چاپ نخست کتاب «نقد و بررسي ترور در قرآن كريم» تاليف روحالله فيضالهي از سوي نشر دانشگاه امام صادق(ع) منتشر و روانه بازار كتاب شد.\
با وجود گستردگي قلمروي موضوعي قرآن، لازمه بهرهگيري از اين كتاب آسماني، اين نيست كه مفاهيم مختلف به معناي اصطلاحي آنها در قرآن به طور مشخص بيان شده باشد، بلكه براي بهدست آوردن نظر قرآن كريم در باب چنين موضوعاتي، بايد به قرائني مانند انواع بيانهاي قرآن، گونههاي مداليل (مطابقي، تضمني و التزامي) و لوازم و ملزومات يك مساله، سازگاري و ناسازگاري آن با چارچوب اسلام و بار معنايي مثبت يا منفي عبارات و واژگان قرآني و ساير شواهد توجه كرد تا بتوان نظر كتاب آسماني را درباره آن موضوع بدست آورد. با توجه به اين كه موضوع ترور نيز معادل لغوي قرآني ندارد، براي بهدست آوردن نظر قرآن كريم از چنين روشهايي بهره گرفته شده است.
تروريسم، يكي از مهمترين مسائل و مشكلات كنوني است و صدها سمينار و كنفرانس، براي شناختن و بررسي علل و ريشههاي آن و روشهاي جلوگيري از آن، در دنيا تشكيل شده و هزاران كتاب براي پژوهش درباره آن، از ديدگاههاي گوناگون و در زمينههاي مختلف، مانند جامعهشناسي، سياسي، حقوقي، مذهبي و اخلاقي منتشر شده است. چنين معضلاتي همواره به صورتهاي مختلف در جوامع بشري وجود داشته است. در اين ميان، مساله ما اين است كه اين معضل در سالهاي اخير، از طرف رسانهها و سياستمداران غربي، به اسلام نسبت داده شده است. وسعت اين تبليغات به حدي است كه اگر از بسياري از مردم اين كشورها پرسيده شود كه نخستين چيزي كه در ارتباط با واژه «اسلام» به ذهن شما متبادر ميشود چيست، پاسخ خواهند داد: «تروريسم»
برخلاف ساير اديان، اسلام بهطور مرتب در گزارشهاي خبري و مقالات با خشونت پيوند زده ميشود. وقتي پيروان ساير اديان دست به اعمال جنايتكارانه ميزنند، هويت مذهبي آنها مورد توجه قرار نميگيرد و در گزارشات خبري هرگز گفته نميشود كه قتل عام آلباني تبارهاي كوزوو به دست صربهاي ارتدوكس شرقي صورت ميگيرد يا قتل عام برمهايها، تقصير بوداييهاست يا نسلكشي در فلسطين، كار يهوديان است، مگر زماني كه خطايي از جانب مسلمانان صورت گيرد كه در اين صورت تاكيد بر مذهب فرد خاطي است. مسيحيان بيرحم مايه بياعتباري مسيحيت تلقي نميشوند، اما اگر مسلماني مرتكب اعمال خشونتآميز شود، به عنوان مصداقي از تهديد اسلام، اعلام ميشود.
به عقيده نويسنده كتاب، اين چنين برخورد دوگانه موجب تقويت تفكري خصمانه درباره اسلام ميشود كه چهره آن را زشت و مهيب جلوه داده است. در نتيجه اين سوال مهم درباره دين اسلام مطرح ميشود كه آيا به راستي اسلام دين ترور است و خشونت را به پيروان خود بعنوان روش معرفي ميكند؟ براي يافتن پاسخ اين سوال مهم، لازم است كه به متون اوليه و اصيل اسلام يعني قرآن و آن چه كه در ارتباط با سنت معصومين(علیهمالسلام) وجود دارد، مراجعه كرد و با ديد كشف حقيقت و صرفنظر از هرگونه نظرات ديگران و تبليغات، پاسخ اين سوال را پيدا كرد و برداشت واقعي را بدون ترس و خودباختگي در برابر فرهنگ غرب معرفي کرد.
