به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) همه چیز از قرن هجدهم و نوزدهم شروع شد. دورانی که با عنوان انقلاب صنعتی شناخته می‌شود برق اختراع شده بود و ماشین‌های صنعتی راه کارخانجات را گرفته بودند، حمل و نقل ریلی رونق گرفته بود و دیگر نفت تنها وسیله برای گرم کردن خانه‌ها به کار گرفته نمی‌شد. با ورود ماشین‌آلات صنعتی روز به روز به شمار کارگران اخراج‌شده از کارخانجات اضافه ‌شد. در حقیقت فناوری در مقطعی از زمان بلای جان نیروهای یدی کارگاه‌ها و کارخانجات شده بود.
 
هواپیما‌ها، رایانه‌ها، وسایل ارتباطی جمعی، همه و همه و هر چیزی که امروزه زندگی را برای انسان‌ها راحت‌تر کرده است به عنوان فناوری سخت از آن‌ها یاد می‌شود. این فناوری نیاز به مواد اولیه داشت و در بلندمدت آثار مخربش بر محیط‌ زیست کاملا مشهود است مانند آلودگی هوا، آلودگی‌های صوتی و غیره. در مقابل چند سالی می‌شود که دانشمندان سخن از فناوری نرم می‌کنند و از آن به عنوان جایگزین مناسب فناوری سخت یاد می‌کنند.  
 
مهدی حمزه‌پور از مترجمان کتاب «فناوری نرم؛ تحول جهانی فناوری» در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا درباره تقابل و تفاوت فناوری‌ سخت با فناوری نرم که جین زویینگ (نویسنده) در این اثر به آن اشاره می‌کند گفت: اگر بخواهیم متن اصلی کتاب را مورد توجه قرار دهیم باید اذعان کنیم در حقیقت یکی از معتبرترین کتاب‌هایی است که در حوزه فناوری با رویکرد فناوری نرم توسط زویینک به نگارش درآمده است. تا‌کنون فقط یک کتاب از وی در سال 2005 در ایران منتشر شده بود که نسخه جدید آن مربوط به سال 2011 است. در حقیقت این اثر تفاوت بسیاری از نسخه قبلی خود دارد و چند سالی است که در مقطع کارشناسی‌ارشد و دکتری تدریس می‌شود، به همین دلیل تصمیم گرفتیم ضمن ترجمه آن، اطلاعات جامع‌تر و دقیق‌تری از این موضوع به مخاطبان ارائه دهیم تا مخاطبان ایرانی درک درستی از آن به دست بیاورند.

وی افزود: با توجه به ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی کشور ما فرهنگ‌سازی و ترویج این کتاب می‌تواند گام بزرگی در استفاده از فناوری‌های نرم بردارد و نزدیک به دو ترم است که این اثر در رشته‌های مدیریت رسانه، مدیریت بازرگانی، مدیریت مالی، مدیریت تکنولوژی در دانشگاه‌های مختلف تدریس می‌شود.

حمزه‌پور با اشاره به استقبال از این کتاب گفت: خوشبختانه در طی  یک سالی که کتاب منتشر شده است استقبال بسیار خوبی از آن شد و تقریبا چاپ اول آن به اتمام رسید.
وی درباره تفاوت فناوری نرم و با فناوری سخت گفت: تصویری که از فناوری در ذهن بسیاری از افراد شکل می‌گیرد، دانشی است که مواد اولیه را به کالای ساخته شده تبدیل می‌کند. کالایی محسوس و قابل لمس. در حقیقت فناوری‌های سخت همان چیزی است که ما در زندگی روزانه در قالب خودرو، خودکار حتی هواپیماها یا جت‌ها و شاتل‌های فضایی پیشرفته و دیگر کالاها می‌توانیم لمس کنیم. نام دیگر این نوع فناوری، فناوری سنتی و کلاسیک است.
 
این مترجم افزود: این فناوری هزینه و آسیب زیادی برای جامعه و در مقیاس بالاتر برای کره زمین به شکل آلودگی هوا آلودگی صوتی و غیره به همراه داشته و دارد.
 
