به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ايبنا)، ملا احمد با بيان اين كه درباره رودكي تاكنون پژوهش‌هاي زيادي صورت گرفته است، گفت: متاسفانه از آثار رودكي مقدار كمي باقي مانده، با اين حال بايد پذيرفت كه پژوهش و نقد آثار رودكي، در واقع از زمان خود او آغاز شده است. 

وي با تاكيد بر اين كه رودكي شناسي از زمان حيات رودكي آغاز شده، افزود: ولي در اروپا، سابقه رودكي شناسي حداكثر به قرن 19 ميلادي باز مي‌گردد. 

ملااحمد نخستين مرحله از پژوهش‌هاي رودكي‌شناسانه را از زمان حيات رودكي تا قرن 19 ميلادي عنوان كرد و در توضيح گفت: تمام آنچه در تذكره‌ها و رساله‌ها آمده و نيز اظهار نظرهاي هم عصران رودكي و محققان بعدي تا قرن 19 ميلادي، نخستين مرحله از اين پژوهش‌ها را تشكيل مي‌دهد. 

وي آغازگر دومين مرحله از اين پژوهش‌ها را، دانشمند آلماني، "هرمن اته" معرفي كرد و با اشاره به مقاله مفصل او در جمع‌ بستن مطالبي كه تا آن زمان در اين مقوله نوشته شده بودند، يادآور شد: در واقع نخستين مقاله جمع‌بسته درباره آثار رودكي، همين مقاله "هرمن اته" است كه با نام «رودكي، شاعر عهد سامانيان» منتشر شد. 

ملااحمد دومين اثر جمع بسته درباره رودكي را، كتاب ارزشمند استاد سعيد نفيسي دانست و درباره آن گفت: نفيسي هرچه تا زمان او درباره رودكي نوشته شده بود، چه در تذكره‌ها و رساله‌هاي فارسي زبانان و چه در منابع غربي، گردآوري كرد و به نتايج جديدي درباره زندي و شعر رودكي رسيد. اثر نفيسي به واقع، محيط بر اشعار رودكي است. بايد اذعان كرد كه معروف‌ترين اثر جمع بسته درباره رودكي، همان اثر سعيد نفيسي است. 

وي در ادامه خاطرنشان كرد: همزمان با نفيسي، در تاجيكستان نيز صدرالدين عيني، كتاب ديگري نوشت به نام «استاد رودكي». بايد دانست كه سعيد نفيسي و صدرالدين عيني از كار هم آگاه نبودند. با اين حال همزمان روي يك موضوع پژوهش مشابهي كرده بودند. اثر صدرالدين عيني بيشتر شامل مطالبي است كه در ماوراءالنهر درباره رودكي تاليف شده بود و يكي از كشفيات مهم او، تعيين محل مقبره استاد رودكي است. پس از تعيين اين محل بود كه از روي جمجمه به جا مانده از اسكلت، مجسمه رودكي را ساختند. 

اين استاد ادبيات فارسي با اشاره به جشن هزار و صد سالگي رودكي در سال 1958 ميلادي در تاجيكستان، اضافه كرد: در اين جشن كه يكي از جشن‌هاي بزرگ آن زمان در شوروي سابق بود، 50 كشور شركت كرده بودند كه از ايران هم گروهي از دانشمندان -از جمله پرويز ناتل‌خانلري و بديع‌الزمان فروزانفر- حضور داشتند. به مناسبت همين جشن، هزار بيت از اشعار جمع‌آوري شده رودكي در قالب كتابي منتشر شد. 

وي ضمن تاكيد دوباره بر اهميت اين جشن در پژوهش‌هاي رودكي‌شناسي، يادآور شد: همزمان با اين جشن حدود 12 اثر تحقيقي نيز در تاجيكستان منتشر شد كه تحولي در پژوهش‌هاي رودكي‌شناسان ايجاد كرد.

ملا احمد در ادامه گفت: در همين دوره كتاب جمع بسته ديگري از عبدالغني ميرزايف به نام «ابو عبدالله رودكي» منتشر شد كه نتايج تحقيقات تمام آثار مرتبط با رودكي را تا آن زمان ، به اضافه تحقيقات تازه صورت گرفته در جريان جشن هزار و صد سالگي رودكي، در بر گرفته بود.

نكته مهم درباره اين كتاب اذعان خود نويسنده آن به بهره‌گيري زياد از اثر استاد سعيد نفيسي است. اين كتاب كه با توجه ويژه به تحليل اشعار رودكي نوشته شده بود، موفقيت زيادي كسب كرد و در ايران هم توسط انتشارات گوتنبرگ (اميركبير) به چاپ رسيد.

وي ديگر اثر "عبدالغني ميرزايف" را، رساله او درباره غزل فارسي از قرن 10 تا 15 ميلادي عنوان كرد و اين كتاب را نيز كه هم به زبان فارسي تاجيكي و هم روسي منتشر شده است، از آثار قابل تامل اين دوره در پژوهش‌هاي ادبي تاجيكستان دانست. 

اين استاد ادبيات فارسي كتاب مهم ديگر را «رودكي- تاريخ تحقيق» اثر "عبدالرحمن طاهرجان‌اف"، استاد دانشگاه پترزبورگ معرفي كرد و با اشاره به شمارگان كم اين كتاب، در سطح 500 جلد، گفت: با وجود شمارگان پايين، اين كتاب اثري مهم در رودكي شناسي محسوب  و با اين باور آغاز مي‌شود كه: حقيقت، زاده بحث است. 

وي با اشاره به رويه تحليلي اين اثر درباره رخدادهاي گوناگون حيات رودكي از قبيل شايعه قرمطي بودن او، تعداد آثار او و نابينايي مادرزادي‌اش، آن را آغازگر مرحله نويني در نگاه تحليلي به رودكي شناسي دانست. ملااحمد اين كتاب را از زبان روسي به فارسي ترجمه كرده است كه توسط انتشارات اميركبير منتشر شده. 

ملااحمد در ادامه سخنانش به اثر دانشمند تاجيك "الله خان" با نام «آدم الشعرا رودكي» پرداخت و اين اثر را نيز، "جمع‌بست" ديگري از تحقيقات رودكي شناسان عنوان كرد كه پنج سال پيش از اين، در تاجيكستان منتشر شده است. 

به گفته وي اين اثر آخرين كتاب جمع بسته درباره رودكي است. 

اين استاد ادبيات فارسي، در پايان با ذكر دوباره اهميت اين آثار، هيچ يك از آنها را واجد جامعيتي كه تمام مسايل زندگي و آثار رودكي را در بربگيرد ندانست و با اشاره به همين موضوع، بر ضرورت تاليف و تدوين "دانشنامه جامع رودكي"، بيش از پيش تاكيد كرد. 

اين دانشنامه به سرپرستي ميرزا ملااحمد در تاجيكستان و با همكاري تني چند از متخصصان ايراني ادبيات كهن فارسي، در دست تدوين است و تاكنون حدود 5000 مدخل آن، شناسايي و مكتوب شده‌ است.