در چنین شرایطی، برخی از افراد که تجربه بالایی در بازار کتاب دارند، با تشخیص کتاب‌هایی که در بازار و انبار ناشر به تعداد محدود باقی‌مانده‌است، اقدام به خرید کلیه کتاب‌ها از کتاب‌فروشی‌ها و تشکیل بازار سیاه کتاب می‌کنند. وحید تیموری، مدیر کتاب‌فروشی «کتاب پارسه» دراین‌باره به خبرنگار ایبنا گفت: تعدادی کتاب‌فروشی در خیابان انقلاب وجود دارد که آن‌ها را به عنوان نایاب‌فروش می‌شناسیم، این کتاب‌فروشی‌ها به واسطه اینکه در سال‌های اخیر قیمت کاغذ افزایش یافته و ناشر توانایی تجدید چاپ را ندارد، اقدام به جمع‌آوری کتاب‌های خاص با قیمت پشت جلد کردند.
به گفته این کتاب‌فروش، با درنظر گرفتن قیمت کاغذی که در بازار موجود است، اگر کتاب تجدید چاپ شود، مخاطبان قبلی خود را نخواهدداشت و افرادی که مخاطب این کتاب‌ها هستند، مجبور می‌شوند به نایاب‌فروش‌ها مراجعه کنند. این مساله‌ای است که برخی با توجه به تعداد صفحات و فرمت کتاب، چاپ‌های قدیمی را از کتاب‌فروشی‌ها جمع و در انبار نگهداری می‌کنند. همه نایاب‌فروشان افراد با تجربه و با سوادی هستند که می‌دانند باید کدام کتاب را انتخاب کنند.
وقتی تجدید چاپ به صرفه نیست!
تیموری با تاکید بر اینکه کتاب‌های ناشران دولتی بیشتر در چرخه نایاب‌فروشی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد، توضیح داد: معمولا کتاب این ناشران با کاغذ و سوبسید دولتی تهیه شده‌است؛ بنابراین قیمت پشت جلد پایینی دارند. اما مشخص نیست، اگر این کتاب‌ها تجدید چاپ شوند، چه قیمتی خواهندداشت. برای مثال، نشر فارابی را در نظر بگیرید که در حوزه سینما، کتاب‌های خوبی دارد. اگر کتابی ۴۰۰ صفحه‌ای از این نشر با قیمت ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان، از سال ۹۴ تا کنون تجدید چاپ نشده‌باشد و این کتاب در بازار تمام شود، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ مسئولان انتشارات فارابی درباره تجدید چاپ تجزیه و تحلیل می‌کنند، ۶ سال طول کشید تا کتاب ۴۰۰ صفحه‌ای با قیمت ۴۰ هزار تومان فروش برود؛ اگر این کتاب با قیمت کاغذ جدید ۱۲۰ هزار تومان قیمت‌گذاری شود، به جای ۶ سال به ۱۵ سال زمان برای فروش نیازدارد. بنابراین تمایل چندانی برای بازنشر این کتاب‌ها وجود ندارد.
به گفته او نایاب‌فروشان دست روی همین کتاب‌ها می‌گذارند و از بازار جمع می‌کنند، به این دلیل که این کتاب در جایی پیدا نمی‌شود، کتاب را با قیمت ۱۰۰ هزار تومان می‌فروشند؛ درحالی که ممکن است در خرید با تعداد بالا از ناشر، ۲۰ درصد هم از روی قیمت قدیمی، تخفیف گرفته‌باشند. این درحالی است که ناشری مانند فارابی یا علمی و فرهنگی نمی‌توانند آن کتاب را تجدید چاپ کند. ناشر اقدام به چاپ کتاب‌های جدید می‌کند و کتاب‌های چاپ قدیم نایاب‌تر می‌شوند.
مدیر کتاب‌فروشی کتاب پارسه در پیش‌بینی آینده ناشران و روند فعالیت آن‌ها در وضعیتی که کاغذ دولتی در دسترس نیست و به اندازه کافی وجود ندارد، گفت: در آینده نه چندان دور هر ناشر حدود ۲۰۰ عنوان کتاب‌های نایاب و چاپ‌تمام خواهدداشت. کتاب‌های خوب ناشرانی مانند نی، مرکز و نو به شدت تخصصی‌اند و مخاطب خاص آن‌ها را می‌خرد، در نتیجه برای این ناشران توجیه اقتصادی ندارد که آن‌ها را تجدید چاپ کنند. برای مثال کتابی درباره هگل فقط توسط دانشجویان یا علاقه‌مندان به فلسفه تهیه می‌شود، مطمئن باشید علاقه‌مندان این کتاب‌ها در آینده نه چندان دور برای تهیه کتاب‌های ناشران باید به نایاب‌فروش‌ها مراجعه کنند.
