به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، صبح امروز سه‌شنبه ۲۸ مهر مراسم افتتاحيه نخستين همايش بين‌المللي «كارنامه صدساله شعر زنان فارسي‌سرا» در تالار توراني دانشگاه الزهرا با حضور استادان زبان و ادب فارسي، دانشجويان اين رشته و برخي از شاعران كشورهاي فارسي زبان چون تاجيكستان و افغانستان برگزار شد.

در اين مراسم مباشري، رئيس دانشگاه ‌الزهرا از برپايي چنين همايشي به عنوان نقطه عطفي در تاريخ شعر زنان معاصر ياد كرد و با مطرح كردن پرسشي مبني بر لزوم و ضرورت مرزبندي ميان زنان و مردان در شعر و ساير مسائل توضيح داد: قطعا چنين مرزبندي‌هايي نياز نيست؛ اما تاريخ ادبيات كلاسيك ما نشان مي‌دهد اين مرزبندي‌ها در گذشته صورت گرفته است. 

وی ادامه داد: با نگاهي در تاريخ ادبيات متوجه مي‌شويم نام تعداد معدودي از زنان شاعر آورده شده است. شايد تنها نام شاعراني چون رابعه قزداري و مهستي گنجوي به چشم مي‌خورد.  اما از اين دو تن نيز تنها چند قطعه شعر ثبت شده و ديواني از آن‌ها به ما نرسيده است. البته در اين مسئله دلايل فرهنگي و اجتماعي بسياري تاثير داشته‌اند. اما با گذشت زمان زنان فرصت حضور در اجتماع و امكان تحصيل را پيدا كردند. همين قضيه باعث شد تا زنان پررنگ‌تر از گذشته در عرصه شعر فعال باشند و سروده‌هاي آنان رنگ اجتماع را به خود گيرد.

وي با تاكيد بر گسترش سروده‌هاي زنان شاعر و گردآوري شعر آن‌ها توسط عده‌اي از افراد مرتبط با اين مسائل ادامه داد: همواره بيم آن مي‌رود سروده‌هاي زنان شاعر كه در مجلات و نشريات ادبي منتشر مي‌شود در گذر زمان به دست فراموشي سپرده شوند. پس ضرورت برپايي چنين همايش‌هايي براي تحليل اين آثار و كمك به ماندگاري آن‌ها احساس مي‌شود.

مباشري از شعر زنان معاصر به عنوان شعري ياد كرد كه در طنز، نقادي، اجتماع و سياست ريشه گسترانده است و همين امر را تفاوت اساسي شعر معاصر و كلاسيك دانست و اظهار داشت: علاوه بر نقادي و بيان اجتماع و سياست در شعر زنان معاصر نوعي اعتراض نيز در اين نوع شعر ديده مي‌شود. حتي اين اعتراض نسبت به زن و زنانگي نيز وجود دارد. اما بهتر است گفته شود شعر زنان معاصر شعري انساني است. حضور معنادار زن در شعر معاصر با كنايه، ترديد، حديث نفس، پرسش و ايمان همراه است و بارزترين خصوصيت آن زنانه بودنش است.

راكعي: بازار نقد، بازاري مكاره است
فاطمه راكعي، رئيس همايش «كارنامه صدساله شعر زنان فارسي‌سرا» نيز در مراسم افتتاحيه اين همايش به ايراد سخنراني پرداخت و به حضور ميهماناني از كشورهاي تاجيكستان و افغانستان چون گلرخسار صفي آوا، نورعلي نورزاد، مطلوبه آوا و خالده فروغ در همايش اشاره كرد و گفت: در طول تاريخ و در تمام عرصه‌ها زنان با ظلم و تبعيض در كوچك‌ترين واحد اجتماعي يعني خانواده تا حضور در جامعه مواجه بوده‌اند و عرصه هنر نيز از اين قاعده مثتثني نبوده است.

وي با تاكيد بر تخيل، تفكر، انديشه، احساسات ناب و نگاه متفاوت در شاعران ادامه داد: شايد افراد بسياري چنين ويژگي‌هايي را داشته‌ باشند، اما اين عوامل همگي نيازمند بستري مناسب براي رشد و شكوفايي هستند. اين امر باعث مي‌شود از ميان ده‌ها شاعر برجسته مرد كه شعرشان براي اغلب مخاطبان شعر آشناست و به كرات نقد و بررسي شده‌اند در طول 100 سال تاريخ معاصر ايران تعداد انگشت‌شماري شاعر برجسته زن بشناسيم. 

راکعی ادامه داد: ريشه‌يابي علت اين امر بر عهده جامعه‌شناسان و متخصصان است. البته در برخي از دوره‌ها شاعران زن چند سالي خوش درخشيده‌اند؛ اما متاسفانه عمر فعاليت هنري آن‌ها بسيار كوتاه بوده و با ازدواج اين افراد پايان پذيرفته است. در تمام حوزه‌هاي هنري، علمي و انديشه‌اي نيز اين امر ديده مي‌شود. فرهنگ سنتي و اشتباه ما باعث مي‌شود زنان به تنهايي مسووليت زندگي را بر دوش كشند. باعث تاسف است كه عليرغم تمام تلاش‌ها از سوي برخي زنان فعال در اين زمينه هنوز اين روند ادامه دارد. فرهنگ‌سازي نخستين اقدام در حل چنين مشكلي است.

