به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، در اين نشست كه با حضور اميد حدايق، كارشناس قرآني و پژوهشگر حوزه فلسفه و كلام با دبيري دكتر بخشعلي قنبري، نويسنده ديني و كارشناس اديان برگزار شد، با معرفي مختصري از ساختار و موضوعات مجموعه مقالات اين كتاب، نوشتار حاضر از دو بعد شكل و محتواي مقالات بررسي شد.

در ابتداي اين برنامه دكتر قنبري با ابراز خشنودي از اين كه قرآن‌پژوهشي در شمار يكي از رشته‌هاي آكادميك مغرب‌زمين قرار گرفته است، گفت: با وجود اين كه اين كتاب نتايج پژوهش‌هايي است كه سال 1990 در انگلستان انجام و با تاخير به زبان فارسي برگردانده شد، اما اثري است كه جاي تامل دارد. اين مجموعه در 13 مقاله و سه بخش، مباحثي را در بررسي قرآن كريم و ويژگي‌هاي آن ارايه مي‌كند.

در ادامه اين برنامه اميد حدائق، قرآن‌پژوه و مدرس حوزه فقه و فلسفه، با اشاره به حجم و تنوع مباحث قرآني‌ اين نوشتار اظهار داشت: با توجه به اين كه تلاش بسياري در يافتن متن اصلي اين اثر كردم و موفق به يافتن نسخه لاتين آن نشدم، اما اين گونه به نظر مي‌رسد كه پديدآورنده اين اثر(ويراستار انگليسي آن) بايد در راستاي يك‌دست‌سازي مقالات ارايه شده تلاش بيشتري مي‌كرد، چرا كه ساختار و شكل هر مقاله تا حدي متفاوت از ساير مقالات است كه علاوه بر دشواري‌هايي در مطالعه كتاب، بي‌علاقگي نيز در اتمام خواندن آن ايجاد مي‌كند.

وي با اشاره به مدت زمان زيادي كه از تاليف نسخه اصلي مقالات در دو دهه گذشته، سپري شده و اغلب نگارندگان آنها ديگر در قيد حيات نيستند، گفت: با اين وجود در برخي از مقالات به نكاتي توجه شده كه موجب شگفت ا‌ست.

حدائق با انتقاد از رعايت‌نشدن رسم‌الخط فرهنگستان لغت در برگردان اين اثر، اين موضوع را از نكاتي خواند كه در ويراست مجدد بايد توجه خاصي به آن شود و بيان داشت: از آنجايي كه اين نوشتار در شمار آثار سنگين و بسيار تخصصي اين حوزه محسوب مي‌شود، ترجمه آن به زبان فارسي نيز نيازمند آشنايي با اصطلاحات تخصصي اين حوزه يا كمك گرفتن از متخصصان اين وادي است.

اين قرآن پژوه با بيان اين كه «بايد به غربي‌ها تبريك گفت كه هريك از مقالتشان در اين اثر با وجود برخي از نقايص، نشان از مطالعه فراوان و دقت زيادشان در اين حوزه دارد» تصريح كرد: آنان تسلط فراواني بر آثار كهن اين حوزه داشتند و با متدولوژي وارد ادبيات قرآني شدند، اما در برخي از مباحث نيز خروج از مطالب در نوشتار آنها ديده مي‌شود. همچنين آنها در اين قرآن‌پژوهشي تنها به منابع اهل سنت مراجعه كردند و جاي خالي استفاده از آراي علماي شيعي در تكميل ديدگاه‌ها و دستاوردهايشان به چشم مي‌خورد. حق اين بود كه منابع شيعي را هم مطالعه مي‌كردند تا گاه دچار برداشت‌هاي واژگون نشوند.

منتقد محتوايي اثر، داشتن نگاه بلاغي به قرآن كريم را از ديگر ويژگي‌هاي مقالات اين مجموعه خواند و عنوان داشت: با وجود اين كه آنها نتوانستند موسيقي كلمات را درك كنند، به بجاي درك آنها در اوزان بديع، تنها به وزن كلمه پرداخته‌اند، اما تا حدي موفق شدند به نگاه زيباشناسانه قرآن دست يابند. آنها توانستند تاحدي به درك تصاوير زيبايي كه خداوند در قرآن كريم آنها را خلق كرده است، نايل شوند. به عنوان مثال سوره حضرت يوسف(ع) را در مقاله «نمايش داستان يوسف در قرآن، زبان عادي يا كليشه‌اي» به صورت صحنه نمايش بررسي كرده‌اند و به زيبايي كه در گفت‌وگوهاي اين داستان قرآني است، دست يافته‌اند.

