اسفنديار معتمدي در گفت‌وگو با خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اظهار كرد: در كشور ما پيش از اين، تنها يك كتاب با عنوان «كتاب درسي» براي دانش‌آموزان تدوين مي‌شد. حجم اين كتاب‌ها بيشتر از حجم كتاب‌هاي درسي امروزي بود.
وي در ادامه گفت: در سال‌هاي اخير به دلايل مختلف حجم كتاب‌هاي درسي را كم كردند اما در عوض، به دليل زياد بودن مسايل مندرج در اين كتاب‌ها، به شرح و بسط آنها نمي‌پرداختند. همچنين كتاب‌هاي درسي براي يك مفهوم ويژه چندين مثال ارايه مي‌‌كردند تا در ذهن دانش‌آموزان نهادينه شود اما در سال‌هاي اخير به چند تعريف از آن مفهوم بسنده كرده‌اند. بنابراين، تفهيم كتاب‌هاي درسي به دليل تعدد مسايل براي دانش‌آموزان سخت بود.
كارشناس و پژوهشگر حوزه آموزش و پرورش افزود: معلم‌ها نيز به دلايل اقتصادي مجبور بودند ساعات بيشتري را به تدريس بپردازند بنابراين، فرصت كمتري براي توجه به دانش‌آموزان داشتند.
معتمدي در ادامه سخنانش گفت: مساله كنكور نيز در سال‌هاي اخير با هدف قبولي و ورود به دانشگاه خيلي مورد توجه معلم‌ها و دانش‌آموزان قرار گرفته بود. بنابراين استفاده از كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي رواج پيدا كرد.
وي بيان كرد: تا زماني كه امتحانات و كنكور با پرسشهاي تشريحي و حل مسايل همراه بود، بيشتر كتاب‌هاي كمك درسي هم متوجه تشريح و نوشتن مسايل و حل و بحث درباره آنها بودند. كتاب‌هاي كمك درسي كه غضنفر بازرگان و هوشنگ شريف‌زاده تاليف كرده‌اند، نمونه‌اي از آنها به شمار مي‌روند.
مولف كتاب‌هاي درسي «فيزيك» عنوان كرد: از زماني كه امتحانات به صورت پرسشهاي چهار گزينه‌اي برگزار شد، كتاب‌هاي كمك درسي نيز به شكل پرسش و پاسخ تستي ارايه شدند. از اين زمان به بعد به جاي تشريح مطالب، نكته‌هاي درسي مورد بحث قرار گرفتند و پيوند لازم ميان مفاهيمي كه در يك كتاب كمك درسي مطرح مي‌شد، زياد نبود.
وي در ادامه سخنانش افزود: به جاي اين‌‌كه مفاهيم، يكپارچه و كلي در ذهن دانش‌آموزان قرار بگيرند و خود بتوانند به طور مشروح و انشايي درباره يك موضوع بحث كنند، از مطالب جدا از يكديگر استفاده مي‌شد. اين موضوع يكي از معضلاتي بود كه در كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي وجود داشت كه متاسفانه هنوز هم اين معضل در كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي ديده مي‌شود.
معتمدي با اشاره به راهكارهاي رفع موانع موجود در تاليف كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي گفت: بايد توجه داشت كه مواد آموزشي منحصر به كتاب نيست و لازم است براي يادگيري يك مفهوم و يا يك علم از مجموعه هماهنگي از نوشته‌ها، وسايل صوتي، ديداري و عملي استفاده شود تا مطلب مورد نظر در ذهن دانش‌آموزان قرار بگيرد.
وي عنوان كرد: در مدارسي كه كتاب درسي همراه با نوار و فيلم ويديويي، وسايل عملي آزمايشگاهي ارايه مي‌شود، دانش‌آموزان بهتر مطالب را ياد مي‌گيرند. كتاب كمك درسي و آموزشي لازم بايد بتوانند مفاهيم درسي را عمق بخشند، گسترش دهند و تثبيت كنند؛ به اين معنا كه مخاطبان درباره يك موضوع، انواع اطلاعات لازم را كسب كنند و بتوانند آنها را همواره در ذهن خود نگه دارند.
كارشناس و پژوهشگر حوزه آموزش و پرورش ادامه داد: بسياري از كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي فقط متوجه سطوح پايين يادگيري‌اند و بيشتر به حفظ كردن و به خاطر سپردن مطالب توجه دارند. در صورتي كه بايد اين كتاب‌ها به گونه‌اي طراحي شوند كه مخاطبان بتوانند مطالب را به صورت دقيق درك، تجزيه و تحليل كنند و در عمل نيز آنها را به كار برند تا اثر مثبتي در زندگي آنها داشته باشند.
معتمدي يادآور شد: كتاب‌هاي كمك درسي در كشور ما يكي از مسووليت‌هاي خود را پاسخ دادن به پرسشهاي دانش‌آموزان و جواب دادن به مسايلي كه در كتاب‌هاي درسي آمده‌اند، مي‌دانند. در صورتي كه قرار بر اين است تا دانش‌آموزان از راه عمل و انديشه خود بتوانند جواب پرسش‌ها را بيابند. بنابراين، مي‌توان گفت كه بسياري از كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي ما به جاي آن‌كه براي آموزش و پرورش كشور مفيد باشند، مضر هم هستند چون مانع از آن مي‌شوند كه دانش‌آموزان به انديشيدن برسند و پاسخ مسايل را دريابند.
مولف كتاب‌هاي درسي «فيزيك» در پايان سخنانش گفت: درست است كه پاسخ سوال‌هاي نوشته شده در كتاب‌هاي كمك درسي و آموزشي سبب مي‌شوند تا دانش‌آموزان سريع‌تر تكاليف خود را انجام دهند اما خلاقيت آنها را از بين مي‌برند. اين كتاب‌ها بايد بتوانند دانش‌آموزان را جستجو‌گر تربيت كنند و به قول معروف «به جاي آن‌كه به آنها براي رفع تشنگي آب دهد، آنها را تشنه‌تر كند» تا خود به فعاليت برخيزند، انديشه خود را بكار گيرند تا نه تنها مسايل كتاب‌هاي خود را حل كنند بلكه بتوانند در حل مسايل مختلف زندگي موفق شوند.
دوشنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۱ - ۰۹:۵۳
نظر شما