جمعآوری آثار مکتوب مربوط منطقه خراسان جنوبی
رفیعی در این آئین ضمن تشکر از متولیان برگزاری نکوداشت اظهار کرد: در سال 1351 بعد از بازگشت به کشور، در دانشگاه تهران مشغول تدریس شدم و در سفر‌هایی که به زادگاهم بیرجند داشتم، سعی کردم منابعی درباره بزرگان این منطقه پیدا کنم تا محیط خودم را بهتر بشناسم، اما به‌جز دو سه مورد اثری به دستم نمی‌رسید. از خودم پرسیدم که چرا قبل از من کسی نسبت به جمعآوری آثار مکتوب مربوط به این منطقه اقدام نکرده است.
وی افزود: سرزمین خراسان جنوبی و به‌ویژه بیرجند، طبیعتی نامناسب داشتند و مردم آن منطقه به دلیل دور بودن از پایتخت راه‌های مختلفی را برای امرار معاش ایجاد کرده بودند. فعالیت در توسعه فرهنگی یکی از این اقدامات بود، بنابراین چرا بزرگان این منطقه ناشناخته باقی مانده بودند؟ به تدریج فکر کردم که خود به جمعآوری آثار مکتوب این منطقه دست بزنم و شعر «به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل وگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم» انگیزه‌ای برای حرکت در من ایجاد کرد.
این پزشک و نویسنده، در تشریح فعالیت‌های خود گفت: دو نسخه از کتاب کلیات اثر«نزاری» یکی در دوشنبه پایتخت تاجیکستان و دیگری در سن‌پترزبورگ روسیه موجود است. مکاتبات برای دریافت این نسخه‌ها نتیجه‌ای نداشت و اظهار کردند که محققان روسی درباره این نسخه‌ها در حال تحقیق هستند. پیگیری‌ها در نهایت موجب دسترسی به دو میکرو فیلم از این اثر شد، تا بعد از چهار سال دیوان نزاری را با همکاری استاد بی‌نظیر ایران یعنی دکتر مصفا، در دو جلد و دو هزار و 700 صفحه به چاپ برسانیم. بعدی از مدتی با کتابی به زبان روسی درباره زندگی‌نامه «نزاری» آشنا شدم. کتاب را در اختیار یکی از استادان زبان روسی دانشگاه تهران گذاشتم که به فارسی ترجمه شد. این کتاب در حقیقیت یک دائره‌المعارف شامل زندگی، شعر و ادب این شاعر ایرانی است که نیم قرن پیش از مطرح شدن در ایران در روسیه منتشر شده بود.
در کشور سیستم بایگانی مناسب وجود ندارد
رفیعی ادامه داد: «نزاری» آثار دیگری مانند «سفرنامه»، «ادب‌نامه» و «شب و روز» نیز دارد. حدود 740 سال پیش نزاری در «اظهر و مظهر» منظومه‌ای شبیه به لیلی و مجنون از زن تصویر عجیبی به نمایش گذاشته است. اظهر به‌عنوان زنی با اعتقادات مذهبی که عاشق همسر است لباس رزم می‌پوشد و در طول ماجراهای بسیار به شوهرش وفادار می‌ماند، هرچند که از سوی بسیاری از اطرافیان خود به دلیل بی‌توجهی به ثروت سرزنش می‌شود. نزاری در این داستان اهمیت خاصی به مردم نشان می‌دهد و این در حالی است که بسیاری از ادبای ما به سلاطین و بزرگان توجه دارند. نزاری مردم را وارد صحنه می‌کند و آنها را علت پیشرفت در همه حوزه‌ها می‌داند.
وی افزود: کتاب «ویژه‌نامه گویش بیرجند» شامل 15 هزار واژه گویشی دستور گویش زبان فارسی است و «بیرجند‌نامه» نیز با همکاری دانشمند بزرگ دکتر رضایی به چاپ رسید. مقالات متعددی درباره کتاب «دستور گویش بیرجند» از سوی محققان آمریکایی و فرانسوی تولید و عرضه شده است.
نویسنده کتاب «طب اطفال راهنمای تشخیص و درمان» با انتقاد از بی‌توجهی نسبت به اهمیت بایگانی در کشور اظهار کرد: متأسفانه در کشور سیستم بایگانی مناسبی وجود ندارد. اگر مسئولان به فکر بهبود این وضعیت نباشند، مورخان در آینده دچار مشکل خواهند شد، همان‌طور که امروز ما وقتی می‌خواهیم درباره تاریخ مملکت مطلبی بنویسیم، دچار مشکل می‌شویم. خاطرات یکی از مهم‌ترین منابع برای نوشتن تاریخ محلی است و این در حالی است که حکمرانان محلی نیز منشی برای نوشتن وقایع روزمره استخدام نکرده بودند، بنابراین در این حوزه نیز با مشکل روبه‌رو هستیم.
فعالیت‌های فرهنگی و پژوهشی کمک به دانش است
رفیعی در ادامه درباره اهمیت شناخت بزرگان گفت: انسان بی‌هویت، خالی از نیرو و توانایی حفظ دانش برای عرضه به مملکت خود است؛ فعالیت‌های فرهنگی و پژوهش در هر زمینه‌ای کمکی به دانش است. قدرت امروز دنیا به نیروی تسلیحاتی نیست، بلکه به دانش است و در حقیقت پژوهش و توسعه اطلاعات فرهنگی، بزرگ‌ترین نقش را در پیشرفت دارد بنابراین ما باید برای پژوهش جایگاه خاصی ایجاد کنیم. تا زمانی‌که فرهنگ ما توسعه پیدا نکند و تا زمانی‌که سطح عمومی مردم را ارتقاء ندهیم، مطمئن باشید که توسعه پایدار ایجاد نخواهد شد.
