مهدی علیپور حافظی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، درباره نتایج تخصیص یارانه کتاب بیان کرد: با اختصاص مستقیم یارانه موافق نیستم، اختصاص یارانه به هر شکلی موجب هدررفت بودجه به شکل‌های مختلف خواهد شد، از آنجا نشر کشور ما حرفه‌ای نیست و بیشتر ناشران، انتشار کتاب حرفه چندم آن‌ها است؛ این ناشران چند شغله به دلیل اینکه به دنبال حمایت‌های دولتی و یارانه‌های حوزه نشر هستند، اقدام به دریافت مجوز نشر می‌کنند و بخش عمده کتاب‌هایی که این گروه از ناشران غیر تخصصی منتشر می‌کنند، اغلب آثار ارزشمندی نیست.
وی با بیان اینکه بخش زیادی از ناشران ایرانی حرفه‌ای و تخصصی نیستند، عنوان کرد: فضای غیر تخصصی حوزه نشر به دلیل توزیع یارانه است و در این میان حذف یارانه از صنعت نشر موجب می‌شود، ناشران غیر تخصصی از این فضا کوچ کنند و این وضعیت به نفع نشر کشور است، همچنین چنین رویکردی به کیفیت و ارتقای صنعت نشر کمک می‌کند.
حمایت از صنعت نشر کیفی باشد
سرپرست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه اگر قرار است حمایتی از صنعت نشر کشور شود، بهتر است این حمایت از نظر کیفی باشد، افزود: دولت بهتر است یارانه‌ای به صنعت نشر ندهد و به بخش کیفی نشر کمک کند یا اختصاص یارانه را هدفمند و در بخش خاصی از صنعت نشر هزینه کند. نشر هنگامی از نظر کیفی ارتقا می‌یابد که محتوای غنی تولید و عرضه شود و این محتوای غنی نیازمند مولفان و مترجمانی قوی است که بتوانند بر روی تولید محتوا متمرکز شوند.
علیپور حافی با طرح این موضوع که راهکار تولید محتوای غنی، حمایت مادی و معنوی از نویسندگان، مترجمان و آثار آن‌هاست، گفت: وقتی تولید یا ترجمه یک اثر برای یک نویسنده یا مترجم آورده کمی دارد و شیوه مشخصی برای حمایت حقوقی یا مادی از مولفان مترجمان و آثارشان وجود ندارد، شرایط همین می‌شود.
وی با توجه به شرایطی که وزارت علوم تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت و درمان در حوزه انتشار کتاب برای اعضای هیئت علمی داشنگاه‌ها ایجاد می‌کنند، عنوان کرد: وقتی از محتوای نه چندان ارزشمند بعضاً اعضای هئیت علمی به صورت عمومی در زمینه حمایت از آثار نه چندان ارزشمند حمایت می‌کنیم، موجب می‌شود آثار بعضاً سطحی از این طریق نیز وارد بازار کتاب شود.
سرپرست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه حمایت کمی از بعضی آثار سطحی موجب شده شمارگان کتاب به شدت پایین بیاید، عنوان کرد: اکنون عناوین کتاب‌ها توسعه پیدا کرده از آن طرف شمارگان و تیراژ آثار کاهش محسوسی را تجربه کرده است؛ این وضعیت نشان می‌دهد هزینه‌های اختصاص داده شده در حوزه نشر نتیجه عکس داده است.
دولت باید از تصدی‌گری حوزه نشر خارج شود
علیپور حافظی درپاسخ به این پرسش که اگر قرار باشد یارانه اختصاص پیدا کند، بهتر است به کدام قسمت از بدنه نشر داده شود، اظهار کرد: دولت باید از تصدی‌گری حوزه نشر خارج شود تا نشر راه خود را در بازار کتاب پیدا کند. همچنین بهتر است دانشگاه‌ها انتشارات نداشته باشند و آثار اعضای هئیت علمی نیز ازسوی ناشران غیردولتی منتشر شود.
وی درباره دلایل حذف انتشارات دانشگاه‌ها نیز توضیح داد: دولت نباید امتیاز یا رانتی را برای انتشارات دولتی و دانشگاهی قائل شود و نشر خصوصی که از این امتیاز برخوردار نیست، بساط ارتقای خود را فراهم نبیند. اکنون اگر نشر دانشگاهی کتاب استاد دانشگاهی را منتشر کند یک امتیاز بالا می‌گیرد و اگر نشر خصوصی آن را انتشار بدهد، امتیاز کمتری دریافت می‌کند.
