سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یوسف ملایی: «آنشرلی‌ها» با شکست نزدیک یک بر صفر مقابل انگلیس، تساوی یک بر یک برابر اسلوونی و تساوی بدون گل مقابل دانمارک با ۲ امتیاز از مرحله گروهی در گروه c رقابت‌ها صعود نکردند اما دراگان استویکوویچ سرمربی سرخ جامگان پس از حذف تیمش گفت: «از اینکه نتوانستیم قدمی که می‌توانستیم را برداریم، بسیار ناراحت هستیم اما به بازیکنانم افتخار می‌کنم».

تیم ملی فوتبال صربستان با نام سابق تیم ملی فوتبال صربستان و مونته‌نگرو، از سال ۱۹۳۰ تاکنون سابقه ۱۱ دوره حضور در جام جهانی را دارد و توانسته در سال‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۶۲ به مقام چهارم دست پیدا کند. این تیم همچنین از سال ۱۹۶۰ تا الان، ۵ دوره تجربه در جام ملت‌های اروپا حضور داشته و در سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۶۸ موفق به کسب نتیجه نایب قهرمانی شده است.

شهری که بیش از ۴۰ بار در آتش سوخته است

بلگراد پایتخت صربستان، شهری است با پیشینه تاریخی ۶ هزار ساله و دیدنی که در طی قرن‌های گذشته حوادث و سلسله‌های مختلفی را پشت سر گذاشته به طوری که در حدود ۱۱۵ جنگ شرکت داشته و بیش از ۴۰ بار در آتش سوخته است.

فراز و نشیب‌های تاریخی و جغرافیای سیاسی صربستان

صربستان در اروپا، در شبه‌جزیره بالکان و در جلگه پانونین قرار دارد. جایی که پیوندگر میان مرکز، جنوب و خاور اروپاست. رودخانه دانوب (۲۸۵۰ کیلومتر) در یک‌سوم شمال کشور جاری است. بیش ار یک چهارم سرزمین صربستان (۲۷ درصد) پوشیده از جنگل است.

حکومت نوین صربستان در سال ۱۸۱۷ در پی قیام دوم صرب‌ها به‌وجود آمد. مرزهای امروزی کشور، پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت. در آن زمان صربستان یک واحد فدرال درون جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی شد. صربستان در سال ۲۰۰۶ پس از آنکه مونته‌نگرو از اتحاد صربستان و مونته‌نگرو جدا شد، دوباره پس از فروپاشی یوگسلاوی در سال ۱۹۹۰ به وضعیت حکومت منفرد درآمد. در سال ۲۰۰۸، استان خودمختار کوزوو، به صورت یکطرفه از صربستان اعلان استقلال کرد. حکومت صربستان استقلال کوزوو را غیرقانونی دانست و آن را به رسمیت نمی‌شناسد. کشورهای دنیا نیز واکنش‌های متفاوتی نسبت به این رویداد داشته‌اند. صربستان همچنین از تاریخ یکم نوامبر ۲۰۰۰ در سازمان ملل متحد عضو است.

مساحت این کشور بدون احتساب کوزوو ۷۷٬۴۷۴ کیلومتر مربع است.

«روز کتابخانه» در صربستان

سنگ بنای ساختمان کنونی کتابخانه ملّی صربستان در سال ۱۹۶۵ میلادی نهاده شد ورسماً ششم آوریل ۱۹۷۳ میلادی افتتاح شد. همچنین این روز به عنوان «روز کتابخانه» نامگذاری شده است.

کتابخانه ملی صربستان در شهر بلگراد واقع شده‌است. این کتابخانه، بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کتابخانه در صربستان است، کتابخانه‌ای که در دو قرن گذشته چندین بار به طور کامل تخریب شده است.

حجم کل ذخایرکتاب‌ها، ژورنال علمی، مجله‌ها، روزنامه‌ها، ضبط و نشر آواها، پایگاه داده‌ها، نقشه، چاپ دستی، نقاشی‌ها و نسخه خطی کتابخانه ملی صربستان با حدود شش میلیون آیتم کتابخانه ای از قرن یازدهم تا بیست و یکم، مجموعه ای استثنایی از میراث فرهنگی منقول است.

شرح وظایف اصلی کتابخانه ملّی صربستان

سه وظایف اصلی در مصوبه سال ۱۹۰۱ میلادی برای کتابخانه ملّی صرب‌ها تعریف شد. نخست اینکه کتابخانه باید در پرورش علم و دانش در صربستان کوشا باشد؛ سپس کتابخانه تسهیلات لازم برای توسعه آموزش عمومی را فراهم نماید و سرانجام کتابخانه باید کتابشناسی‌های صربی را به دو الفبا تنظیم کند.