نویسنده «جستارهایی درباره بیرجند» با اشاره به ارتباط توسعه پایدار و اطلاعات ادامه داد: توسعه پایدار بر سه اصل اطلاعات، نیروی انسانی و مدیریت و سرمایه ایجاد می‌شود و البته همه این مؤلفه‌ها به اطلاعات بستگی دارد. مولانا می‌گوید: «اقتضای جان که ای دل آگهی است هرکه آگه‌تر بود جانش قوی است» در زمینه فردی، اجتماعی و جهانی کسی قوی‌تر است که دانا‌تر باشد.
وی خطاب به مدرسان دانشگاه عنوان کرد: از استادان خواهش می‌کنم در سه زمینه بنویسند. در ایران مرسوم است که مقالاتی در سطح بسیار پیشرفته برای گروه دانشگاهیان تولید می‌شود؛ ارتباط ما با توده‌های مردم قطع می‌شود. ما باید به زبان ساده و در سطحی که همه بفهمند، اطلاعات‌مان را به مردم منتقل کنیم. من معتقدم اگر کسی موضوعی را عمیقا فهمیده باشد، مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل را می‌تواند به زبان ساده به مردم منتقل کند. اگر این فاصله و دره عمیقی که بین ما و طبقه توده‌ای از بین نرود، هیچ‌وقت به توسعه پایدار در همه زمینه‌ها نخواهیم رسید. ما باید کتاب‌هایی بنویسیم که همه افراد اعم از دانشجوی متخصص، دانشجوی جدید و دانش‌آموز دبیرستانی بتوانند از آن فیض ببرند.
رفیعی در ادامه گفت: همه مؤسساتی که کار فرهنگی می‌کنند، باید حتما بخشی از وقت خود را برای توسعه فرهنگی مردم صرف کنند. این موسسات می‌توانند از بودجه و اتاق فکری که با حضور اساتید محلی تشکیل می‌دهند، برای توسعه فرهنگی استفاده کنند. مملکت با وجود چند استاد برتر پیشرفت نمی‌کند، باید درک و سطح اطلاعات توده‌های مردم افزایش پیدا کند؛ امید‌وارم که در این زمینه فعالیت کنیم. روزی موفق خواهیم شد که بیش از 60 درصد مردم ما از قدرت تجزیه و تحلیل و تفکر برخوردار باشند، به امید آن روز.
«تک درختی که در بیابان است آشنا با طبیعت سخت است
خم به ابرو نیاورد هرگز با عطش‌های خویش خوشبخت است»
تأکید بر فیلسوف بودن در پزشکی اسلامی
مهدی محقق، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران نیز در این آئین گفت: انجمن مفاخر برای پزشکان کمتر آیین نکوداشت برگزار می‌کند، مگر برای افرادی که خدمات فرهنگی داشته‌اند مانند مرحوم دکتر محمود نجم‌آبادی یا مرحوم ابوتراب نفیسی که در تاریخ پزشکی مسلط بود. دکتر رفیعی نیز در این سِلک قرار دارد.
وی افزود: پیش از اسلام، پزشکان از طبقات عالی بودند که احترام به این طبقه بعد از اسلام نیز ادامه پیدا کرد و زمینه‌ای برای ظهور دانشمندانی مانند ابن‌سینا، زکریای رزای و نجوسی اهوازی شد. یکی از امتیازات پزشکی اسلامی، تأکید بر فیلسوف بودن است. جالینوس در کتاب خود آورده که طبیب فاضل باید فیلسوف باشد. پزشکان ما معتقد بودند که انسان عالمی صغیر، در عالم کبیر است.
محقق با تأکید بر اهمیت توجه به کتاب‌های حوزه طب کهن اظهار کرد: همه کتاب‌هایی که دانشمندان ایرانی به عربی نوشته‌اند، باید به فارسی ترجمه و در اختیار پزشکان جوان قرار گیرد. کتاب علی‌بن عباس اهوازی که به لاتین ترجمه شده، در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا تدریس می‌شود، بنابراین چرا دانشجوی اهوازی از محتوای این کتاب بی‌اطلاع است. پزشکی ما در گذشته گدای آمریکا و انگلیس بود و این در حالی است که با پیشرفت‌های مختلف در حوزه پزشکی، نه تنها ایرانی برای درمان از کشور خارج نمی‌شود، بلکه بسیاری از خارجی‌ها برای درمان ارزان و راحت به کشور ما سفر می‌کنند.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران ادامه داد: باید مروج علم باشیم، نه مروج جهل. اگر «قانون» ابن‌سینا و شرح آن‌را نشناسیم، به چه‌چیزی می‌خواهیم افتخار کنیم؟ به تلویزیون مدار بسته یا تلفن همراه یا به ابزار‌هایی که در سراسر دنیا وجود دارند؟ فعالیت‌های فرهنگی دکتر رفیعی مانند تلاش برای معرفی چهره‌های برتر در حوزه‌های علمی و ادبی در غریزه وی وجود داشته است. باید از این افراد در سراسر کشور ده‌ها نفر باشد و همه باید برای چنین هدفی کمک کنند.
نظر شما