به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) در خراسان رضوی، کتابفروشی «به‌نشر» در مشهد یک کتابفروشی خاص است؛ از این حیث که یکی از بزرگترین کتابفروشی‌های کشور به شمار می‌رود اما در عین حال مراجعه‌کنندگان کمی دارد و بیشتر اوقات روز خلوت است.

این کتابفروشی در حاشیه خیابان امام خمینی (ره) - که پیشتر به نام «ارگ» شناخته می‌شد - و روبه‌روی یک بوستان کوچک اما خیلی قدیمی شهر با درختان پیر و آب‌نمایی نُقلی به نام «باغ ملی»، در منطقه‌ای با بافت نسبتا تاریخی در مرکز شهر مشهد واقع شده است.

راسته‌ای که کتابفروشی «به‌نشر» در آن واقع شده، چند سالی است پیاده‌روهایش به محل تجمع و خرید و فروش ارز تبدیل شده است و این کتابفروشی قدیمی با ویترین‌های خیلی ساده و البته خیلی بزرگ در آن خودنمایی می‌کند.
 

 

وارد این کتابفروشی که می‌شوید، با سالنی بسیار بزرگ و فضاآرایی شکیلی روبرو می‌شوید و حس کتاب و کتابخوانی را به‌خوبی می‌توانید در آن بیابید. انبوهی از کتاب‌ها با چیدمانی منظم در کنار هم قرار گرفته‌اند و عنوان هر قفسه روی آن درج شده است و می‌توانید در سکوتی آرامش‌بخش همراه با پخش یک موسیقی ملایم از کتاب‌ها دیدن کنید و روی صندلی‌ها و نیکمت‌هایی که تعبیه شده است، چند دقیقه‌ای را به تورق کتاب مورد علاقه‌ بپردازید؛ کتاب‌های دینی، رمان، تاریخی، فلسفه، جامعه‌شناسی، سیره شهدا، ائمه، احادیث، انقلاب اسلامی، تازه‌های نشر و ... .
 

 

اما این، همه‌ی ماجرای این کتابفروشی بزرگ نیست. سالن بزرگ کتابفروشی «به‌نشر» از سمت ابتدا و انتها به دو طبقه بالا و پایین راه دارد. در ابتدای ورودی سالن، پله‌ای نیم‌گرد به سمت پایین دارد که اگر آن را بروید، با سالن بزرگی مواجهه می‌شوید که مخصوص کتاب‌های خردسال، کودک و نوجوان است؛ گویی برای خودش یک کتابفروشی دیگر در حوزه کودکان است که در پایانش نیز کافه کتابی ایجاد شده است.

در انتهای سالن همکف نیز اگر چند پله به سمت بالا بروید با نیم طبقه دوم این فروشگاه بزرگ روبه‌رو می‌شوید که محل عرضه محصولات فرهنگی است. هنوز طبقات این فروشگاه تمام نشده است و همچنان شما با چند پله بالاتر رفتن به طبقه سوم می‌رسید که شبیه سالن همایش‌ها و نگارخانه‌ای است.

اما آنچه مخاطب را در بازدید از این کتابفروشی بزرگ متاثر می‌کند، خلوتی بیش از اندازه آن است. این فضا همان اندازه که زیبا و پر از کتاب و دارای بخش‌های متنوع و گوناگون است، به همان اندازه نیز خلوت و بدون مشتری است. فارغ از محدودیت‌ها، تعطیلی‌ها و مشکلات ناشی از کرونا، این فروشگاه که در روزگاری نه چندان دور یکی از پاتوق‌های اصلی اهالی کتاب مشهد بود، چند سالی است بسیار کم رونق شده و اصطلاحا «توی ذوق می‌زند!»
 

