوم موسوی دویدن میان نخلستان‌هاست و بودن کنار خانواده.

بازی و شیطنت و عشق به آنجا که زندگی می‌کند. او با وجود کودکی و قحطی و فقر و پدری که از مشکل روان رنج می‌برد اما خوب عشق را می‌فهمد. آنقدر که نمی‌تواند پدر بیمارش را دوست نداشته باشد. روایت‌هایش نشان‌دهنده مادری است که در مقابل مصائب خانواده‌اش صبور است و با عزت‌نفس این ویژگی‌ها را در رگ دخترانش تزریق کرده است.

طیبه فرید در نشست نقد و بررسی این کتاب که در پاتوق کتاب شیراز برگزار شده بود، با اشاره به عملکرد نورون‌های آیینه ای توضیح داد: سیستم نورون‌های آیینه‌ای به ما امکان می دهد که صرفاً با مشاهده رفتار دیگران، یاد بگیریم، مقاصد افراد را بفهمیم، پیام‌های بدنی و اظهارات صورتی آنها را متوجه شویم و به طور خودکار و ناخودآگاه آنها را درک کنیم و با آنها همدلی نماییم.

وی ادامه داد: این یافته نشان می‌دهد که ما برای فهم، ارتباط و صمیمی شدن با دیگران «عصب کشی» شده ایم و نمی توانیم چنین مداری را خاموش کنیم. ما علائم صورت دیگران را به طور ناخودآگاه تقلید و بازتاب می کنیم به طوری که یک خنده سبب خنده دیگری می شود، یک صورت اخمو سبب اخم کردن طرف مقابل می‌شود، چنین چیزی می تواند سبب ایجاد همدلی بین افراد شود. این کتاب به خوبی از پس ارتباط گیری و همدل کردن مخاطب برآمده است.

وی افزود: علاوه بر تقویت هویت فردی، معتقدم مطالعه این نوع کتاب ها باید به تقویت هویت جمعی ما هم کمک کند. این مهم هنر هنرمند را می‌طلبد که چطور کار کند که روی هویت فردی و جمعی ما اثر بگذارد. بنظرم لازم است آگاهانه برای آن تلاش کرد.من معتقدم کتاب اشک حوا موفق شده هویت جمعی یک بخشی از جامعه را در گیر کند.

این نویسنده ومنتقد برخاسته از حوزه علمیه که دستی در دنیای روانشناسی هم دارد، به تفاوت همزاد پنداری و همذات پنداری پرداخت و گفت: همزادپنداری یعنی قرار گرفتن در شرایط محیطی یکسان با شخصی دیگر و همذات‌پنداری به معنای «تاثیرگذاری» یکسان و مشابه، با الگوبرداری از رفتار شخصی دیگر است. همزادپنداری، شبیه شدن لحظه‌ای و گذراست؛ در حالی‌که همذات‌پنداری، شبیه دیگری شدن طولانی مدت‌تر و پایاست. بنظرم مخاطب اشک حوا موفق به همذات پنداری خواهد شد.

اثر نیمه فولکلوریک اشک حوا؛ معرف شاخصه‌های بومی روستای محمله است

وی با اشاره به ساختارهای سه پرده‌ای در روایت توضیح داد: معمولاً سه مدل برای شروع روایت داریم. روایت‌های خواندنی یا با ابهام شروع می‌شوند یا دیالوگ تاثیرگذار یا با اتفاق، شروع خانم‌حسینی در این اثر روایی با ابهام بود در عین حال دیالوگ های خوبی هم داشت و شروع کار از این لحاظ قوی بود، اما بنظرم ابهامی که ایجاد کردند در طول خوانش اثر برای مخاطب درست حل نشد. این نکته را نقطه ضعف کتاب میدانم. فرید یکی از نکات ارزشمند این کتاب را معرفی ظرفیت‌ها و شاخصه‌های بومی روستای محمله دانست و گفت: اشک حوا از معدود آثاری است که در محیط روستا و از زبان خود مردم با گویش آنها ثبت شده است‌.

وی ادامه داد: این کتاب را اثر نیمه فولکلوریک می‌دانم چون می‌توان با نوع پوشش محمله و آداب رسوم و مسائل بومی منطقه و حتی موسیقی محلی آنها در خلال کتاب آشنا شد. اصطلاحات محلی هم پاورقی کردند.

وی مروری هم بر نقد صوری و ظاهر کتاب داشت و گفت: کتاب وزن کمی دارد و خوش دست است جلد و کیفیت خوبی دارد بعضی کتاب‌ها سریع مستهلک می‌شود.

به نظرم طرح جلد می‌توانست جذاب تر باشد، غلبه رنگ مشکی و عکس محوی که عکس خود سیده کلثوم هم نیست زیاد جالب نبود، البته این ایراد به ناشر برمی‌گردد.