جنگ جهانی دوم بیش از ۵۰۰ هزار کتاب را در صربستان به آتش کشید

هواپیماهای جنگنده آلمانی در روز ۶ آوریل ۱۹۴۱ میلادی کتابخانه ملّی صربستان را بمباران کردند و ساختمان کتابخانه بهمراه ۵۰۰ هزار کتاب و ده‌ها هزار نسخه خطّی، نشریه، روزنامه و نامه به‌همراه آرشیو ارزشمند و تاریخی اسناد ترکی درباره صربستان طعمه آتش گردید.

پس از جنگ جهانی دوم مسئولین برای بازسازی کتابخانه و تامین کتاب بسیج می‌شوند و بسیاری از، شخصیت‌های برجسته، موسسات و مراکز ادبی و فرهنگی کتاب‌های خود را برای احیای کتابخانه ملّی صربستان به این کانون مهم فرهنگی صربی اهدا کردند.

صربستان به روایت کتاب جمهوری صربستان

کتاب جمهوری صربستان نوشته احمد علامه فلسفی از مجموعه کشورشناسی به معرفی ویژگی‌های طبیعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و جاذبه‌های گردشگری کشور صربستان می‌پردازد و روابط ایران با این کشور را بررسی می‌کند.

جمهوری صربستان، یک کشور محاط در خشکی در مرکز جنوب خاوری اروپا است که بخش جنوبی جلگه پانونی و جنوب شبه‌جزیره بالکان را دربر گرفته است. این کشور با مجارستان در شمال، رومانی و بلغارستان در شرق، جمهوری مقدونیه و مونته‌نگرو در جنوب، کرواسی و بوسنی و هرزگوین در غرب هم‌مرز است.

برای قرن‌ها دین‌های ارتودوکس و کاتولیک و پس از آن اسلام در این کشور نفوذ داشته‌اند. صربستان از لحاظ مذهبی یکی از ناهمگون‌ترین کشورهای قاره‌است. کوزوو با ۹۰ درصد مسلمان، استان وُیوودینا با ۲۵ درصد کاتولیک یا پروتستان و صربستان مرکزی و بلگراد با بیش از ۹۰ درصد مسیحی ارتودوکس نشاندهنده این گوناگونی است.

صربستان به همراه مقدونیه، مونته‌نگرو و بوسنی و هرزگوین از سال ۱۳۸۹ میلادی زیر سلطه امپراتوری عثمانی رفت.

برای قرن‌ها، در مرزهای فرهنگی میان شرق و غرب، یک پادشاهی قدرتمند صرب در قرون وسطی –بعدها با نام امپراتوری- بیشتر بالکان را در تصرف داشت. حکومت نوین صربستان در سال ۱۸۱۷ در پی قیام دوم صربها به‌وجود آمد.

پس از ۴ سده در سال ۱۹۱۲ به دنبال جنگ کوزوو به آزادی دست یافت و بعد از آن به‌عنوان یکی از جمهوری‌های سه‌گانه، همراه با کرواسی و اسلوونی، پادشاهی یوگسلاوی را تشکیل داد که این حکومت نیز تا سال ۱۹۴۵ و به قدرت رسیدن تیتو ادامه داشت.

هر سال ۱۵ عنوان کتاب ایرانی به زبان صربی منتشر می‌شود

دراگان تودورویچ، سفیر صربستان در ایران در بازید از سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با بیان اینکه سالانه ۱۵ عنوان کتاب ایرانی به زبان صربی در صربستان منتشر می‌شود، گفت: هر چند تعداد کتاب‌هایی که از زبان صربی به فارسی ترجمه شده کمتر است، با این حال تلاش می‌کنیم در بخش فرهنگی فعال باشیم.

تاکنون بیش از ۱۰۰ عنوان کتاب ایرانی به زبان صربی منتشر شده و از این طریق، مردم در صربستان می‌توانند با فرهنگ، ادبیات و شعر ایرانی آشنا شوند.

اولین کتابخانه مدرسه در صربستان

از آغاز قرن دوازدهم، در صومعه‌ها، کتابخانه‌ها نیز در صربستان تأسیس شدند، جایی که به مراکز مهم زندگی فرهنگی تبدیل شدند. در تلاش برای حفظ کتب، افراد ممتاز نیز برجسته بودند. هنگامی که دوسیتی اوبرادوویچ نویسنده، فیلسوف، نمایشنامه‌نویس، مترجم، زبان‌شناس و اولین وزیر آموزش صربستان م جموعه خصوصی کتاب های خود را در سال ۱۸۹۸ به مدرسه بزرگ اهدا کرد، اولین کتابخانه مدرسه در صربستان ایجاد شد.