 

حسن بابایی مسئول فروشگاه مرکزی کتاب به‌نشر در  این باره به خبرنگار ایبنا می‌گوید: ترافیک و نبود پارکینگ در خیابان امام خمینی (ره) و از همه مهمتر از رونق افتادن مجموعه «باغ ملی» و نیز گسترش پاساژها و مراکز خرید در مشهد که بی‌رونقی بازار جنت - در مقابل فروشگاه کتاب - را در پی داشته است، بر حضور مراجعه‌کنندگان فروشگاه کتاب ما تاثیر مستقیمِ منفی گذاشته است.
 
وی با اشاره به قدمت فروشگاه عنوان می‌کند: بیشتر مخاطبین ما در این فروشگاه افراد تحصیل کرده و مشتریان قدیمی از حوزویان، اساتید دانشگاه و معلمان بازنشسته هستند و بیشتر کتاب‌های مذهبی همچون قرآن و نهج‌البلاغه و دیگر موضوعات همچون رمان و روانشناسی مورد توجه است.
 

 

بابایی همچنین با اشاره به تاثیر تبلیغات در روند فروش کتاب‌ها می‌گوید: صفحه مجازی این فروشگاه در شبکه اجتماعی اینستاگرام به نشانی Behnashr.markazi فعال است، ضمن اینکه به صورت تلفنی هم فروش کتاب داریم به طوری‌که مشتریان سفارش‌های خود را تلفنی ارائه می‌دهند و با پیک به دستشان می‌رسد.
 
اما در این فروشگاهِ کتاب هم مانند بسیاری دیگر از کتابفروشی‌ها، فضایی کافه‌‌کتابی نیز پیش‌بینی شده است. برای اینکه به کافه کتاب برسید، باید از طبقه منفی یک و سالن کودک و نوجوان عبور کنید، طبقه‌ای که با رنگ‌آمیزی‌های شاد و طرح‌های کودکانه به شما این نوید را می‌دهد که ویژه کودکان است. استخر توپ، میزهای بازی‌های فکری، سرگرمی‌های جذاب و کلی کتاب برای سه رده سنی خردسال، کودک و نوجوان در اینجا پیش‌بینی شده است، در انتهای این سالن، کافه کتاب یاس قرار دارد.
 

 

در این کافه کتاب، میزهای گرد و مستطیل شکل چوبی قرار داده شده که روی آن گُل‌های طبیعی با عطرشان حس زندگی را به آدمی می‌بخشد. در اطراف این میزهای چوبی قفسه‌های کتاب با گلچینی از بهترین‌ کتاب‌ها، چیدمان شده است. روی برخی از میزها بازی‌های فکری گروهی هم قرار داده شده‌ است و اگر به‌صورت دسته‌جمعی، گروهی یا حتی دو نفره به این کافه سر بزنید و نگاهی به قفسه کتاب و بازی‌ها هم بیندازید، احتمالا خاطرات کودکی‌تان زنده می‌شود. اینجا می‌توانید تفالی هم به دیوان حافظ بزنید، با فردوسی و شاهنامه‌اش همراه شوید یا چند خطی از عاشقانه‌های شاملو را بخوانید.

احمد ظهوریان مسئول کافه‌کتاب‌ یاس در فروشگاه مرکزی کتاب «به‌نشر» در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا می‌گوید: کافه کتاب یاس دو سال پیش با هدف تشویق به فرهنگ کتابخوانی راه‌اندازی شد و آن اوایل ویژه بانوان بود اما  از یک سال پیش ورود برای عموم آزاد شده است.
 
ظهوریان با بیان اینکه به خاطر شرایط کرونا فعالیت‌های فرهنگی و نشست‌ها لغو شده است، اضافه می‌کند: در فضای مجازی هم فعالیت داریم و علاقمندان به کتاب را با طرح‌های جذاب به کتابخوانی تشویق می‌کنیم.
 

