خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- «سوزن عیسی» گزارشی است از چامه ترسایی خاقانی که از پیچیده‌ترین و دیریاب‌ترین چامه‌های اوست. در این کتاب دکتر کزازی، قصیده بلند ترسایی را چونان «رخسار صبح» در سه بخش واژه‌شناسی، زیباشناسی و ژرفاشناسی بررسی کرده است و هرگاه نیازی نبوده که بیت‌ها را از آن سه دیدگاه بررسی کند، تنها از دو دید نخست کاویده است.
کزازی در یکی از جستارهای کتاب، نمونه‌های فراوانی به آیین پرستش مهر دارد؛ آیینی ایرانی و جهانگیر که پیش از مسیحیت تا دورترین جای‌های سرزمین روم را درنوردید و بر اندیشه‌ها و باورهای بسیاری از ملت‌های جهان کهن کنشی بس ژرف و دیرمان، آشکارا یا نهان، برجای گذارد.
وی می‌نویسد: «مهر که خدای راستی، خدای مرغزارهای پنهان و پاسدار پیمان‌ها و پایندان آنان است آیینی بس کهن و در پیوند با خورشید دارد. عیسی را نیز با خورشید پیوندی رازآمیز و دیرین است. عیسی همخانه خورشید انگاشته شده و به گونه‌ای با او یکی پنداشته شده است، اما به راستی چرا عیسی همخانه خورشید است؟ برای پاسخ به این پرسش، ناچار باید به روزگاران کهن بازگشت و پیوند میان آیین ترسایی و کیش مهری را باز کاوید.
آیین مهر از کهن‌ترین آیین‌های ایرانی است: مهر در باورهای «هند و ایرانی» در پیوند با خورشید است؛ نام او در اوستا «میثره»، در وداها «میتره»، در پارسی میانه «میتر» و در لاتین «میترا» است. مهر در روزگار اشکانی به‌ویژه بس گرامی و ستوده بوده است، تا آنجا که می‌توان گفت خدای مِهین در آن روزگار است، آیین مهر در این روزگار از ایران به روم می‌رود و در زمانی کوتاه، به شیوه‌ای شگفت پهنه امپراتوری را درمی‌نوردد و تا بدانجا در نزد رومیان ژرفا و گسترش می‌یابد که آیین رسمی امپراتوری روم می‌شود.
در میان آیین مهر و آیین ترسایی- که پس از آن- آیین رومیان می‌گردد، پیوندها و همانندی‌هایی بسیار می‌توان یافت: نام روز سپند در نزد ترسایان «روز مهر» Sunday است. 25 دسامبر «جشن زایش مهر» است که با شکوه بسیار برگزار می‌شده است و زاد روز عیسی شمرده آمده است. راه و رسم «نان و نبید» که در نزد کاتولیک‌ها بس سپند و ارجمند بوده است و از رازهای بنیادین در باورهای آنان و در نزد مهریان نیز رواج و روا بوده است و به جای نبید نان را با آب، سپند و آیینی می‌کرده‌اند و پیوندهای بسیار دیگر همچون زادن عیسی در غار که مهریان مهرابه‌های خود را بیشتر در آن برپا می‌داشته‌اند، رفتن مغان ایرانی به «بیت اللحم» به فرخ‌باد زادن عیسی، راه و رسم تعمید ترسایان با آب که مهریان نه تنها با آب، که با آتش ونوش نیز تعمید می‌داده‌اند.»
پنجشنبه ۴ دی ۱۳۹۳ - ۰۸:۵۹
نظر شما