به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، «فرهنگ موضوعي تفاسير» كه از نخستين مجموعه‌هاي اطلاع‌رساني جامع و نظام يافته به‌شمار مي‌رود، دست‌يابي به اطلاعات تفاسير قرآن را با سهولت و سرعت ممكن ساخته است.
قرآن كريم، آخرين كتاب آسماني و برنامه‌ريزي جامع راهبردي انسان به سوي تكامل و معجزه بزرگ پيامبر خاتم(ص) و ثقل اكبر و منبع غني و لايزال حكمت الهي به‌شمار مي‌آيد، اما جوامع اسلامي از اين كوثر جاري و زلال، دور مانده و كام تشنه نسل‌هاي امت اسلام از گواراي بي‌بديل آن، محروم شده است.
براساس مطالب كتاب، در بخشي از جوامع اسلامي، قرآن را با زيباترين نقش‌ها و دل‌پذيرترين نواها، رواج داده‌اند، بي‌آن‌كه سخن و پيام قرآن را بشنوند و بي‌آن‌كه براي فهم آن، به قرآن و عترت و خاندان وحي روي آورند، و در بخشي ديگر از جوامع اسلامي، گرايش وافر به حديث و آراي عالمان، زمينه‌ساز غفلت از قرآن شده است. اين هر دو، خلاف رهنمود صريح پيامبر اسلام(ص) است كه فرمودند: «لن يفترقا حتي يردا علي‌الحوض». با كمال تاسف، اين نقيصه حتي در حوزه‌هاي علوم ديني نيز مشهود است. البته همواره فرهيختگاني در صدد رفع آن كوشيده‌اند.
درباره اهداف مركز فرهنگ و معارف قرآن از به سامان رساندن اين مجموعه، آمده است: «مركز فرهنگ و معارف قرآن دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، از جمله مراكزي است كه به انگيزه طرح جدي قرآن در متن حوزه‌ها و فراخوان پژوهندگان و طلاب به تفكر هرچه بيشتر در مفاهيم ژرف قرآن، تشكيل شده است. اين مركز، براي برآوردن هدف ياد شده، چندين برنامه را در دستور كار قرار داده است.
برنامه‌هاي قرآن‌پژوهي مركز فرهنگ و معارف قرآن، از اين قرارند:
1. تفسير راهنما (تفسيرترتيبي قرآن): در اين تفسير، شيوه‌اي نو -جز آن‌چه در تفاسير ترتيبي ديگر به چشم مي‌آيد- به كار گرفته شده است؛ يعني نخست، آيه و سپس آن‌چه كه از ظاهر آيه با كمك روايات و شان نزول استفاده مي‌شود، آورده مي‌شود. در حال حاضر، جلد هجدهم اين تفسير، منتشر شده است و اميد مي‌رود به توفيق خداوند، در مدتي نه چندان طولاني، مجموعه تفسير ترتيبي، در اختيار اهل تحقيق قرار گيرد.
2. فرهنگ قرآن: اين برنامه، با هدف تدوين يك دوره كامل معجم موضوعي قرآن (كليد معارف قرآن)، با سبكي بديع در حال تدوين است. در اين مجموعه، هر آن‌چه را كه بتوان از آيات قرآن كريم، با رعايت موازين تفسيري قابل قبول، استنباط كرد، استخراج و به صورت موضوعي تدوين مي‌شود... .
3. اصطلاح‌نامه معارف قرآن: در جهت ايجاد هماهنگي و سامان بخشيدن به پژوهش‌ها و اطلاعات قرآني «اصطلاح‌نامه معارف قرآن» در حال تدوين است... .
4. نمايه‌سازي متون و منابع قرآني: منابع و مداركي كه بر محور تبيين و تحليل موضوعات قرآن مجيد تدوين يافته است، بسيار گسترده و متنوع است. شناسايي و طبقه‌بندي و موضوع‌نگاري اطلاعات اين مجموعه، از بايسته‌هاي پژوهش بر محور قرآن كريم است. بر اين اساس، نمايه‌سازي متون و منابع قرآني در مركز فرهنگ و معارف قرآن شكل گرفته است. در اين بخش، ابتدا، تمامي منابع و مدارك قرآني، شناسايي و طبقه‌بندي مي‌شود و سپس محتواي آن‌ها بر اساس نظمي منطقي و در قالب سيستمي نظام يافته و پيوسته، طبقه‌بندي مي‌شود. منابع و اسناد گردآمده در اين بخش، شامل تفسيرهاي جزءها و سوره‌هاي قرآن، كتاب‌هاي موضوعي قرآني، مجلات، مقالات و پايان‌نامه‌هاي قرآني است. اطلاعات نظام يافته در اين بخش، علاوه بر كاربرد گسترده‌اي كه براي همه محققان و مراكز دين پژوهي دارد، سرمايه پرباري براي پژوهش‌هاي جامع ديني و تدوين تفسير موضوعي خواهد بود. تاكنون بخش وسيعي از اين منابع، فهرست‌نويسي و نمايه‌سازي گرديده است.
