وی ادامه داد: هنرمندان شیرازی با ذهنی آفرینشگر و سرشار از شعر و عرفان، بر آن بودهاند که در پیوند میان شعر و نثر فارسی با خوشنویسی و تذهیب و نگارگری و تجلید، طرحی نو در اندازند و آثار «مکتب ادبی شیراز» را با زیباییهای چشمنواز «مکتب هنری شیراز» بیارایند.
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، عنوان کرد: از قرن هشتم تا چهاردهم هجری قمری، شهر شیراز یکی از مراکز اصلی تدوین کتابهای دست نگاشت بهشمار آمده است. برخی از آثاری که در شیراز کتابت شده و نگارگران و مُذّهبان، زیبایی آن را صدچندان افزودهاند، از جهت کیفیت و سبک و سیاق، با نمونههای برجسته متعلق به تبریز و هرات، پهلو میزند. اگرچه؛ ویژگیهای کتابآرایی مکتب شیراز در این آثار نیز نمایان و درخشان است.
به گفته مدیر دانشنامه فارس، در فرازی از انجامه این نسخه پربها، که درونمایه آن آفریده ماندگار سعدی شیرازی است، خاطرنشان شده که: «میرزا حبیبالله خان سالارالسلطان (پسر محمدخان قوامالملک 1286 ـ 1334 قمری) بیگلربیگی مملکت فارس... که تشویق اهل کمال را طالب است و به تکلم ایشان راغب، به این بندۀ قلیلالبضاعه، علینقی الشریفالشیرازی، ابن میرزایوسف، فرمان داد تا بنیاد استنساخ این نامه نامی و نسخه گرامی بنمایم» و بدین قرار، به سال 1324 هجری قمری، میرزامحمود مُذّهب باشی به تذهیب و تزیین و تکمیل این اثر پرداخت.
وی در مورد آفرینندگان این شاهکار نفیس در دوره قاجاریه گفت: کاتب این اثر، میرزاعلینقی شیرازی معروف به کاتب همایون است که به اشارت فرصتالدوله شیرازی «در خط نستعلیق، وحید زمان و فرید اوان بود. شیوه شیرینی اختیار کرده و آن را به پایه اعلی و درجه قصوی رسانده بود». کوتاه کردن محور عمودی خط، فاصلهگذاری سنجیده و دقیق بین حروف و کلمات، کاربرد هوشمندانه حسن تشکیل و حسن وضع در سطرنویسی و صفحهآرایی، از شیوههای خاص او بود که موجب شد کتابتهای او دارای ریتمی یکدست و چشمنواز گردد.
کمالیسروستانی، گفت: تذهیب و تزیین کتاب نیز برآمده از خامه هنرمندانه میرزامحمود مُذّهب باشی، برادر مهتر اوست که با دقت در انتخاب اندازه کتاب، محاسبه زیباشناسانۀ اندازه حاشیه کتاب برای جدولکشی، تذهیب و کمنداندازی، استفاده از رنگهای درخشان و شاد، اجرای قلمگیری ظریف و دقیق و یکدستی و هماهنگی سطح اثر، به لحاظ پراکندگی و جانمایی تزیینات، حض بصری و شوری دلنشین به بیننده بخشیده است. آرایههای کتاب، گاه هم قدر و قدرت کلمات سعدی است و نشاندهنده کوششی از سر عشق برای ارجگذاری بهسخنان عاشقانه و حکیمانه سعدی شیرازی.
وی در پایان افزود: انتشار این کلیات که از نظر چاپ جزء نفایس صنعت چاپ ایران است، مدیون هنرمندی استاد مجید فدائیان و همکارانشان؛ مانی نورائی و بهرنگ موحد است. متن انجامه کتاب توسط استاد عباس اخوین، خوشنویسی شده است. شهاب متین رضا، جلد سازی و صحافی این کلیات را بهزیبایی انجام داده و در چاپخانه آستان قدس رضوی بهچاپ رسیده است.
مجید فدائیان، مدیر هنری چاپ کلیات سعدی نیز گفت: واقعیت این است که در سالهای اخیر کتابهای نفیس از شاهکارهای ادبی که مورد اقبال قرار بگیرد، کمتر چاپ و منتشر شده است . در انتشار این اثر، کوشیدیم که کمال اصالت و زیبایی را مدنظر قرار داده، با توجه به امکانات چاپ، اثری ماندگار ارایه کنیم. خوشبختانه با تلاش و دقت و تخصص مانی نورائی در تفکیک رنگ و نظارت چاپ و نیز صحافی هنری شهاب متین رضا، میتوانم ادعا کنم که در صنعت چاپ ایران، تاکنون، جلدهایی به این زیبایی و اصالت ساخته نشده است. در زمان عکاسی این اثر از همراهی و همکاری کارکنان موزه ملک بهرهمند بودیم و در چاپخانه آستان قدس نیز مدیران و کارکنان، با این پروژه همکاری کامل داشتند.
نورایی نیز افزود: مکتب شیراز از گستره رنگ زیاد برخوردار است و برای چاپ این کتاب، از جدیدترین تکنولوژی جهان بهنام «دامنه رنگ بسیط» استفاده کردیم و برای اولینبار است که این تکنولوژی در ایران به کار رفته است.
شهاب متین رضا نیز جلدسازی و صحافی این کتاب را در نوع خود منحصر به فرد دانست و آن را از افتخارات خود دانست.
یادآور میشود: موسسه فرهنگی دانشنامه فارس با همکاری مرکز سعدیشناسی و موسسه موزه ملی و کتابخانه ملک، این اثر را در اول اردیبهشتماه 1400 همزمان با یادروز سعدی منتشر کرده است.
نظر شما