تصور برخي اين است كه هرآنچه در گفتمان رايج، بد و زشت خوانده ميشود را بايد مستند به گزارههاي ديني نفي كرد و هرآن چه به عنوان خوب شناسانده ميشود را بايد مستند به آيات و سيره تاييد کرد. حال آن كه اسلام در اين باره پيرو خواست ديگران نيست و داراي ديدگاه مستقل است . لذا بايد در پي فهم آن و تنظيم سياستها براساس آنها بود.
ترور
«ترور»(Terror) و «تروريسم» (Terrorism) از واژههايي است كه از فرهنگ و ادبيات غرب وارد مجموعه واژگان زبان فارسي شده است. از آنجا كه خاستگاه اين واژه، غرب است و در آنجا داراي بستر تاريخي خاص و ابعاد مختلف است، تا زماني كه ريشهها و جنبههاي آن روشن نشود و موضوعشناسي دقيقي از آن صورت نپذيرد، نميتوان وارد بحث اصلي شد.
تروريسم و مشتقات آن
درباره تروريسم و مشتقات آن، مباحث و تعاريف متعددي ذكر شده است. صرفنظر از بررسي ديدگاه حقوقدانان و قانونگذاران درباره اين واژه، ميتوان در فرهنگهاي لغت، ادبي يا سياسي و همچنين در كلام سياستمداران و صاحبنظران نيز، تعاريف چندي را بدست آورد.
در فرهنگ انگليسي ـ فارسي آمده است كه ترور به معني «ترس شديد و وحشت» و تروريسم يعني «عقيده به لزوم آدم كشي و قتل نفس و تهديد و ايجاد وحشت در ميان مردم» است (دلاوري، 1378: 376). البته اين احساس ترس و هراس از هرچيزي ممكن است ناشي شود، اما آن چه در اين باره مورد نظر قرار دارد، خشونتهاي سيستماتيك است كه گروهي از افراد را همواره در حالت رعب و وحشت نگهداشته است.
در فرهنگ دهخدا آمده است: «ترور ماخوذ از فرانسه و به معني قتل سياسي به وسيله اسلحه است و در فارسي متداول شده است. اين كلمه در فرانسه به معني وحشت و خوف آمده است و تروريست به شخصي اطلاق ميشود كه با اسلحه مرتكب قتل سياسي بشود. تروريسم در زبان فارسي به اصلي گفته ميشود كه در آن از قتلهاي سياسي و ترور دفاع گردد» (دهخدا، 1343: 636).
در برخي از فرهنگهاي فارسي نيز تروريسم، روش كساني معرفي شده است كه «آدمكشي و تهديد مردم و ايجاد خوف و وحشت را به هرطريق كه باشد براي رسيدن به اهداف خود، لازم دانستهاند» (عميد، 1357: 569). درباره رابطه ميان دو واژه ترور و تروريسم هم نظراتي مطرح شده، اما ظاهرا تفاوتي ميان آنها نيست مگر به جهت اين كه تروريسم حالت سازماندهي شده مكتب شده و روشمند شده همان ترور است.
اين كتاب در هفت فصل تدوين شده است كه فصل نخست آن به روشن شدن تعريف ترور اختصاص دارد. اساسا در حوزه علوم انساني، با توجه به گستردگي و تشتت آراء و ارائه نظرات و تعاريف متعدد از هرپديده، همواره مشكل اول در تحقيق، ارائه تعريف است و از اينرو لازم شده است كه يك فصل براي تعريف ترور، اختصاص داده شود. تا در حد امكان، تعاريف مختلف از افراد و شخصيتها و تفكرات و همه جهتگيريهاي مذهبي و سياسي آورده شود و با در نظر گرفتن مجموع آنها، ذهنيت ما از ترور شكل بگيرد، چرا كه بعدها اين اشكال به وجود خواهد آمد كه اين تعريف در نظر گرفته شده، تعريف طيف خاصي است و در اين صورت محل مناقشه خواهد بود. براي رفع اين نقيصه، سعي شده است كه تعاريف متنوعي جمعآوري شود و يک قدر مشترك بين آنها در نظر گرفته شود، اگرچه ممكن است باز هم اين تعريف جامع و مانع و خالي از اشكال نباشد.