سیستم مدرن در کتابخانه ملّی صربستان

کتابخانه ملّی در دهه هشتاد میلادی از سیستم مدرن نصب شبکه الکترونیکی کاتالوگ در نظام کتابخانه‌داری برخوردار شد و خود را همانند سایر کتابخانه‌های ملّی با تکنولوژی روز وفق داد. برای نمونه در سال ۱۹۸۷ میلادی از سیستم CIP استفاده می‌شد امّا در سال ۱۹۹۱ میلادی اقدام به خرید رایانه واکس ۳۰۰/۴۰۰۰ و تاسیس مرکز چند رسانه‌ای شد. و بالاخره شبکه رایانه‌ای داخلی و اتصال به شبکه اینترنت در سال ۱۹۹۶ میلادی تحقق یافت.

ولادیمیر پیشتالو از نویسندگان مطرح صرب مدیریت این مجموعه را بعهده دارد. مجموعاً ۳۰۰ نفر در کتابخانه شاغل هستند. این کتابخانه دارای ۵۰۰ صندلی برای مطالعه کنندگان و حدود ۲۰۰ رایانه در شبکه کامپیوتری است. کتابخانه روی طرح‌های مهمّی مانند دیجیتالی ساختن، گسترش سیستم میکروفیلم، نصب وب سایت جدید کار می‌کند.

اسفند امسال یکصد و نود و سومین سالگرد تاسیس کتابخانه ملی صربستان است.

کتابخانه دانشگاهی «اسوتوزار مارکوویچ»

کتابخانه دانشگاهی اسوتوزار مارکوویچ یکی از بزرگترین کتابخانه‌های شبه جزیره بالکان است که در خدمت طیف آکادمیک، استاد، آموزگار و دانشجو است. این مرکز مهم علمی و فرهنگی در سال ۱۸۳۸ میلادی تاسیس شد. پس از جنگ جهانی اول کتاب‌های زیادی از خارج کشور برای جبران کتاب‌های نابود شده در طول جنگ به آدرس کتابخانه دانشگاهی ارسال می‌شود.

کتابخانه در زمان جنگ جهانی دوم به اشغال سربازان آلمانی درمی‌آید ولی کتاب‌های آن محفوظ باقی می‌ماند. پس از جنگ در سال ۱۹۴۶ میلادی به مناسبت یکصدمین سال تولد اسوتوزار مارکوویچ ادیب بزرگ صرب کتابخانه رسماً نام کتابخانه دانشگاهی «سِوِتوزار مارکوویچ» را به خود می‌گیرد.

این کتابخانه در سال ۱۹۷۵ میلادی نزدیک به یک میلیون کتاب و نشریه و نسخه‌های خطّی داشته است و امروز این رقم فراتر از یک و نیم میلیون است.

با ارزشترین بخش کتابخانه آرشیو نسخه‌های خطّی، سیریلیک و نسخه‌های خطّی شرقی است. قدیمی‌ترین نسخه خطّی سیریلیک مربوط به سده سیزدهم میلادی و بخشی از انجیل مقدّس است. همچنین اولین و قدیمی‌ترین کتاب چاپی مربوط به سال ۱۴۹۴ میلادی در این کتابخانه موجود است.

کتابخانه شهر بلگراد

«کتابخانه شهر بلگراد» (BGB)از معدود کتابخانه هایی است که از ۹۰ سال قبل یعنی بدو شروع به کار خود در سال ۱۹۳۱ میلادی دو بخش کودکان و بزرگسالان ایجاد و در گنجینه خود قدیمی ترین کتاب های چاپی را جای داده است. کتابخانه در سال ۱۹۸۴ به محل فعلی در پرتردد ترین قسمت شهر نزدیک به «قلعه میدان» منتقل شد. کتابخانه شهر بلگراد بزرگترین کتابخانه عمومی امانت دهی در کشور صربستان است.

