شاه منصور شاه میرزا در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با اشاره به اینکه عید قربان (ا ضحی) درمیان مسلمانان تاجیکستان در ردیف عیدهای فطر و جشن نوروز است، عنوان کرد: در ایام عید قربان، رسه روز سفره مردم باز است و به منازل یکدیگر می‌روند و واین عید را به یکدیگر تبریک می‌گویند و آنهایی که قدرت و توانایی دارند گاو یا گوسفندی را ذبح و آن را بر فقیر و بی‌نوا و خویشاوندان عرضه می‌کنند. این عید پربرکت در اشعار شعرای این کشور که پس از کسب استقلال بیشتر به موضوعات دینی روی آوردند بازتاب عمیق و گسترده داشته چنانچه شاعران آینی این کشور ازجمله قربان حسینی و جوره یوسفی در اشعار و سروده‌های خود به این موضوع اشاره‌های فراوان داشته‌اند.
این پژوهشگر و ادیب تاجیک توضیح داد: قربان حسینی که از پیشگامان عرصه شعر آیینی در تاجیکستان محسوب می‌شود، در اشعاری صمیمی و گرم فرارسیدن ایام حج را بر همه مسلمانان تبریک گفته و حجاج را که از خانه خدا برگشته اند به مناسبت انجام این فریضه الهی شادباش گفته است.
«حاجیان از حج رسیدند موسم ایجاد شد
یار و دوستان مرحمت وقت مبارکباد شد
گرم در آغوش گیرید با همه پزمانی‌ها
بوی کعبه می‌رسد دل‌های غمگین شاد شد»
***
«خدایا گر دهد توفیق طاعت
شود دل مایل فیض عبادت
بسازد توبه‌ها از هر مناهی
مکافاتش دهد گنج سعادت»
***
«طواف حج عمره ای عزیزان
مبارک باد شمارا از دل و جان
طواف حجرالاسود، هفت گردش
صفا و مروه قربانی و احسان»
شاعر از این فرموده الهی آن چنان با صدق و اخلاص لب به سخن گشوده که گویی همراه با حجاج در صفا و مروه و گرد حجرالاسود می‌چرخد و فرایض را بر جای می‌آورد و این مراسم را مجمع و فرصت دیدار و نماد وحدت مسلمانان و تمام پیروان اسلام تلقی می‌کند که با هم در امر رونق و رواج اسلام ناب محمدی بیعت دوباره با خداوند می‌کنند که با جمع آمدن در بیت الله حرام از گناه و معصیت توبه می‌کنند و مثل طفل نوزاد عاری از گناه می‌شوند. شاعر ضمن سرودن این اشعار از صنعت استعاره آن چنان با مهارت و استادی استفاده کرده که نشان از تبحر و تسلط کامل او از مفاهیم دینی دارد.
«رسید ایام حج در مکه الله
تمام حاجیان با ذکر الله
همه از کرده‌ها گشته پشیمان
بگویند هر نفس استغفرالله»
***
«حج مبارک، حج مبارک، می‌رسد هر دم ندا
جان نثاران، جان نثاران می‌وزد باد صبا
بلبلان خوش‌نوا چه چه زنند بر شاخ گل
لحظه لحظه لطف حق می‌آید از بیت خدا»
***
«حج رونق اسلام است
مقبول خاص و عام است
هرکس که حج رود او
حاجی با نظام است»
***
«ز لطف حق چنین احسان مبارک
طواف کعبه سبحان مبارک
به جا آورده فرض بندگی را
ریاض روزه پاکان مبارک»
***
«شما را حج بیت الله مبارک
کمال شوق ذکر الله مبارک
طواف روضه پاک محمد (ص)
و اسحاب رسول الله مبارک»
***
«ز چاه زمزمش آب حیات است
ز جوی صلصبیل از معجزات است
به رفع تشنگی درمان علت
به کام تشنگان عین نبات است»
***
«طواف کعبه فرض است ای مسلمان
خدا فرموده اندر نص قرآن
به هر یک مرد و زن چون فرض عین است
چو دارد قدرت اجرایش آن»
***
«حاجیان از حج رسیدند انتظاران مرحبا
آمده بهر زیارت جمله یاران مرحبا
آب زمزم نوش جان از ملک بط ها آمده
باز خرما از مدینه مرحبا، جان مرحبا»
***
«حاجیان حرم اینک به وطن برگشتند
بلبلان سره از نو به چمن برگشتند
با غنای دل و الهام سراپا سرشار
بوی مشک است ببوی، طره‌شکن برگشتند»
***
«حاجیان از حق رسیدند وقت استقبال شد
طالع فرخنده آمد رفعت اقبال شد
زاءران حاجی شده رجعت به ملک خود کنند
همت مردانه کردند این ز حق ارسال شد»
***
«در ملک مدینه گنج نا تکرار است
جا داده به سینه احمد مختار است
او خفته بیدار و همه می‌دانند
هم قاصد پاک خالق جبار است»
وی گفت: وقتی برای بار اول این اشعار در مطبوعات تاجیکستان منتشر شدند، اهل ادب و مردم فرهنگ پرور با توجه به عطشی که نسبت به اشعار مذهبی داشتند آنها را با گرمی پذیرفتند، چون اشعاری با چنین محتوا قبل از این در ادبیات معاصر تاجیکستان سروده نشده بود و مردم آنها را به عنوان اشعار تبریکی برای حجاج در مراسم استقبال از آنان می‌خواندند و یا با نامه و کارت پوستال می‌نوشتند و ارسال می‌کردند.