حمزه‌پور درباره محتوای فصل‌های این اثر گفت: در فصل دوم کتاب به سوابق تاریخ فناوری نرم پرداخته شده است. از گذشته تاکنون فناوری‌های نرم موجب پیدایش پول، ثبت اختراعات گوناگون، صنعت بیمه شده است. فناوری نرم همان چیزی است که  با دارایی‌های فکری خلاقیت، نوآوری و ایده‌پردازی مرتبط است و حرف اول را در آینده‌ای نزدیک در زندگی بشر فناوری نرم می‌زند. 

وی افزود: در این فناوری بزرگترین نقش را افراد خلاق و ایده‌پروران دارند؛ در حالی که در فناوری سخت و سنتی مواد اولیه اصلی‌ترین نقش را ایفا می‌کنند. تنها مبتنی بر علم بودند و خلاقیت اهمیت چندانی نداشت.
 
این کارشناس در عرصه فناوری‌ها با اشاره به مصداق‌های دیگر فناوری‌ نرم گفت: فناوری مدیریت دفاتر مشاوره و سیستم‌های مدیریتی و غیره جزو فناوری نرم است. در اصل فناوری بورس و اوراق بهادار ایده اصلی‌شان نوع فناوری نرم است.
 
حمزه‌پور تشریح کرد: شرکت‌هایی که به عنوان شتاب‌دهنده در مراکز رشد فعالیت می‌کنند، یکی از شعاب فناوری نرم هستند. این نوع از فناوری در حوزه‌های نظامی، تدابیر جنگی و تاکتیک‌هایی که نظامیان در جنگ‌ها استفاده می‌کنند هم در سال‌های اخیر بسیار نقش‌آفرین بودند. چراکه امروزه ماهیت جنگ‌ها از جنگ سخت به سمت جنگ نرم رفته است. فناوری نرم باعث شده نبردها الکترونیکی و سایبری شوند و جنگ‌هایی مانند دفاع مقدس که جزو جنگ‌های سخت بود دیگر اتفاق نمی‌افتد.
 
وی با اشاره به میزان پیشرفت کشورها در فناوری نرم گفت: نکته اساسی که اهمیت زیادی دارد، این است که کشورهایی می‌توانند در حوزه فناوری نرم گوی سبقت را از دیگر کشورها بربایند که دارای سابقه تاریخی و مذهبی و دینی خوبی باشند. برای مثال علت موفقیت کشور چین در این حوزه پیشینه تاریخی آن است که توانسته درصد بالایی از تولیدات ناخالص داخلی خود را از طریق این فناوری افزایش دهد. صنایعی مانند پویانمایی و انیمیشن و سینما و تئاتر با تکیه بر این فناوری‌ها پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در طول سال‌ها کردند؛ همچنین بازی‌های رایانه‌ای حاصل این نوع فناوری است.
 
مترجم کتاب «فناوری نرم؛ تحول جهانی فناوری» درباره میزان پیشرفت کشور ما در این فناوری گفت: کشور ما در این زمینه نیروی انسانی خوبی دارد؛ علاوه‌بر آن سبقه تاریخی، فرهنگی و اعتقادی باعث شده هر آنچه که برای پیشرفت این فناوری نیاز است دارا باشیم. معاونت علمی و فناوری گام‌های خوبی را در این زمینه با استفاده از توسعه استارت‌آپ‌ها و شتاب‌دهنده‌ها برداشته است.
 
وی یکی از راه‌های پیشرفت روزافزون در همه جنبه‌ها در کشور را اهمیت و مدیریت در حوره فناوری نرم دانست و گفت: ما باید تکیه خود را از نفت و گاز برداریم و به سمت گسترس و توسعه فناوری نرم برویم. نکته دیگری که اهمیت دارد نوآوری است که خوشبختانه ما به خوبی توانسته‌ایم نقش‌آفرینی کنیم؛ اما اینکه چرا هنوز نتوانستیم به تولیدات انبوه و ثروت‌آفرینی برسیم، وجود نقص مدیریتی است. در حقیقت حلقه اصلی این زنجیره که خلاقیت را به ثروت تبدیل کند و در نهایت منجر به تولید محصول و بازار برای آن شود مدیریت نوآوری است. به عبارت دیگر ضعفی که در کشور ما وجود دارد ضعف ایده‌پردازی و خلاقیت نیست ضعف در چرخه مدیریت و نوآوری است.
 