اين تحقيق از يك سو با مراجعه و برداشت مستقيم از آيات قرآن، سعي در روشن كردن پاسخ سوال تحقيق دارد و از سوي ديگر با استناد به شواهد و قرائني كه در حكم مباني و روح كلي حاكم بر گفتمان قرآن است، موضوع جزئي ترور را مورد بررسي قرار ميدهد. بر همين اساس در فصل دوم مباني سياست قرآني ترسيم شده است و با مباني سياست رايج مقايسه شده تا روشن شود كه مباني مورد نظر قرآن با تروريسم سازگار است يا نه.
مرحله بعد، فهم رويكرد كلي ابعاد اسلام نسبت به خشونت است. اين موضوع نه فقط از جهت بررسي «خشونت سياسي» بلكه رويكرد اسلام به خشونت در همه ابعاد آن است و ادبيات و لحن قرآن كريم و سياق آيات را از اين جنبه بررسي ميكند.
پس از ترسيم اين دو مبحث كلي در ابتداي مباحث، فصل چهارم به سراغ متن قرآن كريم ميرود تا بتوان مفهوم مورد نظر را با ادبيات الفاظ قرآني فهم كرد. براي رسيدن به اين مقصود، بايد الفاظ موردنظر و معاني آنها را شناخت و با استفاده از علم لغت، بتوان ريشه و موارد كاربرد و مشتقات اين كلمات را دريافت كه پس از بررسي كامل معجم الفاظ قرآن كريم و تامل در همه واژههاي آن، 17 واژه كه به نوعي با عناصر زور، ايجاد وحشت، مبارزه، تجاوز، دشمني و خونريزي و ارعاب، نزديك هستند و احتمال دارد كه با ايده ترور نسبت پيدا كنند؛ انتخاب و مورد تجزيه و تحليل لغوي قرار گرفتهاند. اگرچه برخي از اين واژهها به ظاهر با بحث كتاب ارتباط مستقيم پيدا نميكنند، اما از آنجا كه مستشرقان وتحليلگران، معمولا با استناد ناقص به اين آيات و واژگان نسبت به تاييد كامل ترور از ناحيه اسلام، حكم صادر كردهاند؛ لازم ميآيد تا همه آنها بررسي و عدم صحت اين ادعاها روشن شود.
در فصل پنجم، پس از بررسي و تجزيه و تحليل، ميزان ارتباط هريك از اين واژهها با بحث ما يعني ترور، مورد شناسايي قرار خواهد گرفت؛ تا در پايان اين فصل، واژههاي مربوط به بحث جدا شده و آياتي كه اين واژهها در آنها به كار رفته است مورد بررسي قرار گيرد. شيوه ما براي فهم رويكرد قرآن به ترور، در دو مرحله پيگيري ميشود. نخست اين كه مشخص شود هريك از اين واژههاي انتخاب شده كه ارتباط مفهومي با ترور دارند، در ادبيات قرآن كريم، داراي بار ارزشي مثبتاند يا منفي. فهم اين موضوع مشخص خواهد كرد كه رويكرد كلي قرآن به ترور مثبت است يا منفي. در گام دوم، آيات مربوط با ترور را بايد تحليل كرد تا به يك جمعبندي نهايي در اين باره رسيد.
در فصول ششم و هفتم هم به دو مورد از مسائل مهم روز اشاره شده است. مورد نخست وجود گروههاي مسلماني است كه با اعمال خشونت و ترور، بهانه ارائه چهره موهن را از اسلام فراهم كردهاند و در اين فصل ريشهها و نوع برداشت آنها از اسلام بررسي شده است و فصل هفتم هم به عملياتهاي انتحاري اختصاص دارد.
چاپ نخست کتاب «نقد و بررسي ترور در قرآن كريم» در شمارگان 1000 نسخه، 245 صفحه و بهاي 40000 ريال راهي بازار نشر شد.
نظر شما