.jpg)
عده‌ای کتاب ناشران را از کتاب‌فروشی با قیمت پشت جلد می‌خرند، تا اینجای کار روند قانونی است. اما در پس ذهن آن‌ها ایجاد بازار سیاه کتاب و کسب سود بالا از فروش کتاب ناشران وجود دارد. تیموری درباره تاثیر این اقدام توضیح داد: ناشر نمیتواند کتاب‌های تخصصی و خوب را مانند قبل چاپ کند؛ در نتیجه اقدام به انتشار کتابی خواهد کرد که در طول ۶ ماه یا یک‌سال به فروش برسد، زیرا نگهداری کتاب در انبار ناشر توجیه اقتصادی ندارد.
نایاب‌فروشی از طرف برخی از دست‌دوم‌فروشان کتاب انجام می‌شود. به گفته تیموری میان دست‌دوم‌فروشان انسان‌های شریف و افرادی که شیطنت می‌کنند، وجود دارند. او افزود: برخی از دست‌دوم‌فروشان اگر از پایان کتابی در بازار با خبر شوند، کتاب را به افرادی که به آن نیاز دارند، به هر قیمتی که بخواهند می‌فروشند.
تیموری شکل‌گیری بازار نایاب‌فروشان را به دلیل کمبود کاغذ در بازار و تجدید چاپ نشدن کتاب‌ها اعلام کرد و ادامه داد: تا زمانی که مواد اولیه برای تهیه کتاب، مانند فیلم، زینک، کاغذ و صحافی قیمت بالایی داشته‌باشد، شاهد ادامه فعالیت بازار نایاب‌فروشان خواهیم‌بود. تا زمانی که کتاب‌های چاپ قدیم در کتاب‌فروشی‌ها پیدا می‌شود، این روند ادامه خواهدداشت. نایاب‌فروشان به فعالیت خود ادامه می‌دهند تا زمانی که چاپ های قدیمی تمام شود، به همین دلیل دو یا سه سال این بازار سیاهِ خیلی داغ ادامه پیدا می‌کند، تا اینکه تورم با درآمد به توزان برسد، قیمت کتاب به لحاظ ذهنی برای مردم متعادل‌تر بشود و تب بازار سیاه کمتر بشود.
کتاب‌هایی که وارد بازار نایاب‌فروشان شدند
تیموری در اعلام نمونه برای کتاب‌هایی که مورد سواستفاده نایاب‌فروشان قرار گرفته‌است به کتاب «نردبان آسمان» از نشر نو اشاره کرد و گفت: این کتاب ۴۸۰ هزار تومان قیمت پشت جلد داشت، وقتی که ناشر اطلاع داد قرار است چاپ کتاب تمام شود و فقط 10 یا 20 جلد در انبار ناشر باقی‌مانده‌است، نایاب فروشان اقدام به تهیه کتاب از کتاب‌فروشی‌ها کردند و کتاب را با تعداد بالا خریدند.
یکی برنج و دیگری کتاب احتکار می‌کند
محمدرضا جعفری، مدیر نشر نو، درباره این ماجرا و باز شدن پای سوداگران به بازار کتاب به خبرنگار ایبنا گفت: طبیعی است که این اتفاق‌ها بیفتد. یکی برنج و دیگری کتاب احتکار می‌کند. ما در سایت و اینستاگرام انتشارات درباره قیمت کتاب اطلاع‌رسانی کردیم و مردم می‌توانند در همه جا درباره آن اطلاع کسب کنند.
این ناشر با تاکید بر اینکه سوداگران، کتاب را از کتاب‌فروشی خریدند و اقدامشان قانونی است، ادامه داد: اگر این‌قدر در بازار نفوذ دارند که می‌توانند این روند را ادامه بدهند، هیچ‌کاری نمی‌توان کرد. در هر صنفی چنین افرادی وجود دارد. برای ناشر مهم است که کتابش فروخته‌شود و دیگر چه اهمیتی دارد که چه کسی برای چه کاری این کتاب را بخرد؟
کتاب دیگری که در انبار نایاب‌فروشان نگهداری می‌شود، «تاریخ جامع ایران» از انتشارات مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی است. او توضیح داد: آخرین قیمت یک دوره از این کتاب ۵ میلیون و ۹۵۰ هزار تومان بود، اعلام شده این کتاب باقیمت ۱۰ میلیون تومان تجدید چاپ خواهدشد. کتاب‌فروشان می‌دانند که افرادی چندین دوره از این کتاب را با قیمت ۶ میلیون تومان خریدند. حتی اگر کتاب تجدید چاپ شود، نایاب‌فروشان کتاب را با قیمت 8 میلیون تومان می‌فروشند، یعنی سود دو میلیون تومانی در فروش هر دوره از کتاب خواهند داشت.
