به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، این اثر، زمینه تحول نظریه دولت در اسلام را به صورت مفصل، روشن و عاری از ابهام، بررسي مي‌كند.

موضوع این کتاب، تاریخ تطور نظریه دولت در اسلام، به‌ویژه نظریه ولایت فقیه است که به نظریه‌های موجود در کتاب‌ها و آثار که گاهی کاملا جا افتاده‌اند، اختصاص دارد و به اعمالی نیز مي‌پردازد که ناظر بر بنیان‌گذاری، پایداری، تأکید و تأیید این نظریه در زمان‌های گذشته بوده‌اند؛ اعمالی که در نظریه‌پردازی‌های امروز درباره دولت اسلامی و ولایت فقیه به تدریج جایشان را باز می‌کنند. البته  فهم درست نظریه‌پردازی‌های امروزین دولت اسلامی، مستلزم آشنایی با سابقه تاریخی نظریه ولایت فقیه است؛ به همین جهت، كتاب حاضر در بخش‌هايي از كتاب، به بازنگری نظریه‌ها و نظریه‌پردازان شاخص در تاریخ نظریه دولت در اسلام و ولایت فقیه مي‌پردازد.

در بخشي از مقدمه كتاب به خامه مولف آمده است: «اندیشه‌های مربوط به ولایت فقیهان بر جامعه را تا تاریخ نخستین فعالیت سیاسی انبیای الهی می‌توان ردیابی کرد؛ اما مقصود ما این نیست که این تطور را از آغاز آن بررسی کنیم؛ بلکه می‌خواهیم نظریه ولایت و دولت را در دوران معاصر تاریخ بشر، یعنی دوران ظهور و رشد تفکر سیاسی اسلام که نو زایشی در تفکر بشر است، رسیدگی کنیم که از یک دیدگاه وسیع، تمام جنبه‌های آن بازتابی به دوران جدید دارند.»

این کتاب مدعی این است که سابقه نظریه «دولت» در اسلام به آغازین روزهای فعالیت سیاسی پیامبر گرامی اسلام(ص) در شهر مدینه می‌رسد که پیامبر(ص) دولتی را مبتنی بر «ولایت فقه و عدالت» پایه‌گذاری كرده، جانشینان خود را «راویان احادیث وسنت» (یعنی فقیه) نامیدند، اما دست تقدیر سیاست، تحولاتی را در نظریه دولت در طول تاریخ اسلام رقم زد که دسترسی به حقیقت را برای جویندگان آن نظریه به‌طوری مشکل ساخت که برخی از آنها «چون ندیدند حقیقت ره افسانه زدند.» 

مخاطبان اين اثر در بخش‌های مختلف با تطور نظریه «دولت» و «ولایت» به‌ویژه «ولایت فقها» بر جامعه نزد مسلمانان آشنا مي‌شوند.
در فصل نخست از بخش يك، به مجموعه‌اي از مسائل مقدماتی پرداخته شده که درک چگونگی تطور نظریه «دولت» و «ولایت» را آسان می‌سازد. در این فصل برای اینکه اثبات شود «ولایت فقها» از همان زمان پیامبر(ص) مطرح بوده است به بازنگری تاریخ «اجتهاد» و «فقاهت» در زمان پیامبر(ص) پرداخته شده و در کنار آن این مسأله به اثبات رسیده که نظریه‌های ارائه شده از سوی نظریه‌پردازان مختلف در طول تاریخ، پیوند محکم و نزدیکی با شرایط ویژه سیاسی - اجتماعی عصر خود داشته است. 

فصل دوم این بخش با بحث درباره نظرات پیامبر اکرم(ص) درباره دولت و ولایت آغاز می‌شود. نویسنده در این بخش كتاب به این مسأله مهم اشاره می‌کند که فقهای عصر ائمه معصومین(عليهم‌السلام) نه تنها خود را از عالم سیاست دور نگه نداشتند، بلکه با اذن ائمه معصومین(ع) ولایت فقها بر جامعه را تحقق عملی بخشیدند. همچنين در پایان این بخش، تحولات اولیه در نظریه ولایت و زعامت از طرف مهمترین مکاتب غیر شیعی به بحث کشیده شده است.

فصل نخست از بخش دوم با مهمترین استدلال‌های اساسی درباره نظریه «ولایت» و «دولت» از طرف امام صادق و امام باقر(ع) سر و کار دارد. در این بخش اثبات شده ا ست که امام صادق(ع) اعتقاد به ولایت سلاطین عرفی بر جامعه را مردود شمرده و آن را مخالفت صریح با دستورات قرآنی و در حد شرک دانسته‌اند. 

فصل دوم از اين بخش، مهمترین بخش این نوشتار است که به نظریه‌پردازی فقهای عصر غیبت در زمینه «دولت»، «ولایت» و «ولایت فقیه» اختصاص دارد. این فصل با بحث درباره نظریه‌های شیخ صدوق و کلینی آغاز می‌شود. در این فصل توجه ویژه‌ای به نظرات شیخ مفید، نخستين فقیه اصولی تاریخ تشیع، مبذول شده است که کوشش‌هایی را درباره چگونگی پیوند دین و سیاست به خرج داده و عبارات کلیدی او در این باره در تاریخ نظریه‌پردازان راهنمای دیگر نظریه‌پردازان بوده است.
 
در این فصل مطالب گسترده‌ای از کارهای «ولایت‌شناسی» به بحث کشیده شده است که مهمترین آنها عبارتند از: نفی حاکمیت رؤسا و پادشاهان عرفی از طرف علامه حلی، نظریه ولایت بر جامعه برای کسانی که با زور و سلطه بر سر کار آمده باشند که تحولی است در نظریه اهل سنت که تا به امروز نظریه غالب در جهان اهل سنت است، نفی ولایت سلاطین قاجار به وسیله شیخ جعفر کاشف‌الغطاء و میرزا ابوالقاسم قمی، مقایسه اندیشه دو نظریه‌پرداز عصر مشروطیت، علامه نائینی و شیخ نوری، نظریه‌پردزای همراه با تقیه‌گرایی شدید آیت‌الله سیدابوالقاسم خویی که فراز و نشیب‌های آن موجب استفاده‌های نا به جای مخالفین نظریه ولایت فقیه و پیوند دین و سیاست شده است و بالاخره نظریه ولایت فقیه در پرتو مردم سالاری دینی که براي پیوند دادن جمهوریت و اسلامیت، حاکمیت مردم و حاکمیت خداوند از جانب امام خمینی(ره) انجام پذیرفت و احتمالا به عنوان یک قضیه مسلط بر نظریه دولت و ولایت تا مدت‌های مدیدی همچنان باقی خواهد ماند. این نظریه از زمان صدور، توجه بسیاری از نظریه‌پردازان جوان این رشته از مطالعات را به خود جلب کرده است.

در انتهای این اثر، نمایه‌ای از آیات و روایات نیز درج شده است.

چاپ دوم کتاب «درآمدی بر تحول نظریه دولت در اسلام» در شمارگان 2000 نسخه، 328 صفحه و بهای 45000 ریال راهی بازار نشر شد.