علیرضا امیرحاجبی نویسنده کتاب «مرزهای نامعین هنر» در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت: در گذشته مجموعه‌ای را به نام «آغاز بی‌پایان هنر مفهومی» با نشر نظر کار کردیم، که مجموعه‌ای از مقالات هنرمندان آوانگارد و مدرن بود. تعدادی از آن‌ها هنرمندان حوزه مفهومی و بعضی از آن‌ها برای قبل از حوزه مفهومی بودند. کتاب «مرزهای نامعین هنر» را به نحوی می‌توان جلد دوم کتاب «آغاز بی‌پایان هنر مفهومی» دانست. این کتاب با ۱۰ مقاله، سومین ترجمه من در حوزه تجسمی است. در گفت‌وگو با پژوهشگران هنر و دانشجویان، متوجه شدم که اگر کتاب، تشکیل شده از تعداد متنوعی از مقالات باشد؛ مخاطبان ارتباط بهتری با آن برقرار می‌کنند. سرعت مطالعه و تمرکز، در زمان جدید تغییر کرده است، اگر یک کتاب متنوع باشد با گلچینی از چند مقاله، بهتر خوانده می‌شود. مخاطب این کتاب باید پیش‌زمینه‌ای از حوزه هنر مفهومی، مدرن و معاصر داشته باشد.
نویسنده کتاب «مرزهای نامعین هنر» گفت: کتاب «مرزهای نامعین هنر» با یک نویسنده آوانگارد و آهنگ‌ساز به نام جان کیج شروع می‌شود و بعد به یکی از مقالات بسیار مهم حوزه هنرهای مفهومی اد راینهارت به نام «هنر برای هنر» می‌رسیم. اد راینهارت، یک نقاش آمریکایی که معتقد است هنر فقط برای هنر باید فعال باشد، نه هنر برای جامعه، هنر برای اقتصاد یا سیاست. ذات درونی هنر، در هنر باید نمایان شود. این مقاله‌ای بود که بسیار روی هنرمندان دیگر تاثیرگذار بود. مقاله بعدی مقاله «هنر پس از فلسفه» نوشته جوزف کاست از بنیان‌گذاران نهضت هنر مفهونی است. این مقاله، به ارتباط فلسفه و هنر قبل از هنر مدرن می‌پردازد. در واقع بعد از جنگ جهانی دوم، به دلیل بحران به وجود آمده در فلسفه، هنرمندان تصمیم می‌گیرند فلسفه را رها کنند، که این با رویکرد رادیکال در حوزه هنر مفهومی اتفاق می‌افتد. این دقیقاً چیزی است که در مقاله قبلی هم اد راینهارت به آن اشاره می‌کند که هنر باید فقط به خودش بپردازد.
وی تصریح کرد: مقاله بعدی از ایهاب حسن، نویسنده و متفکر مصری آمریکایی، از بنیان‌گزاران مهم حوزه انتقادی نهضت پست‌مدرنیسم است. مقاله مورد نظر، مقایسه‌ای بین نظریات هنرمندان و نویسندگان در حوزه ادبی پست‌مدرنیسم با هنر و ادبیات مدرن می‌کند. مقاله بعدی برای خودم، به‌نام «طغیان و ناپایداری‌های هنر» است. اولین‌بار در یکی از کاتالوگ‌های نمایشگاه‌های موزه هنرهای معاصر منتشر شد اما متوجه شدم که کافی نیست. این مقاله نگاهی به سیر تحولات و پدید آمدن هنر مفهومی از بعد از جنگ جهانی اول می‌کند و بعد به جنگ جهانی دوم و بعد دوره معاصر می‌پردازد.
نویسنده کتاب «مرزهای نامعین هنر» ادامه داد: ۲ مقاله هم از لوسی آر.لیپارد آمریکایی، منتقد و طراح نمایشگاه‌ها در کتاب وجود دارد. کار او نوشتن و شرح دادن هنرهای مفهومی بود، او کار هنرمندان مفهومی را در ۲ مقاله بنام «مقدمه‌ای بر ۵۵۷/۰۸۷» و «ماده‌زدایی از هنر» توضیح می‌دهد. ۲ مقاله آخر از رابرت اسمیتسون، هنرمند آمریکایی و از بنیان‌گذاران «هنر زمینی» است که در محیط‌های باز و عمومی غیر از محیط‌های شهری، مثل کوه و جنگل کارهای هنری انجام می‌گیرد.
وی افزود: یک مقاله او به‌نام «رویدادهای سفر آینه‌ها در یوکاتان» که مجموعه‌ای از چیدمان‌های رابرت اسمیتسون در سفر به مکزیک است و این مقاله گزارشی از همان چیدمان‌ها است که بعداً هم تبدیل به فیلم مستندی کوتاه شد. مقاله دیگر «اسپیرال جتی» در مورد مارپیچی در کنار یک دریاچه‌ای در آمریکا به عنوان یک «هنر زمینی» است. این مقاله، در اصل گزارشی از آن اثر هنری است و یک فیلم مستند هم درباره‌اش ساخته شده است. این ۲ مقاله اسناد کتبی رابرت اسمیتشون در زمینه هنرهای زمینی است.
امیرحاجبی گفت: مشکل عمده در «هنر زمینی» این است که در مکان‌هایی کار شده است که مخاطبان عمومی مثل گالری‌ها ندارد و مردم عادی شهر به آن‌جا دسترسی ندارند تا آن‌ها را مشاهده کنند. به همین دلیل این هنرمندان به ۳ روش نوشتن گزارش، فیلم‌برداری، ثبت تصویری و به نمایش گذاشتن بخش‌هایی از کار یا موادی که در آن کار استفاده شده است، می‌توانند آثار را به نمایش بگذارند.
نویسنده کتاب «مرزهای نامعین هنر» تصریح کرد: تعداد افرادی که فقط منتقد هستند و می‌نویسند، بسیار کم است. اکثر هنرمندانی که در اروپا و آمریکا کار مفهومی می‌کنند، نوشته‌های بسیار خوبی دارند که در ترجمه هم مشکلی وجود نمی‌آورد.
امیرحاجبی در رابطه با مخاطبان این کتاب گفت: این کتاب مناسب افرادی چون پژوهشگران هنر، مدرسین هنر در دانشگاه‌ها، دانشجویان هنر، هنرمندان و کسانی که علاقه به هنرهای معاصر و مفهومی، مدرن و پست‌مدرن دارند، است.
نظر شما