امید به افزایش توزیع کاغذ دولتی
هومان حسن‌پور، رییس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران در بررسی موضوع نایاب‌فروشان به خبرنگار ایبنا گفت: نمی‌توان احتمال اين موضوع را رد كرد، قيمت ساير نهادهای توليد كتاب افزايش زیادی يافته‌است و در واقع با عدم كشسانی قيمت كتاب، توليد كتاب به چالش می‌افتد.
به گفته رییس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران، بحث مهم اين است كه كتاب كشش قيمتی تا حد ساير كالاها را ندارد. البته هنوز كاغذ دولتی وجود دارد و فقط توزيعش كم شده‌است. انشاءالله دوباره کاغذ دولتی به بازار به وفور توزيع می‌شود.
نایاب‌فروشان دلال هستند نه کتاب‌فروش
گروهی از فروشندگان کتاب‌های دست دوم، به‌عنوان حلقه پایانی زنجیره نایاب‌فروشان اعلام شده‌اند، این درحالی است که بیشتر دست دوم فروشان به چرخه فروش کتاب و امکان دسترسی به کتاب‌هایی که در بازار ناموجود است، از راه خرید کتابخانه‌های افرادی که به هر دلیل نمی‌خواهند یا نمی‌توانند از کتاب‌های قدیمی خود نگهداری کنند، مهیا می‌کنند.
.jpg)
به گفته این دست‌دوم‌فروش اقدام به جمع‌آوری کتاب توسط نایاب‌فروشان، فرصت‌طلبی است و بیشتر دست‌دوم‌فروشان فقط دو یا سه جلد از کتاب‌ها را می‌توانند بخرند و در فروشگاه نگهداری کنند.
یوسف‌زاده با تاکید بر اینکه فردی که اقدام به نایاب‌فروشی و جمع‌آوری کتاب از کتاب‌فروشی‌ها می‌کند، کتاب‌فروش نیست، بلکه دلال است، ادامه داد: افرادی وارد صنف دست دوم‌فروشان شدند که در عمر خود کتاب نخواندند. 10 سال پیش کتاب‌های صادق هدایت در بازار با قیمت جلدی 10 هزار تومان فروخته می‌شد، یک نفر تمام کتاب‌های بازار را جمع کرد و انحصار کتاب‌های صادق هدایت دست او افتاد. پس از آن قیمت این کتاب‌ها را جلدی 50هزار تومان کرد. این دلالی است!
نایاب‌فروشان باید سرمایه مالی بزرگی داشته باشند
فردی که می‌تواند تشخیص دهد کدام کتاب از میان انبوه عناوین موجود در بازار ممکن است نایاب شود، باید تجربه و اطلاعات زیادی داشته‌باشد. یوسف‌زاده در این‌باره توضیح داد: این افراد باید بدانند چه کتاب‌هایی به سرعت تمام می‌شود. این اقدام بیشتر برای کتاب‌های دولتی مانند آثار چاپ شده در انتشارات علمی و فرهنگی و دایره‌المعارف بزرگ اسلامی اتفاق می‌افتد، زیرا این ناشران کتاب‌هایی را چاپ می‌کنند که ناشر معمولی نمیتواند چاپ کند؛ زیرا اگر ناشر خصوصی این کتاب‌ها را چاپ کند، قیمت خیلی بالایی خواهد داشت.
به گفته او نایاب‌فروشان باید علاوه بر تخصص در تشخیص کتاب، سرمایه مالی بزرگی هم داشته‌باشند تا بتوانند چندین جلد از یک کتاب را در انباری نگهداری کنند. این کتاب‌فروش دست‌دوم افزود: این مسائل وجود دارد و کاری نمی‌توان کرد، مگر اینکه ناشر به حدی قوی باشد که دائم کتاب را تجدید چاپ کند به شکلی که همیشه کتاب در بازار موجود باشد، در این صورت دلال‌ها نمی‌توانند چنین کاری کنند.
نظر شما