سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - یوسف ملایی: «ناوبرها» بازیکنان مهم تاریخ را مانند اوزه‌بیو، لوئیس فیگو و کریستیانو رونالدو تاکنون در ترکیب تیم خود دیده‌اند. قرمز و سبز پوشان پرتغال تجربه هشت حضور در جام جهانی فوتبال را در کارنامه دارند که این تیم با درخشش اوزه‌بیو و کسب مقام آقای گلی با ۹ گل زده در جام جهانی ۱۹۶۶ انگلیس به مقام سوم رسیدند. اولین قهرمانی معتبر تیم ملی فوتبال پرتغال در تورنمنت یورو پس از ۸ حضور، در یک دیدار دراماتیک در سال ۲۰۱۶ رخ داد. کسب مقام نایب قهرمانی در یورو ۲۰۰۴ و مقام سوم در جام کنفدراسیون‌ها در نخستین حضورشان در سال ۲۰۱۷، قهرمانی جام ملت‌های اروپا در سال ۲۰۱۹ از دیگر افتخارات این تیم اروپایی و پرطرفدار محسوب می‌شود.

عملکرد ناوبرها در یورو ۲۰۲۴

همبازیان کاپیتان کریستیانو رونالدو، در بازی نخست خود از هفدهمین دوره رقابت‌های جام ملت‌های اروپا با نتیجه ۲ بر یک از سد جمهوری چک گذشتند. با حساب ۳ بر صفر ترکیه را از پیش رو برداشتند و در یک دیدار تشریفاتی با نتیجه ۲ بر صفر مقابل گرجستان مغلوب شدند و با ۶ امتیاز به عنوان تیم اول گروه ششم به دور یک هشتم صعود کرد. در این مرحله در حالی که کار شاگردان روبرتو مارتینس در برابر اسلوونی گره خورده بود و در وقت‌های معمول و اضافه به نتیجه بدون گل رضایت دادند در ضربات پنالتی با درخشش دیگو کاستا دروازه بان شان و مهار ۳ پنالتی، با نتیجه ۳ بر صفر به مرحله یک چهارم نهایی صعود کنند و در این مرحله به مصاف فرانسه اما این بار در حالیکه دوباره بازی بدون گل به ضربات پنالتی کشیده شد، کاستا نتوانست در ضربات پنالتی موفق ظاهر شود و با نتیجه ۵ بر ۳ متحمل شکست شدند و از صعود به مرحله نیمه نهایی بازماندند.

یورو ۲۰۲۴ (EURO ۲۰۲۴) هفدهمین دوره رقابت‌های جام ملت‌های اروپا محسوب می‌شود. این بازی‌ها از تاریخ ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ تا ۲۲ تیر ۱۴۰۳ به میزبانی آلمان برگزاری شد.

مروارید سیاه فوتبال اروپا

اوزه‌بیو داسیلوا فریرا (زاده ۲۵ ژانویه ۱۹۴۲ – درگذشته ۵ ژانویه ۲۰۱۴) مهاجم سابق تیم ملی فوتبال پرتغال بود. از وی به عنوان یکی از بهترین بازیکن‌های فوتبال نام برده می‌شود. اوزه‌بیو اولین برنده پرتغالی توپ طلای اروپا و آقای گل جام جهانی ۱۹۶۶ لندن بود.

اوزه‌بیو (با لقب مروارید سیاه و نیز پلنگ سیاه) با تیم بنفیکا سه بار قهرمان باشگاه‌ها و پنج بار قهرمان جام حذفی پرتغال و در سال ۱۹۶۲ با غلبه بر رئال مادرید قهرمان لیگ قهرمانان اروپا شد. در برابر رئال که به پیروزی ۵ بر ۳ بنفیکا انجامید، اوزه‌بیو دو گل تیمش را به ثمر رساند.

وی در سال‌های ۱۹۶۴، ۱۹۶۸، ۱۹۷۰ و ۱۹۷۳ آقای گل لیگ پرتغال شد و در سال ۱۹۶۸ با ۴۲ گل زده، اولین کفش طلا را به عنوان برترین گلزن لیگ‌های اروپایی تصاحب کرد و این شاهکار را در سال ۱۹۷۳ نیز با ۴۰ گل زده تکرار کرد. وی در ۳۰۱ باری که برای بنفیکا به میدان رفت، ۳۱۷ گل زد و ۴۱ گل نیز در ۶۴ بار حضورش در تیم ملی پرتغال به ثمر رساند.

