یحیی فوزی در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) از چالش‌های پیش روی پژوهش‌های علوم انسانی در ایران سخن گفت و افزود: علوم انسانی اصولاً روح جامعه در کشور قلمداد می‌شود و اساساً همه علوم به علوم انسانی نیاز دارند پس توجه به علوم انسانی توجه به بالندگی و رشد علم بومی و تمدنی ماست. پژوهش‌های علوم انسانی مجموعه گسترده‌ای از فعالیت‌ها را در کشور شامل می‌شود که نباید از همه آنها در پیشرفت کشور نادیده گرفته شود.
مدیر گروه پژوهشی نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ادامه داد: بسیاری از راهبردهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... بر اساس این پژوهش‌هاست و بخش عمده‌ای از فعالیت‌های مراکز علمی و پژوهشی ما در این راستا انجام می‌شود تا کشور اداره شود. با این وجود حوزه علوم انسانی به دلیل خاص بودن آن با چالش‌هایی روبه‌روست که در مقایسه با سایر علوم برجسته‌تر به نظر می‌رسد.
علوم انسانی باید مساله‌محور باشد
وی نخستین چالش پیش روی پژوهش‌های علوم انسانی در ایران را بنیان‌های معرفتی علوم انسانی در دنیای امروز دانست و اظهار کرد: امروز ما با چالش تمدن اسلامی و مدرن مواجه هستیم و مبانی نظری بین این دو تمدن مهمترین چالش در حوزه علوم انسانی است. نوع شناخت در انسان در دو تمدن و پاسخ به نیازهای او متفاوت است چراکه تمدن مدرن مولفه‌های ویژه خود را دارد و این مولفه‌ها در تمدن اسلامی گاهی گسترده‌تر و خاص‌تر است، بنابراین تفسیر این دو تمدن درباره انسان، هستی، مبانی و بنیان‌های تاریخی علوم انسانی یکی از چالش‌هایی است که در علوم انسانی وجود دارد و در کشور نیز پاسخ‌گویی به این چالش‌ها نیازمند واکاوی و دقت بیشتری است.
به گفته فوزی، چالش دیگر، اهداف علوم انسانی است؛ برخی بر اساس اهدافی که برای علم تعریف می‌کنند معتقدند علم برای علم است و برخی نیز علم را بر اساس مساله‌محوری و نیازمحوری آن تعریف می‌کنند، بر همین اساس علوم انسانی نیز می‌تواند این‌گونه تعریف شود. باید توجه داشت که علوم انسانی باید مساله‌محور باشد تا به حل مساله کمک کند و بتواند با مشکلات جامعه ارتباط برقرار کند و از سوی دیگر فرهنگ برایش مساله باشد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: هدف علوم انسانی باید این باشد که با روح زندگی در جامعه ارتباط داشته باشد. علوم انسانی باید در خدمت حل مسائل باشد و در کشور نیز باید بکوشد که به حل مشکلات بینجامد.
حل شدن برخی از مشکلات توسط علوم انسانی
وی با بیان اینکه، چالش روشی یکی دیگر از چالش‌های پیش روی علوم انسانی در کشور است، گفت: متاسفانه در این حوزه کم توجهی‌هایی صورت گرفته است. در حوزه علوم انسانی برخلاف سایر حوزه‌های مهندسی و تجربی کمتر روش به کار گرفته شده است. علم به معنای پروسه و روند، روشمند است و اگر این روش را از علم بگیریم معنای خود را از دست می‌دهد چرا که دیگر نمی‌تواند ریشه‌یابی و علت‌یابی کرده و به مسایل پاسخ دهد.
فوزی یادآور شد: البته باید در نظر داشت که این چالش‌ها فقط محدود به ایران نیست و در بسیاری از جوامع این چالش‌ها مطرح است البته آنها در بسیاری از موارد برنامه‌ریزی کردند تا این چالش‌ها را کاهش دهند و با تشکیل مراکز پژوهشی نیاز محور به حل مسایل کمک کنند.
وی با تاکید بر اینکه اکنون تولیدات کتاب و مقاله(ماحصلی از پژوهش‌های این حوزه) مناسب است و نباید در این باره سیاه‌نمایی کنیم، اظهار کرد: چراکه تاکنون علوم انسانی توانسته بخش قابل توجهی از مشکلات را حل کند البته این ایده‌آل ما نیست و با نقطه مطلوب فاصله داریم، به هر حال پژوهش در کشور ما پس از انقلاب اسلامی رشد کرد و البته علوم انسانی در مقایسه با علوم دیگری مانند پزشکی و مهندسی روند کندتری داشته است با این وجود می‌توانیم شاهد تحول در پروژه‌های سازندگی باشیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: علوم انسانی نیز در کشور ما می‌تواند رشد جهشی داشته باشد امیدوارم با حل مشکلات بتوانیم در گام‌های بعدی در این حوزه موفق‌تر عمل کنیم البته باید در این حوزه از پژوهشگاه و مراکز علمی به ویژه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی حمایت کنیم.
طرح اعتلای علوم انسانی در کشور
وی افزود: همان‌گونه که می‌دانید پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سابقه طولانی در این این حوزه دارد و البته از ظرفیت و پتانسیل خوبی هم برخوردار است. اعضای هیات علمی قوی و متنوعی در این پژوهشگاه وجود دارد و تاکنون کتاب‌ها، پژوهش‌ها و نشریات خوبی توسط پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شده است و از آنجایی که فقط علوم انسانی در کشور است باید مورد توجه قرار گیرد و در سیاست‌گذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌ها از ظرفیت آن استفاده شود اما متاسفانه حمایت زیادی از آن صورت نگرفته است و هنوز هم محققان ما در این پژوهشگاه باید در فضای بسیار کوچکی تحقیق و پژوهش می‌کنند.
مدیر گروه پژوهشی نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: ما امیدواریم مراکز اجرایی و سیاست‌گذاری ما بتوانند ارتباط بیشتری با پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پیدا کنند و نقش مشاوره‌ای برای این مرکز قایل شوند.
فوزی افزود: هم اکنون طرح اعتلای علوم انسانی در کشور با کمک اعضای هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی انجام می‌شود و با توجه به اراده و پتانسیلی که در این مرکز وجود دار امیدواریم حمایت‌های بیشتری نیز صورت گیرد تا این مرکز بتواند به رسالت خویش در اعتلای علوم انسانی عمل کند.
سه‌شنبه ۲۳ آذر ۱۳۹۵ - ۰۸:۳۰
نظر شما