به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) بیش از یکصد برنامه فرهنگی در هفته کتاب در کتابخانه ملی ایران برگزار می‌شود که از جمله مهم‌ترین این برنامه‌ها، آیین رونمایی از یک نسخه خطی قرآن‌کریم بازمانده از دوره سلجوقی بوده است. این نسخه نفیس که به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملّی جمهوری اسلامی ایران و با هدف حفاظت از آثار کهن ملّی در ماه‌های اخیر خریداری و در فهرست نسخ خطّی کتابخانه ملّی ایران به ثبت رسیده است، طی مراسمی در روز سه‌شنبه 24 آبان‌ماه، همزمان با روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، در کتابخانه ملّی ایران رونمایی شد.
 
دکتر غلامعلی حداد عادل، رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در این مراسم گفت: روز 24 آبان‌ماه همزمان با سالروز وفات مرحوم علامه طباطبایی، مفسر بزرگ قرآن و فیلسوف معاصر روز کتاب، کتابخوانی و کتابداری نامیده شده است که به روح این استاد بزرگ درود می‌فرستیم و این روز را به همه کتابداران و کتابدوستان تبریک می‌گویم. طبیعی است که در چنین روزی کتابخانه ملی باید علمدار کتاب و کتابخوانی باشد. مراسم امروز یک ویژگی بزرگ دارد و آن این است که از یک نسخه قدیمی قرآن کریم با ترجمه 900 ساله رونمایی می‌شود.
 
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: نسخه‌های خطی یک سند مسلم بر قدمت و اصالت هر کشور هستند. میراث فرهنگی هر کشور مثل حافظه هر انسان است، اگر حافظه شخصی را از او بگیرند، چه چیزی از او باقی می‌ماند. اگر میراث فرهنگی یک کشوری شناخته نشود، چیزی از آن ملت باقی نمی‌ماند. میراث فرهنگی انواع مختلفی دارد که گویاترین آنها نسخ خطی است.
 
وی افزود: یک نسخه 900 ساله از جهات مختلف اهمیت فرهنگی و تمدنی دارد و دلیلی بر پیشرفت فن کاغذسازی است. از حیث کتابسازی حکایت از چگونگی صنعت صحافی دارد. از حیث جلد و طرح جلد و از نظر هنر نقاشی قابل توجه است. خط و خوشنویسی ویژگی دیگری دارد که از نظر هنری قابل توجه است. رموز فنی و ظاهری از ظاهر کتاب فهمیده می‌شود ولی از حیث نرم‌افزاری یک سند علمی است بر قدمت و اصالت یک ملت بنابراین هر نسخه خطی باید حفظ شود و به عنوان یک سند به آن استناد شود.
 
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در ادامه گفت بیان کرد: نسخه‌های خطی از همه نسخه‌های دیگر در ایران فراوان‌تر است. با توجه به اعتقادات مذهبی مردم ایران نسخه‌های خطی قرآن در سراسر ایران موجود است. تکیه من بر ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی است و می‌خواهم توجه شما را به خدمتی که ترجمه قرآن کریم به زبان فارسی کرده است، جلب کنم.
 
غلامعلی حداد عادل افزود: تردیدی نیست که یکی از اسباب رشد زبان فارسی اهتمام به ترجمه بوده است. این ترجمه در حدود سال 350 ه.ق انجام گرفته است. یعنی این ترجمه کامل قبل از شاهنامه و تاریخ بیهقی به زبان فارسی در آمده است. یعنی دیگران از این بهره برده‌اند و این معنایش این است که زبان فارسی در قرن 4 به درجه‌ای از قوت رسیده بود که فارسی‌زبانان توانستند قرآن را به زبان فارسی ترجمه کنند. البته جواز برای ترجمه قرآن کریم دیر صادر شد. اهل سنت سخت می‌گرفتند و شاید اگر زودتر این کار انجام می‌شد، چه بسا خدمات بیشتری در حق زبان فارسی انجام می‌گرفت.
 
رییس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: مسلمانان فارسی‌زبان می‌خواستند قرآن را بفهمند ولی فقها از مخدوش شدن معنا می‌ترسیدند. هر چند اجازه ترجمه سوره حمد را رسول خدا به سلمان فارسی داده بود. اما بالاخره فتوا صادر شد و ما صاحب یک قرآن از هزار و 100 سال پیش شدیم. در واقع این ترجمه پایه همه ترجمه‌های بعدی شد که از بسیاری جهات اهمیت دارد. اولا بخت با زبان فارسی یار شد که هر کسی که در حفظ قرآن اهتمام داشته زبان فارسی را نیز حفظ کرده است. از ترجمه تفسیر طبری تا الی ماشاء‌الله نسخه در دنیا وجود دارد.

در ادامه این آیین رونمایی علی رواقی، قرآن‌پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینکه در این چند روزی که کتاب را در اختیار داشتم 80 صفحه از آن را بررسی کرده‌ام،  گفت: متن کتاب در حدود 580 صفحه است، نسخه ارزشمندی که به همت کتابخانه ملی خریداری شده و در خور معرفی است.
 
وی به تفسیرها و ترجمه‌های قدیمی که از قرآن کریم موجود است، اشاره کرد و افزود: بر اساس شواهد و بررسی‌ها این نسخه در مرکز ایران نوشته شده است و از حوزه زبانی مرکزی و رازی است که این زبان اکنون در حوزه شمال کشور به کار می‌رود. نمونه دیگر تفسیر طبری قرآن و گونه ماوراء‌النهری است که گونه ماوراء‌النهری از غنی‌ترین گونه‌هاست و پرشمارترین نسخه‌ها به این زبان نوشته شده است. نسخه دیگری هم داریم که به حوزه‌های دیگر زبانی مرتبط است و در سال‌های قبل مورد بررسی قرار گرفته است.

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه گفت: تنها قرآنی که در دو جلد چاپ شد و 10 کیلو وزن دارد، قرآنی است که از دیوار ضریح بارگاه امام رضا (ع) به دست آمد، زبان این قرآن پهلوی است اما هیچ اطلاعی از مترجم آن به دست نیامده است. نسخه‌هایی از قرآن که تا امروز به دست ما رسیده و موجود است در چهار زبان ماوراء‌النهری، سیستانی، هروی و رازی یا مرکزی است که این نسخه از نوع رازی یا مرکزی است.

عصمت مومنی، معاون مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران نیز در این مراسم گفت: معجزه پیامبران را یادآور می‌شوم، که هر یک از معجزات متناسب با زمان ظهور آن پیامبر بوده است که با تحدی و عدم معارضه همراه است. مشهورترین معجزات پیامبران زنده کردن مردگان، تبدیل عصا به اژدها، ید بیضاء، زنده ماندن در آتش و قرآن کریم یا کتاب وحی الهی است.

وی افزود: این کتاب به قدرت و توانمندی انسان در تفکر، انتخاب و به‌کارگیری اختیار تا جایی که خلیفه الهی را نشان می‌دهد، اشاره می‌کند. انسان می‌تواند جهان‌هایی را خلق کند و اگر هماهنگ و هم‌راستا با جهان آفریده خداوند باشد ماندگار و جاوید خواهد ماند. این مصحف شریف زینت‌بخش گنجینه ملی ایران خواهد بود که برای درک آن کمک می‌گیریم و همچنین برای صلح، صفا، صمیمیت و انسان شدن انسان و به قول مولانا؛ معنی قرآن ز قرآن پرس و بس.

در ادامه این آیین، با حضور حداد عادل، علیرضا مختارپور، رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از نسخه 900 ساله قرآن کریم رونمایی شد.