از او در آفریقا به عنوان یکی از اولین ستاره‌های جهانی فوتبال این قاره تجلیل شد. او در سال ۱۹۷۰ به عنوان اولین بازیکن فوتبال جایزه مرد سال اروپا را دریافت کرده و در سال ۱۹۷۳ نیز این افتخار را تکرار کرد.

مشهورترین و ثروتمندترین ورزشکاران جهان

کریستیانو رونالدو دوس سانتوس آویرو (زادهٔ ۵ فوریهٔ ۱۹۸۵)، مهاجم پرتغالی که بدون تردید به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازیکنان تمام دوران شناخته می‌شود. رونالدو بیشتر از هر بازیکن اروپایی دیگر، پنج جایزه توپ طلا و چهار جایزه کفش طلای اروپا را دریافت کرده است. او در طول دوران حرفه‌ای‌اش ۳۴ جام کسب کرده که شامل هفت عنوان قهرمانی در لیگ، پنج لیگ قهرمانان اروپا، یک جام ملت‌های اروپا و یک لیگ ملت‌های اروپا می‌شود. رونالدو دارای بیشترین بازی (۱۸۳)، بیشترین گل زده (۱۴۰) و بیشترین پاس گل (۴۲) در لیگ قهرمانان اروپا، بیشترین گل زده در جام ملت‌های اروپا (۱۴)، بیشترین بازی ملی (۲۰۵) و بیشترین گل ملی در فوتبال مردان (۱۲۸) است. او از معدود بازیکن‌هایی است که در بیش از ۱۲۰۰ بازی رسمی حضور داشته و بیش از ۸۵۰ گل برای باشگاه و کشورش به ثمر رسانده است. همچنین تنها بازیکنی است که در پنج تورنمنت جام جهانی گلزنی کرده است. کریستیانو رونالدو همچنین رکورددار بیشترین گل ملی تاریخ فوتبال است.

رونالدو یکی از مشهورترین و ثروتمندترین ورزشکاران در جهان است. او در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ از سوی مجله فوربز به عنوان پردرآمدترین ورزشکار، و از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ از سوی ای‌اس‌پی‌ان به‌عنوان مشهورترین ورزشکار دنیا انتخاب شد. مجله تایم در سال ۲۰۱۴ نام او را در فهرست ۱۰۰ فرد تأثیرگذار در دنیا قرار داد. او اولین بازیکن فوتبال و سومین ورزشکار در طول تاریخ است که بیش از ۱ میلیارد دلار درآمد کسب کرده است.

جمهوری پرتغال

جمهوری پرتغال کشور فراقاره‌ای در غرب اروپا واقع در شبه جزیره ایبریا است. جمعیت آن تقریباً ۱۰/۵ میلیون نفر، پایتخت آن لیسبون و زبان رسمی آن پرتغالی است که از شاخهٔ زبان‌های رومی می‌باشد. واحد پول پرتغال یورو است. این کشور از اعضای اتحادیه اروپا و ناتو است و شیوه حکومتی آن جمهوری پارلمانی است. پرتغال جزء کشورهای توسعه‌یافته به‌شمار می‌آید. دین مردم این کشور مسیحیت از شاخه کاتولیک رومی است.

غربی‌ترین کشور سرزمین اصلی اروپا

پرتغال غربی‌ترین کشور سرزمین اصلی اروپاست و خاک پرتغال به همراه تنها همسایه خود اسپانیا شبه‌جزیره ایبری را تشکیل می‌دهد. پرتغال از سوی غرب به اقیانوس اطلس محدود شده‌است و دو مجمع‌الجزایر آزور و مادیرا واقع در این اقیانوس نیز جزء خاک پرتغال هستند.

وجه تسمیه پرتغال

کشور پرتغال دو منطقه کلان‌شهری عمده دارد که یکی کلان‌شهر لیسبون در جنوب و دیگری کلان‌شهر پورتو در شمال است. نام کامل پورتو، پورتو-کاله بوده‌است که به معنی بندر کال‌ها (نام قومی سلتی) است و نام پرتغال نیز تلفظی از نام پورتو - کاله است. مناطق پورتو و لیسبون از قدیم با یکدیگر در رقابت بوده‌اند.