قدیمی ترین نشریه فعال جهان

ماتیتسا صرپسکا (Matica Srpska) یا (موسسه) مادری صربستان در سال ۱۸۲۶ در بوداپست مجارستان بنیان نهاده شد. تاسیس این موسسه همزمان با رها شدن صربستان از قرن‌ها اشغال عثمانیان صورت گرفت؛ در دوره‌ای که مردم صربستان باید دو فرآیند تطبیق با معیارهای اروپای مدرن و بازیابی هویت فرهنگی خویش را بطور همزمان طی می‌کردند. هدف غایی ماتیتسا صرپسکا از همان ابتدا معرفی فرهنگ صربی به اروپائیان و روشنگری اذهان عمومی بود. به منظور دستیابی به این هدف، مجموعه ای از فعالیت های انتشاراتی آغاز شد. سنگ بنای این فعالیت ها انتشار مجله «لتوپیس ماتیتسا صرپسکا» است که از سال ۱۸۲۴ تا به امروز بطور پیوسته به چاپ رسیده و از آن می‌توان به عنوان قدیمی‌ترین نشریه فعال جهان نام برد.

موسسه مادری صربستان، کارکرد و تأثیر گذاری

در سال ۱۸۶۴ موسسه مادری صربستان از شهر بوداپست به نوویساد منتقل شد. پس از آن بود که نوویساد به آتن صربستان شهرت یافت. وجه تسمیه این نام گذاری آن بود که موسسه مادری حلقه وصل و محل اجتماع نخبگان و عقلای منطقه بود. این موسسه را در برهه ای به مهمترین و ثروتمندترین موسسه تامین مالی پژوهش های علمی منطقه تبدیل کرد. پروژه استانداردسازی زبان صربی با حمایت مالی این موسسه به اجرا در آمد. حمایت از تحصیل دانش آموزان، دانشجویان و استعدادهای برتر به مرور به شکل گیری طبقه ای از نخبگان روشنفکر در کشور منجر شد. از اعضای برجسته این موسسه می‌توان از نیکولا تسلا مخترع و فیزیکدان صرب تبار نام برد.

موسسه مادری صربستان امروزه نزدیک به دو هزار عضو پیوسته دارد که در دپارتمان‌های مختلف از جمله زبان و ادبیات، دائره المعارف نگاری، علوم اجتماعی، علوم طبیعی، هنرهای زیبا، هنرهای کاربردی، موسیقی و نسخه شناسی مشغول به فعالیت هستند. حاصل کار این پژوهشگران در قالب مقالاتی در ده نشریه علمی موسسه به چاپ رسیده یا در تدوین دائره المعارف صربستان، دائره المعارف زبان صربی و … بکار گرفته می شود.

قدیمی‌ترین نسخ موجود در صربستان

کتابخانه موسسه مادری مشتمل بر سه میلیون و ۵۰۰ هزار جلد کتاب است و گالری موسسه، میزبان مجموعه‌ای غنی از نقاشی های قرن های هجده و نوزده صربستان است. آثار این موسسه به دلیل اینکه در جریان جنگ های جهانی، منطقه ای و داخلی تقریباً از آسیب مصون بوده اند، به نوعی قدیمی ترین نسخ موجود در صربستان هستند.

موسسه مادری صربستان الگویی کم‌نظیر

موسسه مادری صربستان الگویی برای بسیاری از کشورهای اسلاوی بوده است. با بهره گیری این الگو، موسسات مادری چک (۱۸۳۱)، موسسه مادری کرواسی (۱۸۴۲)، موسسه مادری اسلواکی (۱۸۶۳)، اسلونی (۱۸۶۴)، لهستان (۱۸۸۲) و بلغارستان (۱۹۰۹) تاسیس شدند.

شب کتاب صربستان

۱۴ ژوئن هر سال به نام شب کتاب صربستان نامگذاری شده است و امسال بیست و پنجمین سال متوالی است که این رویداد در کلیه استان‌ها و شهرهای این کشور برقرار است. در این شب کلیه شهروندان قادر خواهند بود در فاصله زمانی ۱۷ عصر تا نیمه شب کتاب‌های مورد علاقه خود را در سرتاسر کشور با قیمت‌های مناسب تهیه کنند و کلیه کتابفروشی ها علاوه بر تخفیف ویژه ۲۰ درصد برای ناشرین خارجی تا ۴۰ درصد برای ناشران و آثار نویسندگان داخلی، هدایایی نیز برای خریداران درنظر گرفته اند که به خریداران اهدا می‌شود.

افتتاح «پنجره فرهنگی صربستان» در کتابخانه ملی ایران

تامارا ووچیچ همسر، رئیس جمهور صربستان ضمن بازدید از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و اهدای ۳۲ جلد کتاب نفیس درباره تاریخ فرهنگی و اجتماعی صربستان به این سازمان، «پنجره فرهنگی صربستان» را سال ۱۴۰۱ در این کتابخانه افتتاح کرد.