كارشناس مسايل قرآني، فقه و فلسفه ادامه داد: قرآن پژوهان مغرب‌زمين(پديدآورندگان مقالات اين كتاب) معتقدند كه قرآن كريم ساختاري شفاهي دارد، اما در عمقش مكتوب است. در اين بخش جا داشت، مترجم فارسي اثر، منظور آنها را از ادبيات شفاهي بيان مي‌كرد و توضيح مي‌داد كه منظور گفت‌وگويي بدوي و بياباني نبوده است، بلكه مقصود از «ادبيات شفاهي» نوعي گفت‌وگوست كه اين تعاملات هميشگي، زيبايي خاصي را مي‌آفريند. آنها در ادامه به اين نكته دست يافتند كه اوج اين ادبيات شفاهي در قرائت و توصيه به زيبايي خواني آن است، غافل از آن كه اين جذابيت و گيرايي خود قرآن است كه صوت در ارزش‌بخشي به آن تاثيري ندارد. البته آنها در درك اين نكات خيلي هم به بيراهه نرفته‌اند و به اين نكته دست يافتند كه «كلام خدا، آيين عبادي است.»

وي ديگر مسايلي كه نگارندگان اين مقالات با آن مواجه بودند و نتوانستند به درك درستي از آن برسند را در تبيين موضوع «تفسير» و اين كه آيا «انديشه مفسر» است يا «رفع ابهام متشابهات با محكمات» سراغ ديدگاه‌هاي اخباريون در اين زمينه رفتند كه راه گشاي مناسبي نيست. چرا كه اخباريون تفسير و درك قرآن را منوط به وجود احاديث مي‌دانند و اگر حديثي درباره برخي آيات نيابند، تفسير و تبيين آن را به آمدن امام زمان(عج) و تشريح ديدگاه ايشان مي‌سپارند. در حالي كه قرآن انسان‌ها را به تفكر دعوت مي‌كند و پيامبر اكرم(ص) نيز پرسشگران را گرامي مي‌دارد. اخباريون در برابر فهم قرآن متوقف مي‌شوند، در حالي كه قرآن دعوت به فهم و فكر كرده است.

كارشناس نشست، نياوردن معادل‌هاي لاتين نام‌ها و تنها نگارش فونت فارسي آنها را از ديگر نواقص كار ويراستار فارسي اين مجموعه دانست كه پژوهش درباره نويسندگان مقالات را دشوار مي‌كند و ادامه داد: در برخي از موارد كه اشتباهات بارزي در فهم مسايل قرآني از سوي نويسندگان مقالات وجود دارد، به عنوان مثال كلمه «تين» به معناي «انجير» را به عنوان «مكان» در نظر گرفته‌اند، جا داشت مترجم يا ويراستار فارسي اثر، در پانوشت‌ها به توضيح اين مسايل مي‌پرداخت تا مطالعه اثر براي افرادي كه اطلاعات اندكي دارند، موجب كج فهمي يا درك نادرست نشود.

سپس دكتر قنبري، دبير نشست با ارايه جمع‌بندي از آراي منتقد اثر، بر لزوم توجه قرآن‌پژوهان مغرب‌زمين بر دستاوردها و آراي علماي شيعه تاكيد كرد و ادامه داد: از آنجايي كه نام كتاب «ره‌يافت‌هايي به قرآن كريم» است، در مطالعه آن انتظار مي‌رود با نوعي نگرش درباره قرآن كريم مواجه شويم، در حالي كه برخي از مقالات به هيچ وجه اين گونه نيستند و تنها به بررسي ارتباط ميان دو موضوع يا تحليل بخشي از يك سوره اختصاص دارند.

وي با انتقاد از قلم سنگين اين اثر، اين ويژگي را موجب عدم توانايي در اتمام مطالعه آن خواند و گفت: از ديگر نكاتي كه جاي خالي آن در اين مجموعه به چشم مي‌خورد، عدم استفاده از روش‌هاي معناشناسان قرآن است. همچنين بهتر بود اين محققان عنوان مقالاتشان را بر اساس دايره پژوهشي‌شان برمي‌گزيدند تا تناسب بيشتري ايجاد مي‌شد.

در پايان اين نشست كارشناسان با بيان برخي از ديدگاه‌هاي امام خميني(ره) در مراجعه، مطالعه و استفاده از مفاهيم قرآن كريم، اين كتاب را اثري قابل تامل خواندند كه ويراست دوم آن نيازمند استفاده از آراي متخصصان اين حوزه و ايجاد برخي از تغييرات در ساختار ارايه مقالات در راستاي يك دست‌سازي آنهاست.

نشست نقد و بررسي كتاب «ره‌يافت‌هاي قرآني» ساعت 19 روز چهارشنبه(12 خرداد ماه) در سالن نشست‌هاي سراي اهل قلم پايان يافت.