به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نشست بررسی «وضعیت نشر کتاب‌های معماری» چهارشنبه 27 آبان‌ماه با حضور حمیدرضا خوئی و نیلوفر رضوی از اعضای هیات علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی در فرهنگستان هنر برگزار شد.

رضوی در ابتدای این نشست چاپ پایان نامه‌ها در قالب کتاب را مشکل نگران کننده این روزهای نشر کتاب‌های معماری عنوان کرد و افزود: اگر به گذشته نگاه کنیم، می‌بینیم که در گذشته چاپ کتاب به دلیل اعتبار نویسنده آن بوده است اما امروز کتاب چاپ می‌شود برای اینکه اعتباری به نویسنده آن ببخشد.

وی ادامه داد: شفیعی کدکنی استاد ادبیات ایران زمانی پایان‌نامه خود را در قالب کتاب چاپ کرد که مورد استقبال مخاطبانش قرار گرفت. وی زمانی که این پایان نامه را کتاب کرد، نویسنده بود با وجود این سال‌ها بعد گفت که ای کاش پایان نامه خود را کتاب نمی‌کرد. این در حالی است که امروز متاسفانه افراد وقتی پایان نامه‌شان را کتاب می‌کنند تازه می‌خواهند نویسنده شوند.

تفاوت مخاطب کتاب با پایان‌نامه
این استاد دانشگاه افزود: امروز دانشجویان ما در مقاطع دکترا هم حتی جایگاه مولفی نیافتند و برای نوشتن دچار تردید هستند. بنابراین در یک سخن کلی باید بگویم که اگرچه در گذشته کتاب اعتبارش را از نویسنده می‌گرفت اما امروز دانشجو با چاپ پایان‌نامه خود در قالب کتاب می‌خواهد اعتباری کسب کند.

رضوی در بخش دیگری از سخنانش به جایگاه مخاطبان در این باره اشاره کرد و گفت: مخاطب کتاب با مخاطب پایان‌نامه فرق دارد چون مخاطب پایان‌نامه هیات داوران هستند اما مخاطب کتاب علاقه‌مندان به آن حوزه، و این تفاوت در نگارش این دو تفاوت ایجاد می‌کند. متاسفانه امروز ناشران برای منافع مالی که از دانشجویان کسب می‌کنند هر پایان نامه‌ای را به چاپ می‌رسانند در حالی که شاید اگر پای سود و ضررشان در میان بود چنین کاری نمی‌کردند.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی همچنین بیان کرد: پایان نامه در حالی از سوی دانشجو چاپ می‌شود که می‌خواهد اعتبار خود را در آن اثبات کند اما نویسنده کتاب نیازی به اثبات اعتبارش ندارد بلکه از این طریق دنبال گفت و گو کردن است.

وی به دانشجویانی که می خواهند پایان‌نامه‌شان را کتاب کنند توصیه کرد تا کتابشان را از انتهای پایان نامه آغاز کنندچراکه از سوال‌هایی که در ابتدای پایان نامه‌ها آورده نمی‌شود نمی‌توان چیزی به مخاطب ارائه داد به عبارت دیگر مخاطب در کتاب دنبال پاسخ است و طرح سوال‌های متفاوت او را خسته می‌کند.

این استاد شهرسازی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه محتوای پایان‌نامه تخصصی است یادآور شد: این در حالی است که مخاطب بیشتر کتاب‌ها عامه مردم هم هستند و در خارج از کشور نویسندگاه متبحر مطالب پیچیده را برای مخاطب به صورت لایه لایه و ساده مطرح می‌کنند. ما در ایران به این فکر نمی‌کنیم که چقدر میان مردم نفوذ کردیم بلکه بیشتر نگران چاپ کتابهایمان به دلیل اعتبارش برای استخدام هستیم.

وی تاکید کرد: در چنین شرایطی است که متاسفانه پایان‌نامه‌های ما نزول می‌کنند و خوانندگان نیز طبع‌شان آلوده می‌شود. من امیدوارم دانشجویان ما مطلبی ننویسند که در آینده از اینکه نامشان در ابتدای آن اثر است احساس شرمندگی کنند.

ترجمه در محافل دانشگاهی یکی از راه‌های تولد علم است 
رضوی در بخش دیگری از سخنانش درباره ترجمه کتاب‌های معماری سخن گفت و افزود: ترجمه در محافل دانشگاهی یکی از راه‌های تولید علم است و ما نمی‌توانیم از آن بی‌نیاز باشیم فقط در این میان مهم است که چه کتاب‌هایی را برای ترجمه انتخاب کنیم.

وی در همین باره توضیح داد: باید کتاب‌هایی را برای ترجمه انتخاب کنیم که در کشورهای مقصد هم مهم باشند. از سوی دیگر مترجم نیز باید در انتخاب کلمات مسلط باشد.

به گفته این استاد دانشگاه، طی این سال‌ها هنوز کتاب‌های قدیمی و تاثیرگذار خارجی ترجمه نشده است و گاهی اگر این منابع ترجمه شده آن قدر نامناسب این کار صورت گرفته که اصل محتوا را مخدوش کرده است. از سوی دیگر ناشران نیز بر ترجمه آثار جدید تاکید دارند در حالی که هنوز برخی کتاب‌های قدیمی مهم ترجمه نشده است.

وی یادآور شد: شرایط ما به گونه‌ای است که نه نسخه اصلی را داریم و نه نسخه خوب ترجمه‌ای. مترجمان نیز باید در نظر داشته باشند که در ترجمه صراحت، بلاغت و ظرافت را رعایت کنند.

60 عنوان کتاب چاپ شده در حوزه مبانی نظری معماری
خوئی نیز در بخش دیگری از این نشست با اشاره به آمار کتاب های منتشر شده در حوزه معماری از سال گذشته تا کنون گفت: از سال 93 تاکنون 600 کتاب در حوزه معماری منتشر شده که از این تعداد 30 عنوان تالیفی است. این در حالی است که در سال‌های ابتدایی تاسیس این رشته ما کتاب های بسیار کمی در این باره داشتیم.

وی ادامه داد: در حوزه مبانی نظری کتاب های معماری 60 عنوان کتاب منتشر شده که از این تعداد 30 عنوان نیز تجدید چاپی است.  منظور در اینجا از مبانی نظری معماری، حوزه‌ای است که به صورت معرفت به موضوع معماری می‌پردازد.

وی افزود: محور اصلی بازار کارگاه‌های معماری است و در آنجا نیز آموزش کار و مهارت معماری نیز مطرح است. به هر حال در حوزه مبانی نظری معماری سوالات اینچنینی مطرح می‌شود که معماری خوب چیست و آثار خوب را چگونه باید فهمید و ارزیابی کرد.

به گفته این استاد دانشگاه، امروز می‌توان روی کتاب‌هایی که در حوزه نظری معماری چاپ شده دقت و تامل بیشتری کرد.

وی تاکید کرد: البته این منابع ترجمه‌ای هستند و ما هنوز هم در این حوزه نیازمند ترجمه های بیشتر و تاثیرگذار هستیم. بنابراین باید ترجمه را جدی بگیریم تا از منابع روز دنیا بهره بگیریم.