 

مشتری‌ها کم، اما راضی هستند
کرونا و محدودیت‌هایش بر خلوتی این مجموعه عظیم طوری اثر گذاشته است که تعداد مشتریان آن به زحمت به تعداد انگشتان یک دست هم می‌رسد. خانم محمدی که به همراه دختر خردسالش در طبقه منفی یک و ویژه کودکان حضور دارد، به خبرنگار ایبنا می‌گوید: یکی از مشتریان پروپا قرص این کتابفروشی قدیمی است و معتقد است تنوع کتاب کودک و همچنین فضای بازی کودک موجب شده است که برخی از اوقاتِ خود و فرزندش را در هفته، به حضور در این مکان اختصاص دهد.
 
او اضافه می‌کند: بیش از 10 سال است که در این محله زندگی می‌کنم و یکی از مکان‌های مفرح برای دخترم همین جاست و خوشحالم که علاوه بر استفاده از فضای بازی در یک محیط کاملا فرهنگی می‌توانم کتاب‌های مفید را برای فرزندم انتخاب کنم.
 

 

خانواده آقای دهیاری زائر امام رضا (ع) و اهل خطه سرسبز شمال هستند که گویا به صورت خانوادگی وارد این کتابفروشی شده‌اند. آقای دهیاری هم به ما می‌گوید: هتل ما در همین نزدیکی است، امروز تصمیم گرفتیم پیاده تا حرم برویم تا از مغازه‌ها هم دیدن کنیم، وجود اقلامی مانند کار‌های هنری سنتی و دستی آن هم داخل یک کتابفروشی در ویترین مغازه توجه ما را به خودش جلب کرد.
 
این زائر حرم رضوی ادامه می‌دهد: پشت ویترین مغازه کلی کتاب‌های کودک به همراه اسباب بازی‌های فکری بود که دختر و پسرم خواستند تا از داخل این کتابفروشی دیدن کنیم، وارد که شدم، فکر نمی‌کردم اینقدر وسیع باشد، در واقع اینجا صرف یک کتابفروشی نیست و تمامی اقلام فرهنگی از کتاب گرفته تا محصولات فرهنگی، در آن پیدا می‌شود.
 
وی می‌گوید: قصد داشتیم از مشهد برای اقوام سوغاتی تهیه کنیم و اینجا محصولات فرهنگی متنوعی مانند تابلوهای قرآنی، کالاهای فرهنگی و صنایع دستی وجود دارد که می‌تواند برای سوغات مناسب باشد.
 

 

آقای حاجی‌زاده هم به همراه پسرش به این کتابفروشی آمده است. به ما می‌گوید: سی سال است که مشتری این کتابفروشی هستم، اولین باری که وارد اینجا شدم، یک نوجوان ۱۳ ساله بودم بعد از اتمام مدرسه با ذوق به اینجا می‌آمدم که کتاب‌های مورد علاقه ام را بخوانم، دوستی دیرینه من و کتاب به خاطرات شیرین دوران کودکی‌ام برمی‌گردد من هر چه دارم از کتاب دارم و حالا با پسرم که ۸ ساله است، هفته‌ای یک بار به اینجا می‌آییم و کتاب می‌خوانیم.
 
او می‌گوید: اینجا خلوت است و تنوع کتاب زیادی دارد و می‌توانیم کتاب مورد علاقه‌مان را پیدا کنیم و بخوانیم.
 

 

در ادامه این گزارش به سراغ حسین سعیدی مدیرعامل شرکت به‌نشر (انتشارات آستان قدس رضوی) که دارای فروشگاه‌های کتاب زنجیره‌ای در سراسر کشور و به‌ویژه مشهد است، رفتیم که وی در خصوص فروشگاه مرکزی کتاب به‌‎نشر، گفت: فروشگاه مرکزی کتاب به نشر واقع در خیابان امام خمینی (ره) قدمتی 30 ساله دارد و اولین مرکز توزیع و عرضه کتاب‌های آستان قدس رضوی در مشهد است که با توجه به موقعیت مکانی، یکی از پراستقبال‌ترین فروشگاه‌های کتاب آستان قدس رضوی در سال‌های گذشته بوده است.
 