این ادیب تاجیک با بیان اینکه در چند سال اخیر سرودن این گونه اشعار مرسوم شده است، افزود: شعرای جوان که اکنون مرحله بازگشت به هویت فرهنگی و مذهبی خود را تجربه می‌کنند به شعر آیینی روی آورده‌اند و در چند سال آینده ادبیات آیینی منسجم‌تر و نظام‌مند می‌شود و در آینده نزدیک شاهد خلق آثاری در این زمینه و با مضمون و غنای عمیق و گسترده خواهیم بود. حتی شاعران تراز اول این کشور از جمله گل نظر، نظام قاسم، محمدعلی عجمی، عبدالله قادری ممتاز، ملک نعمت و رستم وهابنیا وارد این موج عظیم شده‌اند. ملک نعمت که استاد دانشگاه ملی خجند است، در شعری که عیدانه عنوان دارد این موج بیداری‌ها وخویشتن‌شناسی را به فال نیک نگریسته و این همه روی آوردن و توجه عمیق مردم را به ارزش‌های دینی و فرهنگی بر مردم و ملت خویش تبریک گفته است.
«به دورانساز دورانش مبارک
به تاجیک تاجیکستانش مبارک
گرفت از آل سامان فال سامان،
حیات رو به سامانش مبارک
مسلمانی مسلم جز ورا نیست
جلای نور ایمانش مبارک
عدالت بر جهالت گشت پیروز
سواد و خط قرانش مبارک
ز عیدین می و دی کی کند یاد
شکوه فطر و قربانش مبارک
چه سان جانم به قربانش نگیرم
نصیب ازخوان او خوانش مبارک»
وی ادامه داد: شاعرمعاصر، جوره یوسفی عید قربان را تسلیم در راه خدا می‌داند که سگ نفس را بندگان خدا شکست می‌دهند و آن را فرصتی مغتنم برای پیوند به درگاه عبودیت می‌داند و در نبرد نفس و هوا، نیروی الهی را پیروز می‌شناسد.
«مرغ جان پرپرزنان پهلوی جانان آمده
روز قرب هست انسان سوی یزدان آمده
عید قربان، عید قربان، عید قربان آمده.
لطف حق بارنده تر از ابر نیسان آمده
مشکلات مومنان بسیارآسان آمده
عید قربان، عید قربان، عید قربان آمده
خوش به آن کس از گناهانش پشیمان آمده
از پی آمرزش حق زار و نالان آمده
عید قربان، عید قربان، عید قربان آمده
کافر از جمعیت ما مات و حیران آمده
وقت هم پای این قوم پریشان آمده
عید قربان، عید قربان، عید قربان آمده.
سنگ حاجیان به فرق شر شیطان آمده
گاه پیروزی هر فرد مسلمان آمده
عید قربان، عید قربان، عید قربان آمده»
این شاعر تاجیک تاکید کرد: موضوع عید قربان و حج و حجاج و تسلیم و فرمان‌برداری در پیشگاه خداوند منان در ادبیات معاصر تاجیک به یک موضوع مهم و عمده تبدیل شده است.
نظرات