فرید اضافه کرد: اشک حوا در واقع زندگی نامه سیده کلثوم موسوی هست و تنها یک بخشی از آن به همسر شهید برمی‌گردد اما در زیر عنوان آمده زندگی نامه شهید به روایت همسر که بنظرم جا دارد در چاپ های بعدی اصلاح شود.

فرید تاکید داشت: عنوان اشک حوا خیلی عنوان مناسبی بود نقش همسری و دختری و زنانگی را به خوبی بیان می‌کند. ما آدم‌هایی داریم که نقش تعیین کننده ای در بزنگاه های این آب و خاک داشتند ولی اسمی از آنها نیست. اشک حوا بیانگر تلاش خانم حسینی برای انعکاس این نقش های گمنام هست و به نظر من او به هدفش رسیده است

این منتقد جوان و خوش آتیه این نکته که یکی از اولین کارهای خانم حسینی را انتشارات سوره مهرچاپ کرده حاکی از قوت قلم این نویسنده توانا عنوان کرد و گفت: پرداختن به نقدهای ساختاری نافی نقاط قوت کتاب نیست اما این قلم پرکشش جای رشد دارد. پرداختن به نقدهای ساختاری از این جنبه اهمیت دارد.

فرید در ادامه به نقد ساختاری اثر پرداخت و گفت: این کتاب به زاویه دید اول شخص و اصطلاحاً من راوی نوشته شده اما گاهی یک دو صدایی در روایت دیده می‌شود. تحلیل های ادیبانه پایان هرپاراگراف کمی از شخصیت قهرمان داستان دور است. در بحث شخصیت پردازی هم جا داشت قوی تر کار شود تا با همه ابعاد شخصیت سیده کلثوم یا شخصیت شهید کاملاً آشنا شویم.

وی بیان کرد: عکس روی کتاب کسی شبیه ایشان است عکس‌های پایان کتاب هم سیاه سفید و کم کیفیت چاپ شده و نمی‌تواند نقاط کور شخصیت پردازی را پوشش دهد و مخاطب بتواند آن اشخاص را تصور کند.

نویسنده کتاب در این خصوص پاسخ داد: مجموعه عکس های یک شهید روستایی محدود است و پیدا کردن این عکس‌ها برای ما حکم گنجینه داشت.

فرید تاکید کرد در یک اثر روایی زبان روایت لازم است حفظ شود و خیلی تعابیر ادبی غالب نشود. عنصر خیال در روایت تاجایی مجاز است که به واقعیت ضربه نزند. ما در بخش هایی از کتاب غلبه تعابیر ادبی را شاهد بودیم.

وی این کتاب را یک اثر برون گرا برشمرد که درددل قهرمان را شفاف و صریح نوشته و همسر شهید شبیه تصویرهای همیشگی همسران شهدا که خودم ساکش را بستم خودم تشویقش کردم نبود صراحتاً میگفت اصرار کردم که نرو! وضعیت دوران پهلوی و رنج های قهرمان داستان هم به خوبی در لابلای زندگی قهرمان نمایان شده است.

فرید ابراز داشت: من دیدار خانم موسوی با امام را نقطه عطف کتاب می‌دانم و خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم. از نیمه کتاب به بعد تعلیق‌های کتاب خیلی زیاد و پی در پی بود و کشش آن برای مخاطب بالا رفت که این از نقاط قوت کتاب است.

سیده معصومی حسینی نویسنده اشک حوا در ادامه برنامه به ذکر نکاتی درباره این اثر پرداخت و گفت: من دفاع از این کتاب را دفاع از خودم نمی‌دانم. تعریف من از کتاب تعریف خودم نیست تعریف قهرمان کتاب است. برآیند نظرات مخاطبین از کل کتاب مثبت بود خیلی ها با اشک حوا اشک ریختند. بنظرم جذابیتهای این کار نقدها و ضعف ها را پوشش داده است.

تازه ترین آثار چهره سال هنر انقلاب اسلامی زیر چاپ رفت

وی در گفتگو با خبرنگار ایبنا از جدیدترین آثارش خبر داد و گفت: کتاب (مسیر میثم) را به تازگی تمام کردم. این اثر که اخیراً تحویل انتشارات سوره مهر شده درباره یک فرد تاثیرگذار در آسیب‌های اجتماعی شیراز است.

(من هستم همینجا هم اکنون) هم عنوان تازه ترین کارم هست که درباره یک شهید مفقود الاثر در یکی از روستاهای فارس نوشتم و قرار است در کنگره سرداران فارس چاپ شود.

کار جدیدم در حوزه داستان کودک و نوجوان به نام زندگی کجاست نیز بزودی توسط نشر ایلاف زیر چاپ می‌رود. در حال حاضر در مرحله صدور مجوز هست.