 

وی اضافه کرد: این فروشگاه وسیع دارای 4 طبقه منفی یک، همکف، نیم طبقه دوم و طبقه سوم است که با وسعت 3000 مترمربع، عنوان بزرگترین فروشگاه کتاب در سطح کشور را به خود اختصاص داده است.
 
سعیدی با اشاره به اینکه در این فروشگاه عرضه و توزیع محصولات و فعالیت‌های فرهنگی با محوریت کتاب صورت می‌گیرد، ادامه داد: در طبقه زیرین این فروشگاه که به نام «کتابکده کودک» نامگذاری شده است، کتاب‌های مختلف در سه سالن برای سه رده سنی خردسال، کودک و نوجوان در نظر گرفته شده است.
 

 

مدیرعامل به‌نشر ادامه داد: در طبقه همکف حدود 20 هزار عنوان کتاب ویژه مخاطبین بزرگسال از جمله موضوعات ادبیات جهان و ایران، دین، فلسفه و منطق، ادبیات پایداری، دفاع مقدس، حوزه اجتماعی وجود دارد. نیم طبقه دوم این فروشگاه به عرضه محصولات فرهنگی با محوریت سوغات زائر اختصاص داده شده است و در طبقه سوم نیز سالن همایش و نشست‌ها و نمایشگاهی ویژه حوزه کتاب پیش‌بینی شده است که به برگزاری نشست‌های تبلیغی ترویجی کتاب‌محور با عنوان «در پناه کلمات» از جمله رونمایی، نقد و بررسی، خوانش، جشن امضا با حضور نویسندگان اختصاص دارد.
 

 

سعیدی با بیان اینکه آثار اکثر ناشران جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی در این فروشگاه موجود است، عنوان کرد: از 40 هزار عنوان کتاب و کالای موجود در فروشگاه مرکزی به‌نشر 12 هزار عنوان مربوط به کودک و نوجوان، 20 هزار عنوان کتاب ویژه بزرگسال و 8 هزار عنوان محصولات فرهنگی را شامل می‌شود.
 
وی گفت: 30 درصد کتاب‌های موجود در فروشگاه مربوط به انتشارات به‌نشر و سایر انتشارات‌های وابسته به آستان قدس رضوی است و 70درصد دیگر مربوط به سایر ناشران است.
 

 

مدیرعامل به‌نشر در پاسخ به این سوال که از ظرفیت خاص و ویژه این فروشگاه چه استفاده‌هایی می‌شود؟، یادآور شد: از ظرفیت فروشگاه برای برگزاری جلسات تحلیل و بررسی، جشن امضا، رونمایی از کتاب‌های جدید  و خوانش کتاب و همچنین جدیدترین آثار منتشر شده و چاپ اولی که متناسب با مخاطب عموم باشد را در این فروشگاه به راحتی در دسترس مردم قرار می‌دهیم.
 
وی با بیان اینکه هدفمان از ایجاد فروشگاه‌های کتاب به‌نشر، خروج مراکز عرضه و توزیع از حالت صرف کتابفروشی و تبدیل به پایگاه فرهنگی است، گفت: به عنوان نمونه در فروشگاه مرکزی کتاب به‌نشر در مشهد طی چند سال گذشته بیش از 185 جلسه با محوریت کتاب در قالب‌های مختلف برگزار کردیم و دغدغه جدی داریم تا فرهنگ کتابخوانی را گسترش بدهیم.
 

 

سعیدی همچنین با اشاره به فعالیت کافه کتاب در این فروشگاه بیان می‌کند: فروشگاه مرکزی «به‌نشر» به دلیل سابقه طولانی و موقعیت جغرافیایی پاتوق فعالیت‌های فرهنگی از گذشته تاکنون بوده است و این کافه‌کتاب نیز می‌تواند محل گعده و حضور نویسندگان و اهالی کتاب باشد.