خروس بارسلوس نماد فرهنگی پرتغال

افسانه خروسِ بارسِلوس روایتگر داستان شفاعت معجزه آسای یک خروس مرده در اثبات بیگناهی مردی است که به اشتباه متهم به قتل و محکوم به مرگ شده‌است. داستان با جلجتای قرن هفدهمی مرتبط است که بخشی از مجموعه موزه باستانشناسی واقع در پاکو داس کندس در بارسِلوس - شهری در ناحیه براگا در شمال غربی پرتغال - است.

آغاز ادبیات پرتغالی

آغاز ادبیات پرتغالی به شعر پرتغالی گالیسی قرون وسطی که در اصل در اسپانیا و شمال پرتغال تکامل یافت برمی‌گردد. رنسانس با نوشته‌های گیل ویسنته و به خصوص شاعر حماسی لوئیس دکاموئش نویسنده ملی و حماسی شعر لوسیادها عصر طلایی آن است. روند ادبی در قرن بیستم به‌طور عمده توسط فرناندو پسوآ که عنوان یکی از بزرگترین شاعران ملی شناخته می‌شود و در سالهای بعد با توسعه نثر داستانی توسط برخی نویسندگان مانند آنتونیو لوبو آنتونش و ژوزه ساراماگو برنده جایزه نوبل ادبیات ادامه یافت.

تأثیرگذارترین نویسنده جریان‌ساز پرتغال

فرناندو آنتونیو نگورا د سیبرا پسوآ معروف به فرناندو پسوا (زاده ۱۳ ژوئن ۱۸۸۸ لیسبون درگذشته ۳۰ نوامبر ۱۹۳۵ (۴۷ سال)) شاعر، نویسنده و همچنین مترجم و منتقد پرتغالی است. منتقدان، وی را تأثیرگذارترین نویسنده جریان‌ساز پرتغالی و از بانیان پست مدرنیسم می‌دانند.

سوفیا دِ مِلو براینر اَندرسِن (۶ نوامبر ۱۹۱۹ – ۲ ژوئیه ۲۰۰۴) یک شاعر و نویسنده نامدار اهل پرتغال بود. او در یک خانوادهٔ اشرافی در پورتو به دنیا آمد و نام خانوادگی «اَندرسِن» را از جد پدری خود که یک بازرگان دانمارکی بود به ارث برد.

سوفیا از منتقدان دیکتاتوری آنتونیو ده الیویرا سالازار بود و پس از انقلاب میخک در سال ۱۹۷۴ میلادی، مدتی کوتاه، نمایندهٔ «حزب سوسیالیست» بود.
علاوه بر فعالیت‌های ادبی و نگارش آثار خودش، وی آثار ویلیام شکسپیر و دانته را نیز به زبان پرتغالی ترجمه کرده است.

پس از مرگش، مجلس جمهوری (پرتغال) با اکثریت قاطع آرا رأی دادند تا او در «پانتئون ملی پرتغال» دفن شود. وی دومین زنی است که پس از «آمالیا خودریگش» به چنین افتخاری نائل می‌شود.

جایزه ملی سینمایی سوفیا، به افتخار او بدین اسم، نامگذاری شده است.

نویسنده ژانر واقع‌گرایی اهل پرتغال

ژوزه ماریا ده اسا ده کیروش (۲۵ نوامبر ۱۸۴۵ – ۱۶ اوت ۱۹۰۰) روزنامه‌نگار و نویسنده ژانر واقع‌گرایی اهل پرتغال بود.

