به گزارش خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، نشست «تبیین چشم‌انداز نشان اعتماد توتک (تعلیم و تربیت کودک) و نقش ذی‌نفعان و ذی‌ربطان»، یکشنبه (۱۸ شهریورماه ۱۴۰۳) در سالن کودکان شهید غزه واقع در ساختمان سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک با حضور فعالان حوزه کودک و نوجوان برگزار شد.

در ابتدای این جلسه، سیدامیرحسین میردامادی، مسئول ارزیابی محصولات یارستان کودکستان، به تشریح آیین‌نامه ارزیابی و اعطای نشان اعتماد محصولات تربیتی، آموزشی، فرهنگی، هنری و سرگرمی اوان کودکی پرداخت و نکاتی در این‌باره ارائه کرد.

میردامادی اشاره کرد که ۶ محور این نشان دقیقاً همان ۶ محور گام سوم یارستان کودکستان است؛ اما ممکن است یکی دو محور دیگری نیز که در دست بررسی است به این محورها اضافه شود. او در بخشی از صحبت‌های خود درباره خروجی‌هایی که نشان اعتماد ارائه می‌دهد، گفت: اولین خروجی، رده سنی است؛ یعنی بازه سنی‌ای که برای استفاده از هر محصول مناسب است ارائه می‌شود. نشان اعتماد پنج سطح دارد که نشانگر کیفیت کلی یک محصول است. راهنمای استفاده برای مخاطبان و کاربری محصول و اهداف شاخص‌های تربیتی و مشخصات فیزیکی آن هم ارائه می‌شود.

او افزود: در این فرآیند چند نقش مؤثر هستند. یکی شورای راهبردی است که فراتر از دبیرخانه است و تعیین‌کننده خط مشی‌های کلی نشان اعتماد است. در ترکیب این شورا، نمایندگانی هستند که برخی از حضار محترم احتمال حضور در این شورا را دارند. در هر محور ما یک کارگروه تخصصی داریم که متشکل از افراد صاحب‌نظر یا ذی‌نفعان آن حوزه است و یک نفر راهبر تخصص در آن محور را داریم که یکی از اعضای کارگروه تخصصی است و در فرآیند ارزیابی، دبیر آن محور، عضوی از دبیرخانه نشان اعتماد است که بخش محتوایی و اجرایی را برعهده می‌گیرد. کمیسیون اعطای نشان، جمعی متشکل از چند عضو کانون تخصصی است و سطح و نتیجه نهایی نشان را تعیین می‌کنند و کارگزار آن، مجموعه بیرونی است که شرایط کارگزاری را احراز کرده و در فرآیند ارزیابی نقش ایفا می‌کند. ما برای اتصال به زیست‌بوم اوان کودکی این سه مسیر را داریم؛ یکی از آن‌ها شورای راهبردی‌مان است که اعضایی از نهادهای رسمی و غیررسمی دارد و در هر محور کارگروه‌های تخصصی را داریم که اعضای ثابت آن محور هستند و تعیین‌کننده خط مشی اختصاصی آن محور. همچنین نشست‌های «زیمان» را داریم که سال گذشته در محورهای مختلف برگزار شده است.

این آیین‌نامه که شامل ۱۵ ماده از تعاریف و اختصارات تا تدابیر حمایتی و ارتقای سازمان ملی بود، ضمن قرائت، در قالب دفترچه‌ای در اختیار حاضران این جلسه قرار گرفت و از مدعوین خواسته شد تا هر کدام از این اشخاص، سه نفر از اعضای فعال حوزه فعالیت خود را به سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک معرفی کرده تا در ارزیابی و اعطای هرچه بهتر این نشان به محصولات، همراهی و همکاری کنند.

مسئول ارزیابی محصولات یارستان کودکستان گفت: ما مایل هستیم با کمک افرادی که بیش از ما و پیش از ما به این حوزه پرداخته‌اند، این نشان قوت بگیرد.

او با بیان اینکه بدون حضور این افراد دغدغه‌مند این نشان ضعیف خواهد بود، از حاضران دعوت کرد که نظرات، انتقادات و پیشنهادات و کمکی را که هر گروه می‌تواند به این نشان کند، اعلام کنند تا بعد از این نشست با تشکیل شورای کاربردی و دیگر کارگروه‌ها کار را به صورت رسمی آغاز کنند.

فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان در این نشست گفت: اگر بگوییم آنچه در گذشته صورت گرفته نقدشدنی نیست، تصور اشتباهی است. من قبل از اینکه در این جلسه حضور پیدا کنم دو الی سه مرتبه آیین‌نامه را خواندم. آنچه که مورد انتظار است این است که «توتک» از نهادهای مردمی غیردولتی بیشتر استفاده کند. ترکیب شورای راهبردی نشان از این موضوع ندارد؛ بنابراین پیشنهاد می‌کنم حتماً در این زمینه تجدیدنظر شود و بیشتر از آنکه نهادهای دولتی در عملیاتی‌کردن کار مؤثر باشند و در سیاست‌گذاری دخالت کنند، از افراد متخصص و نهادهای غیردولتی استفاده شود.