ضیافت کتاب در پایتخت صربستان

نمایشگاه بین المللی کتاب بلگراد بیش از ۶۰ بار تا کنون برگزار شده‌است. این نمایشگاه یکی از دیرپاترین نمایشگاه های کتاب در سطح اروپا است که هر ساله برگزار شده است و با استقبال گسترده از سوی مردم مواجه می شود.

در این نمایشگاه حدود ۵۰۰ ناشر داخلی و یا از کشورهای خارجی از جمله بلاروس، بوسنی و هرزگوین، هند، مجارستان، ژاپن، چین، روسیه، اسلوونی، کرواسی و مونته نگرو حضور دارند.

مشهورترین کتاب‌های ایرانی ترجمه شده به صربی

کتاب «قصه های مجید» از هوشنگ مرادی کرمانی سال ۱۳۹۸ به زبان صربی ترجمه شد. تاکنون صدها جلد کتاب از زبان فارسی به صربی ترجمه شده است که می‌توان به کتاب‌هایی از امام خمینی (ره)، کتاب‌های رهبر انقلاب اسلامی آیت‌الله خامنه‌ای، آقای ولایتی، سعدی، حافظ و عمرخیام اشاره کرد.

از جذاب‌ترین نویسندگان ابتدای قرن ۲۱

میلوراد پاویچ (۱۵ اکتبر ۱۹۲۹ – ۳۰ نوامبر ۲۰۰۹) یک نویسنده رمان و داستان کوتاه، شاعر و مورخ ادبی اهل صربستان بود.

او بسیاری از اشعار و داستان‌های کوتاه و رمان‌های خود را در طول عمرش منتشر کرد. معروفترین آن‌ها لغت‌نامه خزران یا قاموس خزران (۱۹۸۴) است که پس از انتشار، با عنوان «اولین رمان قرن ۲۱» مورد ستایش قرار گرفت. آثار پاویچ به بیش از سی زبان ترجمه شده‌اند. او در اروپا و آمریکای جنوبی بسیار محبوب است و «یکی از جذاب‌ترین نویسندگان ابتدای قرن ۲۱» تلقی شده است. او برنده جوایز متعدد در صربستان و یوگسلاوی سابق است و چندین بار به عنوان یک نامزد بالقوه برای جایزه نوبل در ادبیات از او نام برده شده است.

ایوو آندریچ، برنده جایزه نوبل ادبیا ت

ادبیات صربستان در جهان شاید بیشتر از هر کس دیگری با نام ایوو آندریچ، برنده جایزه نوبل ۱۹۶۱ شناخته می‌شود. رمان نویسی در بالکان و مخصوصاً در جغرافیایی که امروز صربستان نامیده می شود، دارای سابقه ای طولانی است. نویسندگان مشهوری چون ایوو آندریچ و محمد سلیموویچ از همین منطقه برخاسته‌اند. کتاب «پلی بر رودخانه درینا» اثر جاودانه آندریچ در سال ۱۹۶۱ برنده جایزه نوبل شد. او در این کتاب با تشریح شهر کوچکی در کنار پل رودخانه درینا سیر تاریخ و روحیه مردم را از دوران سلطه عثمانی‌ها تا رونق بورژوازی چنان استادانه بیان می کند که خواننده با تاریخ چهار قرن از نظر تحول‌های اجتماعی آشنایی پیدا می‌کند. بسیاری او را یکی از تأثیرگذارترین نویسندگان معاصر صربستان می‌دانند.

صربها، ایرانی‌ها را با چه می‌شناسند

مردم صربستان ایران را بیش از هر چیز با حافظ می‌شناسند. ترجمه سروده‌های حافظ در کنار ترجمه‌هایی از دیگر شاعران کلاسیک مانند مولانا و خیام نماینده ادبیات ایران در صربستان هستند.

نویسنده صرب، جوان ترین برنده جایزه اورنج شد

«تئا اوبرت» (زادهٔ ۳۰ سپتامبر ۱۹۸۵) سال ۲۰۱۱ با نگاشتن کتاب «همسر ببر» جایزه ادبیات داستانی زنان را به عنوان جوان ترین برنده جایزه اورنج در ۲۵ سالگی از آن خود کرد. این کتاب تجربه‌ای اسرارآمیز و جادویی از درگیری های بالکان را بیان می‌کند. از نویسندگانی که به گفته خودش بر وی تأثیر گذاشته‌اند می‌توان به ایوو آندریچ برنده یوگسلاو جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۶۱ میلادی، ریموند چندلر، ارنست همینگوی، میخاییل بولگاکف و رولد دال اشاره کرد. وی هم‌اکنون ساکن ایتاکا، نیویورک است.