کتاب پر حاشیه سه ماریا

ماریا ولیو دا کوستا (زاده ۲۶ ژوئن ۱۹۳۸ – درگذشته ۲۳ مهٔ ۲۰۲۰) نویسنده اهل پرتغال بود. وی در لیسبون به دنیا آمد و از دانشگاه این شهر فارغ‌التحصیل شد. کتاب به اسم «نامه‌های پرتغالی جدید» که در ۱۹۷۱ منتشر شد یکی از شاخص‌ترین آثار فمینیستی پرتغال است. او این کتاب را به همراه ماریا ترزا و ماریا بارنو (۲۰۱۶–۱۹۳۹) نوشت. این سه نفر به سه ماریا معروف شدند. موضوع کتاب محدودیت‌های زندگی زنان است و به نماد مقاومت در مقابل حکومت دیکتاتوری آن زمان پرتغال بدل شد که دو سال بعد سرنگون شد. چند ماه بعد از انتشار کتاب سه ماریا دستگیر و محاکمه و به اتهام سوء استفاده از آزادی بیان و تشویش اذهان عمومی به زندان محکوم شدند. کتاب به فرانسه قاچاق و در آنجا منتشر و بسیار پرفروش شد. وی برنده جایزه کاموئینش در سال ۲۰۰۲ شده‌است. دا کوستا در ۲۳ مه ۲۰۲۰ در سن ۸۱ سالگی در لیسبون درگذشت.

کارگری روزمزدی که برنده نوبل ادبیات شد

ژوزه دی سوزا ساراماگو (زادهٔ ۱۶ نوامبر ۱۹۲۲ در آزینهاگا – درگذشتهٔ ۱۸ ژوئن ۲۰۱۰ در تیاس، لاس پالماس) نویسنده پرتغالی «به خاطر درآمیختن تمثیل‌های پایدار با تخیل، همدردی و تکرار توانایی‌های ما در برابر دریافتن حقیقت.» برنده جایزه نوبل ادبیات در سال ۱۹۹۸ میلادی است.
او گرچه از سال ۱۹۶۹ به حزب کمونیست پرتغال پیوست و همچنان به آرمان‌های آن وفادار بوده‌است اما هیچگاه ادبیات را به خدمت ایدئولوژی در نیاورده است.
ساراماگو در دهکده‌ای کوچک در شمال لیسبون در خانواده‌ای کشاورز به دنیا آمد، او دو سال بعد به همراه خانواده به لیسبون رفت و تحصیلات دبیرستانی خود را برای امرار معاش نیمه تمام گذاشت و به شغل‌های مختلفی نظیر آهنگری، مکانیکی و کارگری روزمزدی پرداخت. پس از مدتی نیز به مترجمی و نویسندگی در روزنامه ارگان حزب کمونیست پرتغال مشغول شد. اولین کتاب او روشنایی است. رمانی به نام کشور گناه در ۱۹۴۷ به چاپ رسید ولی ناکامی او برای کسب رضایت ناشر برای چاپ کتاب دومش موجب شد رمان‌نویسی را کنار بگذارد، تا اینکه با انتشار کتاب بالتازار و بلموندا در سال ۱۹۸۲ و ترجمه آن به انگلیسی در ۱۹۸۸ شهرت به سراغ او آمد، رمانی تاریخی که به انحطاط دربار پرتغال در قرن شانزدهم می‌پردازد.

منحصربه‌فردترین ویژگی آثار ساراماگو

منحصربه‌فردترین ویژگی آثار ساراماگو عدم کاربرد نشانگان سجاوندی به صورت متداول و استفاده از جملات بسیار طولانی است، که گاه در درون آن زمان نیز تغییر می‌کند. او از میان علائم نگارشی تنها از نقطه و ویرگول استفاده می‌کند و از سایر علامات که مثلاً جمله سئوالی را مشخص می‌کند یا آن را در گیومه می‌گذارد و… مطلقاً می‌پرهیزد.

کتابخانه ملی پرتغال

کتابخانه ملی پرتغال کتابخانه ملی در کشور پرتغال است و کار واسپاری را انجام می‌دهد.
کوئین مری اول پایه‌گذار کتابخانه سلطنتی ملی در سال ۱۷۹۶ بود. این کتابخانه بعدها هسته اولیه کتابخانه ملی را تشکیل داد. مجموع آن یکبار در ۱۹۱۰ با آوردن مجموعه صومعه‌های از بین رفته به کتابخانه افزایش یافت. در سال ۱۹۳۱ قانون واسپاری تصویب شد که خود باعث بالا رفتن مجموعه کتابخانه گشت. در سال ۱۹۶۹ کتابخانه به محل جدیدی که برای آن در لیسبون ساخته شده بود انتقال یافت. این کتابخانه ۲۷ هزار متر مربع است و ۳۹۵ صندلی برای خوانندگان دارد.