او افزود: به طور روشن می‌توانم بگویم که ما می‌توانیم در کارگزاری کتاب، بازوی مؤثری برای توتک باشیم. ظرفیت انجمن ناشران کتاب کودک و نوجوان در گذشته نشان داده که به عنوان یک بازوی مشورتی می‌تواند در کنار نهادهای تصمیم‌گیر باشد: برای مثال معاونت فرهنگی ارشاد، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و دبیرخانه جشنواره کتاب‌های رشد. در گذشته به این موارد ورود کردیم برای اینکه کتاب‌های آموزشی را به سمت‌وسویی ببریم که استاندارد شوند و بسترهای تشویقی را برای آن فراهم کنیم. در آنجا من به عنوان یک ناشر اعلام می‌کردم که اگر ما نتوانیم بسترهای تشویقی را فراهم کنیم، این آیین‌نامه‌ها و قوانین به هیچ‌صورت راهگشا نخواهند بود؛ اما تشویق مؤثر بوده است. وقتی آمدند و کتاب‌های برگزیده و تأییدشده را بدون اجبار در انتهای کتاب‌های درسی معرفی کردند، بسیار برای مخاطبان تشویق‌کننده بود.

سولماز خواجه‌وند، دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان نیز در این جلسه صحبت‌هایی درخصوص نشان اعتماد توتک ارائه کرد. او گفت: این رویداد ارزشمند است؛ چراکه نگاه کیفی به تولیدات داخلی همیشه ارزشمند است؛ اما من می‌خواهم قیدی به این گزاره اضافه کنم و بگویم این نشان «می‌تواند» ارزشمند شود. در حال حاضر نهادهای زیادی از کتاب‌هایی که فکر می‌کنند کتاب‌های خوبی است، فهرست تهیه می‌کنند؛ مثلاً آموزش و پرورش فهرست کتاب‌های رشد را ارائه می‌کند، لاک‌پشت پرنده هم همینطور و الی آخر.

او افزود: تمام این رویدادها سلیقه‌ای هستند؛ یعنی منِ نویسنده می‌دانم که نوشته‌ام سلیقه لاک‌پشت پرنده است یا نیست. ناشران در جریان هستند که گاهی ناشران با نویسندگان تماس گرفته و از آن‌ها می‌خواهند تا کتابی جایزه‌بگیر را تألیف کنند. می‌خواهم بگویم که سلیقه‌ها کاملاً واضح و رو است و اگر نهادی بخواهد فهرست بدهد، کتاب من داخل آن هست یا نیست. چرا می‌گویم توتک می‌تواند ارزشمند شود؟ وقتی ما به سمتی برویم که تک‌صدایی در آن نباشد، سلیقه‌ای نباشد و بعد از گذشت دوسال یا پنج سال من نگویم که کتاب‌های رشد همه شبیه به‌هم هستند و هیچ جذابیتی ندارند یا همه توجه لاک‌پشت پرنده به کتاب ترجمه است پس تألیف چه می‌شود و مواردی مانند این، فکر می‌کنم این رویداد با تمام زحمت‌هایی که دارد برایش کشیده می‌شود و دقیق، درست و مرتب نیز این اتفاقات در حال رخ‌دادن است، باعث می‌شود ما سلامت در داوری را ببینیم.

خواجه‌وند در پایان عنوان کرد: مهم‌ترین امر این است که تمامی سلیقه‌ها دیده شود و اگر این اتفاق نیفتد و یک سلیقه مشخص فرمایشی از بالا در آثار دیده شود، مطمئن باشید پس از مدتی این نشان به سمت رخوت می‌رود و امکان دارد که دیگر این کتاب‌ها برای مخاطب نیز جذاب نباشند.

کبری بابایی، رئیس امور کودک و نوجوان خانه کتاب ادبیات ایران نیز در این نشست گفت: قبل از هر چیز چون من در سال‌های گذشته هم تا حدودی در جریان رویداد توتک و هم داوری‌های حوزه کتاب بوده‌ام منتظر بودم که اتفاق غنی‌تری بیفتد. از این نظر تبریک می‌گویم. فکر می‌کنم در گروه‌های سنی، خردسالان یعنی کودکان زیر ۷ سال، بیشتر از بقیه، از بازاری‌شدن کتاب‌ها آسیب دیده‌اند. یکی از دلایل آن می‌تواند این باشد که شاید بچه‌ها سواد خواندن و نوشتن و انتخاب‌کردن را به اندازه کافی ندارند و مدام در معرض انتخاب دیگران قرار می‌گیرند. اینکه حالا دارد به شکل ویژه به این موضوع پرداخته می‌شود هم کار را سخت می‌کند و هم به نوعی دلگرم‌کننده است.

