جواد ایروانی در کتاب «مبانی فقهی اقتصاد اسلامی: سطح پیشرفته» تلاش کرده تا مهمترین قواعد و احكام فقهی مرتبط با اقتصاد را در این اثر تبیین کند. این کتاب در مقایسه با كتابهای مشابه، از جامعیت و دقت بیشتر و استناد به منابع دست اول و معتبر برخوردار است و برای دانشجویان دانشگاههایی كه تلفیقی از نظام آموزشی حوزه و دانشگاه را اعمال میكنند، مبانی فقهی را به دنبال «سطح پیشرفته» مفیدتر میکند.
در بخشی از مقدمه این کتاب میخوانیم: «دانش اقتصاد دست كم هفت بخش را در خود جای میدهد كه عبارتند از مبانی (فلسفة) اقتصاد، مكتب اقتصادی، حقوق اقتصادی، اخلاق اقتصادی، نظام اقتصادی، توسعة اقتصادی و علم اقتصاد به معنای خاص. از این میان، مباحث مربوط به حقوق اقتصادی، حجم گستردهای را در میراث علمی و مكتوب مسلمانان به خود اختصاص داده است. فقیهان بزرگوار این مباحث را در كنار مباحث مربوط به اخلاق اقتصادی ذیل عنوان «فقه الاقتصاد» پیوسته بررسی كردهاند. موضوع این نوشتار نیز با با عنوان «مبانی فقهی اقتصاد اسلامی» در همین بخش جای میگیرد و تلاش میشود مهمترین قواعد و احكام فقهی مرتبط با اقتصاد تبیین شود.»
در فصل نخست پس از مفهوم شناسی واژههای مربوط به موضوع نوشتار، به شرح مختصر منابع فقه، ضرورت اجتهاد و نقش زمان و مكان در فرایند اجتهاد پرداخته میشود. در فصل دوم قواعد مهم فقهی مرتبط با مسائل اقتصادی به كوتاهی بررسی میسود. فصل سوم به مباحث مالكیت پرداخته و مباحثی مانند انواع و اسباب مالكیت، قواعدی مانند حیازت، احیا و تسلط، محدودیتهای مالكیت و مالكیت معنوی در آن بررسی شده است. در فصل چهارم قراردادهای اقتصادی و شرایط و احكام آن بحث میشود. در فصل پنجم شیوههای نامشروع كسب درآمد و ثروت همچون غصب، ربا، قمار، رشوه و احتكار و مبانی و شرایط هر یك بررسی میشود. فصل ششم به مبانی فقهی اقتصاد خانواده اختصاص دارد.
در فصل هفتم مبانی فقهی عدالت اقتصادی و به طور ویژه واجبات و مستحبات مالی در فقه (زكات، خمس، صدقه و ...) به بحث نهاده میشود. فصل هشتم به مبانی فقهی اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست از جمله ضوابط بهرهبرداری و راهكارهای حفظ آن میپردازد. در فصل نهم نیز مبانی فقهی مصرف در دو بخش اصول حاكم بر الگوی مصرف عمومی و اصول حاكم بر الگوی مصرف حاكمان و مصرف از بیتالمال به اختصار بحث میشود. به گفته مولف کتاب در مقدمه اثر در ترتیب بین فصول و نیز مطالب هر فصل، تلاش شده است سیر منطقی مباحث رعایت شود.
مولف در بخشی از مقدمه این کتاب یادآور شده که كتاب پیش رو با هدف متن درسی كارشناسی رشتة اقتصاد (در حد ۳ واحد) تدوین شده است. مطالب این كتاب كه پس از سالها تدریس و ارزیابی نقاط قوت و ضعف و نیز نیازسنجی علمی دانشجویان نگارش یافته است در مقایسه با كتابهای مشابه، از جامعیت و دقت بیشتر و استناد به منابع دست اول و معتبر برخوردار است و برای دانشجویان دانشگاههایی كه تلفیقی از نظام آموزشی حوزه و دانشگاه را اعمال میكنند، مبانی فقهی را به دنبال «سطح پیشرفته» مفیدتر میکند. بدین جهت، کتاب عنوان فرعی دارد. با این حال، مطالب اصلی و عمومیتر، بدنه اصلی كتاب را تشكیل میدهد و برای عموم دانشجویان مفید و لازم است. مطالبی كه در درجه دوم از اهمیت قرار «برای مطالعه» داشته یا نكاتی عمیقتر و دقیقتر را در بردارد، جداگانه و در بخش «برای علاقهمندان» سامان یافته است.
کتاب «مبانی فقهی اقتصاد اسلامی: سطح پیشرفته» نوشته جواد ایروانی استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی با شمارگان هزار نسخه در 376 صفحه به بهای 15 هزار تومان به همت دانشگاه علوم اسلامی رضوی منتشر شده است.
نظر شما