حمزه‌پور افزود: باید شرایطی فراهم شود تا از شرکت‌هایی که در حوزه ایده‌های نو تاسیس شده‌اند پشتیبانی و حمایت لازم به عمل آید و تامین مالی مناسبی شوند. همچنین باید برای محصولشان بازاریابی و بازارسازی و مالکیت معنوی ایجاد شود تا بتوانند رقابت سالمی با یکدیگر داشته باشند و درآمد خوبی برای کشور و خودشان کسب کند.
 
وی با اشاره به فصل پنجم کتاب گفت: نویسنده در فصل پنجم کتاب به تعریف همه جنبه‌های فناوی نرم پرداخته است که مهم‌ترین آن اقتصاد است. در حال حاضر دنیا در حال تحول از صنایع سخت زیان‌آور به سمت گسترش صنایع نرم و فرهنگی است. یعنی صنایعی که در آن دارایی‌های فکری افراد و خلاقیتشان مدنظر است.
 
این مترجم گفت: در این کتاب خدمات فکری، صنایع و بازار اجتماعی به عنوان اولین کلید‌واژه‌ها در کتاب درج شده؛ همچنین در حوزه صنایع فرهنگی نویسنده توضیحات کاملی اراده کرده است. در این فصل تجاری‌سازی فرهنگ و هنر به طور کامل تشریح شده است. برای مثال اگر فیلم خوبی در کشور ما تولید می‌شود، اینکه چگونه آن را تجاری‌سازی کنیم اهمیت دارد و راهکارهای مناسبی ارائه داده است. بحث دیگری هم که در انتهای این فصل مطرح شده آینده‌پژوهی و آینده‌نگری است.

وی درباره اهمیت فناوری نرم در پیشرفت سریع کشورهای درحال توسعه گفت: کشورهایی مانند ایران، هند و مصر که پشتوانه فرهنگی عمیقی دارند، اکنون فرصت بسیار مناسبی دارند، تا بتوانند عقب‌ماندگی‌های خود را در این تغییر پارادایم جبران کنند. در حقیقت وقتی پارادایم تغییر کند همه کشورها در یک لبه و در یک موقعیت برابر قرار می‌گیرند؛ در این شرایط کشورهای کمتر توسعه‌یافته در کنار کشورهای پیشرفته قرار می‌گیرند.

حمزه‌پور ادامه داد: اگر این کشورها از این فرصت تاریخی استفاده کنند می‌توانند عقب‌ماندگی‌های تاریخی خود را رفع کنند. کشور ما می‌تواند با استفاده دقیق و حساب‌شده از این فرصت، عقب‌ماندگی‌های اقتصادی و فرهنگی خود را رفع کند به شرطی که با توجه کامل در حوزه سیاست‌گذاری و اجرای درست آن به سمت فناوری‌های نرم پیش برود؛ چراکه استعداد و نیروی انسانی کافی در این زمینه دارد و می‌تواند به عنوان یک فناوری ثروت‌آفرین و تضمین‌کننده ثروت در آینده ظاهر شود.
 
وی درباره هوش مصنوعی و تعهدات اخلاقی در ارتباط با آن گفت: فناوری نرم تاکیدش بر فناوری یکپارچه علوم انسانی، علوم اجتماعی و علوم طبیعی است، یعنی همزمان که فناوری رشد می‌کند نباید از حوزه‌های علوم اجتماعی، اخلاقی و رعایت هنجار‌ها دور شد. به عبارت دیگر در فناوری نرم همزمان به توسعه یکپارچه علوم انسانی و علوم اجتماعی نگریسته می‌شود که تا حد زیادی این یکپارچگی تضمین‌کننده اخلاق اجتماعی است. برای مثال اگر قرار است فیلم سینمایی تولید شود فناوری نرم می‌تواند با در نظر گرفتن هنجار‌ها شرایط بهتری را فراهم کند. در حقیقت این فناوری می‌تواند نواقص فناوری سخت را برطرف کند.

حمزه‌پور گفت: در حوزه هوش مصنوعی این روند حکم‌فرماست. هدف این است که هوش مصنوعی به هوش طبیعی نزدیک‌تر شود تا کمتر متحمل آثار زیان‌بار آن شویم. در حقیقت تا به امروز که ما از هوش مصنوعی بهره گرفتیم، تا حدی ابعاد زندگی انسان مورد هجوم آن قرار گرفته شده است. خوشبختانه در فناوری نرم ایده‌پرداز انسان است و تضمین بیشتری برای حفظ حریم انسان در آن وجود دارد. آینده از آن فناوری نرم است.