او افزود: خواهشمندم که توجه به کتاب گروه خردسالان و مخاطبان زیر ۷ سال را خیلی جدی بگیریم. ما به تازگی در بررسی یک چشم‌انداز یک‌ساله در سال گذشته که کتاب‌های این گروه سنی را بررسی کردیم، متوجه شدیم که اتفاق خیلی خوبی نیفتاده است؛ یعنی کتاب‌ها در شرایطی نبودند که ما بتوانیم با خیال راحت بگوییم اگر نشانی وجود داشته باشد تعداد زیادی از کتاب‌های ما می‌توانند این نشان را دریافت کنند. علاوه بر این نکته که مشارکت‌دادن مخاطبان مهم است، ظرفیت مربی هم مهم است؛ در این جمع دست‌مان باز است و می‌توانیم به طور خاص و ویژه از ظرفیت مربی استفاده کنیم. در همه فضاهایی که با خردسالان روبه‌رو هستند می‌توان از ظرفیت مربی استفاده کرد. مربی می‌تواند، مروج، هدایت‌گر و متخصص باشد و به نوعی می‌تواند تعیین‌کننده نکاتی باشد که ما باید به آن توجه کنیم. به نظر من، حلقه اتصال همه بخش‌ها، خانواده، کودک و محصولات فرهنگی، مربی است که اگر جایگاه آن را به درستی تعریف کنیم، خیلی کمک‌کننده خواهد بود و می‌تواند در گروه‌های پژوهشی این نشان نیز قرار بگیرد تا اتفاقی که انتظار می‌رود به لحاظ فرهنگی برای معرفی نشان بیفتد، صورت بگیرد.

بابایی در ادامه بیان کرد: به درستی اشاره شد که ما به سلامت داوری و سلیقه‌ای‌نبودن داوری‌ها احتیاج داریم. این دو مؤلفه سلیقه و سلامت برگرفته از سیاست‌های سازمانی، چه دولتی و چه غیردولتی است. اگر این جمع بتواند گوناگونی و متفاوت‌بودن نگاه‌هایی را که دور هم جمع شده‌اند تا پایان حفظ کند، احتمالاً می‌تواند سلامت داوری را هم حفظ کند.

به گزارش ایبنا، در این نشست سحر کارگر، مشاور وزیر آموزش و پرورش در امور بانوان، مهدی سلیمانی، قائم‌مقام مجمع ناشران انقلاب اسلامی، حسن قاسم‌زاده، مدیرعامل مؤسسه کدومو، فتح‌الله فروغی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب کودک و نوجوان، صابر اکبری، دستیار راهبردی حوزه هنری، فهیمه محمدزمانی، معاون ستاد توسعه فناوری‌های نرم و صنایع خلاق، یاسر قرائی، دبیر کارگروه آموزش و یادگیری صنایع خلاق معاونت علمی، زینب کنی، مدیر عملیات کافه بازار، حمید طهماسبی، معاون اداره‌کل سرگرمی‌های سازنده و بازی‌های رایانه‌ای، محمدحسین فرجو، مشاور دبیر شورای نظارت بر اسباب بازی، مهناز صالح‌آبادی، کارشناس دبیرخانه شورای نظارت بر اسباب‌بازی، علیرضا زارع، معاون راهبردی مؤسسه تبیان، حسن قربانی، اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، علی‌اصغر قاسمی، نماینده مدیرکل نظارت بر انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نرگس کاهانی، مسئول ادبیات کودک و نوجوان دبیرخانه جشنواره مردمی عمار، علیرضا فراهانی، معاونت تنظیم‌گری و کسب‌وکار بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، معصومه کیانی، انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران، حمید احمدی هدایت، انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران، مرضیه صادقی، مدیر عملیات اپلیکیشن طاقچه، محمدرسام رضوانی، بنیاد ملی پویانمایی، گوهر باقرپور، رئیس اداره مرکز مشاوره انجمن اولیا و مربیان، سولماز خواجه‌وند، دبیر انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، کبری بابایی، رئیس گروه کودک و نوجوان خانه کتاب ادبیات ایران، مهران غلام‌پور، نماینده مؤسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودک، زهرا صالحی، عضو هیئت‌علمی دانشکده علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، سودابه شکرالله‌زاده، عضو هیئت‌علمی گروه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی و فاطمه جعفرخانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی حضور داشتند و هر کدام از نگاه خود و فعالیت‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان داشتند، به تحلیل و ارائه پیشنهاد برای بهبود فرآیند نشان اعتماد توتک پرداختند.