راكعي يادآور شد: قطعا تعداد زنان شاعر بيش از تعدادي است كه ما مي‌شناسيم اما به دليل شرايط اجتماعي و فرهنگي ديوان اشعار بسياري از اين افراد سوزانده شده و يا اجازه انتشار سروده‌هايشان را نداشته‌اند.

وي به برخي از زنان شاعر به عنوان زنان آغازگر يك جريان شعري در شعر امروز ايران اشاره كرد و اظهار داشت: متاسفانه گاه از اين افراد هيچ نامي برده نمي‌شود. اما در اين ميان زناني نيز بودند كه شاخص شده‌اند و هم‌تراز مردان قرار گرفتند. بي‌شك اين افراد علاوه بر ذوق و استعداد شعري، زناني قدرتمند بوده‌اند تا شاعراني چون طاهره صفارزاده، سيمين بهبهاني، فروغ فرخ‌زاد و پروين اعتصامي شوند.

رئيس همايش «كارنامه صدساله شعر زنان فارسي‌سرا» با تاكيد بر جدي گرفته نشدن شعر زنان ايران به اندازه شايستگي اين شعرها از سوي افراد آشنا با شعر منتقدانه گفت: گاه برخي مطرح مي‌كنند زبان شعري پروين زنانه نيست، بر همين اساس به انكار او مي‌نشينند. اين دليلي براي نفي قدرت شعري پروين نيست؛ چراكه عاطفه رقيق و زيبايي در شعر او موج مي‌زند. 

استاد دانشگاه الزهرا تاکید کرد: از سوي ديگر عليرغم مادر نبودنش، شعر او سرشار از احساسات مادرانه است. دردهاي زنانه و روحيه زنانه نيز در شعر او تبلور يافته است. در ارتباط با فروغ فرخ زاد نيز گاه تنها افتخار شعر او را زنانه بودن شعرش مي‌دانند، در حالي كه تاثيرگذاري بر اجتماع مهم‌ترين وجه شعر فروغ است. 

راکعی افزود: متاسفانه بازار نقد ما بازاري مكاره است. منتقدان كمتر بر اساس معيارهاي اصولي و نگرش علمي به نقد شعر اين شاعران نشسته‌اند. اي‌كاش به جاي تخريب چهره‌‌‌هاي بزرگ فرهنگ و هنر كه در نهايت به نابودي فرهنگمان مي‌انجامد، به معيارهاي نقد صحيح دست مي‌يافتيم.

وي به نقد، تحليل و بررسي شعر زنان از ديدگاه علمي، زبان‌شناسي و سبك‌شناسي در اين همايش اشاره كرد و درباره خلاء‌هاي موجود در همايش افزود: درباره برخي از شاعران، سفارش مقاله از سوي دبيرخانه همايش ارائه شد، اما اين موضوعات با استقبال روبرو نشدند. 

رییس این همایش اشافه کرد: از سوي ديگر در چند دهه اخير شاهد جريانی اصيل، زيبا و آگاهانه از سوي شاعران نسل دوم و سوم انقلاب بوده‌ايم كه بي هيچ تعمدي در سرايش شعر فمينيستي به صورت خودجوش از دردهاي زن ايران امروز در چارچوب فرهنگ، مذهب، اخلاق و عشق به دفاع از حقوق اجتماعي و خانوادگي پايمال شده خود پرداخته‌اند و جريان شعر فمينيستي بومي شده‌اي را شكل داده‌اند. بر همين اساس عصر امروز از ساعت 17 تا 20 شب شعري با عنوان «زنان در شعر زنان امروز» با حضور تعداد بسياري از شاعران نسل دوم و سوم در تالار توراني دانشگاه الزهرا برگزار مي‌شود.

وي در پايان با تاكيد بر هدف نهايي از برپايي اين همايش يادآور شد: انتشار مجموعه مقالات علمي برگزيده براي ارائه در اين همايش در يك مجموعه مستقل هدف نهايي برگزاركنندگان اين همايش است. چنين كتابي مي‌تواند به عنوان منبع و ماخذي براي پژوهش‌هاي علمي در اختيار پژوهشگران قرار گيرد.

نخستين همايش بين‌المللي «كارنامه صدساله شعر زنان فارسي‌سرا» از امروز(28 مهر) در دانشگاه الزهرا آغاز به كار كرد و تا فردا(29 مهر) ادامه دارد.

اين همايش از سوي پژوهشكده شعر و هنر دانشگاه الزهرا(س) و با همكاري فرهنگستان هنر، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، شوراي گسترش زبان و ادب فارسي و انجمن شاعران ایران برگزار مي‌شود.