سرپرست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه انتشارات دانشگاه‌ها با ناشران بخش خصوصی رقابت می‌کنند، گفت: کتاب‌های منتشر شده در دانشگاه‌ها یا به‌طور کلی نشر دولتی به دلیل اینکه ابزار توزیع مناسبی ندارند در دایره وسیع کشوری در اختیار همه مخاطبان قرار نمی‌گیرد؛ بنابراین محیط سالم رقابتی در صنعت نشر کشور پید. نمی‌کنند
علیپور حافظی افزود: نشر دانشگاهی به دنبال سودآوری نیست، بنابراین افزایش شمارگان، فروش بالا و توزیع در مقیاس وسیع برایش اهمیتی ندارد، بنابراین اگر این کتاب زیاد هم نفروشد، مشکلی پیش نمی‌آید. به عنوان مثال دو انتشارات معروفی که از تسهیلات دولتی برای چاپ کتاب استفاده می‌کنند، به دلیل اینکه ابزارهای توزیع مناسب ندارند، کتاب‌های آنان اغلب در دسترس همه مخاطبان کشور قرار نمی‌گیرد، در مقابل نشر خصوصی نیز امکان رقابت با ناشران دولتی را ندارد.
سرپرست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با پیشنهاد رتبه‌بندی ناشران در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: حدود سه سال پیش طرح رتبه‌بندی ناشران را به وزارت ارشاد ارائه کردم اما موافقت نشد، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بهتر است به موضوع رتبه‌بندی ناشران توجه کند و اگر قرار است حمایتی صورت بگیرد بر اساس رتبه‌بندی ناشران باشد؛ هر چند که من موافق اختصاص یارانه مستقیم نیستم زیرا معتقدم این یارانه رانت و فساد ایجاد می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه دولت باید زیرساخت‌های صنعت نشر را در کشور تقویت کند، گفت: دولت باید زمینه تولید محتوا از سوی افراد و نهادها و ایجاد بستر رقابت سالم در حوزه نشر را فراهم کند تا نشر بتواند دوباره پا بگیرد، البته ایران ناشر خوب و قدر نیز کم نیستند اما این ناشران (خصوصی) توان رقابت با ناشران دولتی را ندارند و مشکلات زیادی دارند. همچنین مشکل دیگر حوزه صنعت نشر این است که سرمایه‌گذاری در صنعت نشر بسیار کم انجام می‌شود.
ضعف کتابخانه‌های دانشگاهی در خدمات‌دهی به کاربران
علیپور حافظی درباره گلایه هر سال کتابخانه‌های دانشگاهی از کمبود یا نداشتن بودجه برای خرید کتاب گفت: کتابخانه‌های دانشگاهی ضعف عمده‌ای در سرویس‌دهی به کاربران خود دارند و خدمات مناسبی در محتوا به کاربران نمی دهند، همین شرایط موجب ریزش مخاطبانشان می‌شود. کاهش مخاطب کتابخانه‌های دانشگاهی نیز موجب می‌شود، روسای دانشگاه گمان کنند اختصاص بودجه به کتابخانه‌های دانشگاهی بازدهی و خروجی مناسبی ندارد. همین اتفاق و روند موجب می‌شود حتی اگر بودجه نیز باشد کمتر به کتابخانه‌ها اختصاص پیدا کند یا دانشگاه برای اختصاص بودجه محدودیت قائل شود.
سرپرست کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبایی با یبان اینکه در حوزه کتابخانه‌ای باید به سمت ارائه خدمات ویژه برویم، گفت: باید مخاطبان و کاربران را با خدمت ویژه جذب کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی آشنا کنیم، اگرمنابعی با حجم و تعداد زیاد فراهم کنیم اما در دسترس مخاطبان قرار ندهیم باز هم راه را به درستی پیش نرفته‌ایم و نتیجه مطلوب را نگرفته‌ایم.
علیپور حافظی با بیان اینکه در حوزه نیروی انسانی متخصص در کتابخانه‌ها باید تحول و فعالیت جدی انجام دهیم، گفت: نیروی انسانی شاغل در کتابخانه‌ها در حال‌حاضر از نظر رضایت شغلی و معیشتی دچار مشکل هستند؛ یکی از عناصر مهم در رضایت شغلی بر خلاف افکار عمومی درآمد بال است که موج عزت نفس بالا، افزایش رضایت شغلی و معیشتی و افزایش راندمان کاری می‌شود.
نظر شما