5. دائرة‌المعارف موضوعات و مفاهيم قرآن: جايگاه خالي دائرة‌المعارف قرآني متناسب با عظمت اين كتاب ديني و اين متن مقدس آسماني، سبب تاسف است. آن‌چه تاكنون با اين نام ارائه گرديده، به منزله پيش‌درآمدي است كه در آرزوي ثبت گنجينه‌اي بزرگ، به‌جا مانده است. گستردگي محورهاي پژوهش در قرآن كريم، و ابعاد اين گنجينه بي‌نظير، تدوين چندين دائرة المعارف تخصصي را مي‌طلبد... .
6.تفسير موضوعي قرآن: از جمله اهداف مركز، تهيه تفسير موضوعي جامعي است كه از سيستم موضوع‌بندي قانون‌مند و منطقي برخوردار باشد. برنامه‌هاي انجام يافته در مركز، راه دست‌يابي به اين تفسير جامع را نزديك‌تر كرده است.
7. پژوهش‌هاي نوآمد: براي پاسخگويي به نيازهاي روز جامعه و پرداختن به مباحث نو قرآني، «گروه پژوهش‌هاي نوآمد» -با واحدهاي «پاسخ به پرسش‌هاي قرآني» و «پاسخ به شبهات قرآني» و «كارشناسي و انجام دادن پژوهش‌هاي نوي قرآني»- تاسيس شد.
8. فرهنگ موضوعي تفاسير قرآن: بي‌ترديد، يكي از ذخاير فرهنگ اسلامي، كتاب‌هاي تفسيري است. در اين مجموعه گران‌سنگ، صدها موضوع از مسائل گوناگون علوم انساني، به تناسب زمان و نيازها و دگرگوني شرايط، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. كتابي را نمي‌توان يافت كه به اندازه اين كتاب مبارك، بر آن تفسير نگاشته باشند، آن هم با نگرش‌هاي متفاوت و از ديدگاه مذاهب مختلف. غير از تك‌نگاري‌ها، برخي تعداد تفاسير كامل قرآن را تا به امروز، بيش از سه هزار دوره ذكر كرده‌اند.»
مصطفي محامي، مسوول مركز فرهنگ و معارف قرآن، در بخشي از مقدمه كتاب، سير پژوهش فرهنگ موضوعي تفاسير را چنين برمي‌شمارد: «1- تدوين آيين‌نامه موضوع‌نگاري: براي تبيين روش موضوع‌نگاري متناسب با اهداف طرح، ابتدا آيين‌نامه‌اي تدوين گرديد تا همراه با ارائه روش به محققان، موضوعات، برابر اصول و ضوابط، انتخاب و ثبت شوند. 2- شكل‌گيري گروه‌هاي پژوهشي: با توجه به حساسيت مرحله موضوع‌نگاري، گروه‌هاي پژوهشي تشكيل گرديد و موضوع‌نگاري، به دست گروه محققان، انجام گرفت. 3- شكل‌گيري گروه كنترل و بازبيني: در جهت تكامل و هماهنگي موضوع‌نگاري، گروه كنترل، شكل گرفت. در اين قسمت، موضوعات و اطلاعات ثبت شده،از نظر برابري با آيين‌نامه و متن مورد پژوهش، مورد بازبيني قرار گرفت. 4- نظام‌بخشي و ساماندهي: موضوع‌نگاري از يكصد دوره متن تخصصي تفاسير قرآن، با تفاوت انديشه‌ها و ذهنيات پژوهندگان از يك سو و فاصله زماني آغاز تا پايان از سويي ديگر، تنوع گسترده‌اي را به صورت طبيعي در موضوع‌نگاري همراه داشت كه اين تنوع، نظام‌بخشي و ساماندهي اطلاعات را مي‌طلبيد.»
جلد دوم اين اثر، با موضوع «خاتم‌النبيين» شروع و با موضوع «غيرت» به پايان مي‌رسد.
چاپ دوم كتاب «فرهنگ موضوعي تفاسير» در شمارگان 1000 نسخه، 618 صفحه و بهاي 115000 ريال راهي بازار نشر شد.
دوشنبه ۶ اردیبهشت ۱۳۸۹ - ۱۵:۱۵
نظر شما