انشاءالله رحمتی، پژوهشگر و مترجم حوزه فلسفه و عرفان، در گفت‌وگو با خبرنگار ایبنا، درباره کتاب «عشق الهی» بیان کرد: چیتیک، نویسنده کتاب، شخصیت ممتاز و یکی از شناخته‌شده‌ترین محققان عرفان اسلامی و به‌ویژه عرفان ابن‌عربی در سطح جهان است. وی دارای آثار معتبری است که بسیاری از آن‌ها به فارسی ترجمه شده‌اند. کتاب «عشق الهی» جزو جدیدترین و پخته‌ترین کارهای تالیفی چیتیک است.
استاد گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی، ادامه داد: در جهان غرب، آثار عرفان اسلامی که به نظم نوشته شده‌اند، مانند آثار مولانا و عطار، بیشتر شناخته شده‌اند، ولی آثار منثور کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این کتاب بیشتر بر متون منثور عرفان اسلامی تاکید داشته و سعی در بازخوانی این متون در بازه زمانی ابتدای تاریخ اسلام تا سده ششم هجری دارد.
مترجم کتاب «ارض ملکوت» افزود: چیتیک در کتاب حاضر، مباحث مربوط به افرادی همچون خواجه عبدالله انصاری و غزالی که مربوط به این سده‌ها هستند را بررسی کرده است. وی همچنین در کتاب خود به «اخوان‌الصفا» گروهی از فیلسوفان مسلمان که اسامی آن‌ها چندان مشخص نیست و تحت عنوان این گروه شناخته می‌شوند، می‌پردازد. از این گروه مجموعه‌ای با عنوان «رسائل» به‌جا مانده است.
رحمتی گفت: یکی از منابع کمتر شناخته‌شده این حوزه که در کتاب «عشق الهی» به آن اشاره شده، کتاب «روح الأرواح فی شرح أسماء الملک الفتاح» اثر احمد سمعانی است که نویسنده در کتابش، 100 اسم از اسماء خداوند را تفسیر می‌کند. کتاب سمعانی بسیار زیبا به نگارش درآمده و چیتیک از ابتدا تا انتهای «عشق الهی»، نمونه‌ها و گزیده‌های زیادی از کتاب «روح‌الارواح» را ترجمه و شرح داده است. «کشف‌الاسرار» میبدی از دیگر آثار معرفی شده در کتاب نیز یکی از خواندنی‌ترین تفسیرهای قرآن به زبان فارسی است که نگاه عرفانی به فهم قرآن کریم دارد.
سردبیر نشریه «اطلاعات حکمت و معرفت» در ادامه اظهار کرد: کتاب «عشق الهی» نتیجه بررسی‌های مولف درباره متونی از این‌‌دست است. چیتیک مباحث کتاب را در سه بخش اصلی با عنوان‌های «مبدأ عشق»، «حیات عشق» و «غایت عشق» و 9 فصل سامان داده است. کتاب، مقدمه خوبی از سید حسن نصر دارد که در این مقدمه، جایگاه این کتاب را در میان تحقیقات غربیان در این حوزه توضیح داده و اهمیت آن‌را متذکر شده است.
این پژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان اسلامی، با اشاره به اینکه کتاب «عشق الهی» به‌عنوان بخشی از مجموعه مفصل‌تری است که در این حوزه ترجمه کرده، افزود: تاکنون بیش از 10 اثر از هانری کُربَن ترجمه کرده‌ام که در سه اثر مباحث جدی و مبسوط درباره عشق مطرح شده است. در کتاب «تخیل خلاق در عرفان ابن عربی» موضوع عشق از دیدگاه ابن عربی به‌ویژه براساس منظومه «ترجمان الاشواق» بررسی شده است. جلد دوم «اسلام ایرانی» به‌طور ویژه به رساله «مونس العشاق» سهروردی پرداخته و بخش زیادی از جلد سوم «اسلام ایرانی» به تعبیر کُربَن از خاصان عشق از جمله روزبهان بقلی شیرازی اختصاص دارد و تحلیل بدیعی از نظریه عشق این شخصیت به‌دست می‌دهد.
رحمتی گفت: با توجه به کارهایی که در ترجمه این سه اثر انجام دادم با موضوع عشق در عرفان اسلامی مواجه شدم. برای اینکه هم خودم و هم خوانندگان آشنایی بهتری با منابع پیدا کنیم، احساس کردم از دو جهت، «عشق الهی» مقدمه خوبی برای این منظور است. نخست اینکه زمینه تاریخی مباحث را روشن می‌کند و دیگر اینکه با زبان روان و ساده‌تری موضوعات را بیان کرده است. کتاب، بسیار خوش‌خوان و دارای نثری روان و استوار است. متونی که چیتیک انتخاب کرده، از درخشان‌ترین متون عرفان اسلامی است.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: سعی شده در ترجمه فارسی، حق چنین اثری در حد امکان اَدا شود. ترجمه متونی در زمینه عرفان، فلسفه و ادبیات اسلامی، یک مسئولیت مضاعف بر دوش مترجم می‌گذارد. اگر کتابی مربوط به دانش‌های غربی را به فارسی ترجمه کنیم، خواننده ایرانی نمونه‌ای در زبان فارسی برای مطابقت در اختیار ندارد. اگر یک واژه را در زمینه فلسفه غرب معادل‌گذاری کنیم و معادل ما متفاوت با دیگر معادل‌ها باشد، کسی خرده نمی‌گیرد، چون هیچ نمونه‌ای به‌عنوان معیار در زبان فارسی نیست. ولی وقتی متنی در زمینه علوم اسلامی به فارسی ترجمه می‌شود، چون اصل مباحث از جهان اسلام به غرب رفته، بنابراین آنچه در زبان فارسی و عربی هست، به‌عنوان معیار قرار می‌گیرد. مترجم در اینجا فقط کافی نیست که متن را به‌طور دقیق به فارسی ترجمه کند، بلکه باید کاری انجام دهد که در نهایت متن منطبق با نمونه‌های اصیل زبان فارسی باشد.
مترجم کتاب «آرمان‌ها و واقعیت‌های اسلام» ادامه دارد: اگر متنی به زبان انگلیسی درباره مولانا نوشته و به فارسی ترجمه می‌شود، این متن باید منطبق با نوشته‌های خوب در فارسی و یا نزدیک به نثر مولانا و یا نزدیکان مکتب او باشد. این امر مستلزم آن است که مترجم صرفا به ترجمه مشغول نشود، بلکه باید تمامی متونی را که مبنای تالیف اثر بوده‌اند، بازخوانی و ترجمه فارسی را با آن متون هماهنگ کند، به‌گونه‌ای که گویی خود مترجم به تالیف اثر مشغول است. البته به این معنی نیست که از دقت ترجمه کاسته شود، بلکه علاوه بر دقت ترجمه، باید این اصل را نیز لحاظ کرد.
رحمتی افزود: سعی کردیم در ترجمه «عشق الهی» در حد توان به این اصل عمل کنیم. سعی شده اصل بسیاری از عبارات در متن را پیدا کنیم و ترجمه را مطابق با آن سامان دهیم. بسیاری از واژه‌ها وقتی ترجمه می‌شوند، بار معنایی خود را از دست می‌دهند، بنابراین اصل واژه را در ترجمه به‌کار بردیم که این امر نیاز به بازخوانی متون مختلف داشت. همچنین برای عبارات متون قدیمی که شاید برای خواننده امروزی قابل فهم نباشد، توضیحاتی ارائه شده تا خواننده بتواند از این متن استفاده کند. سعی کردیم اهمیت کار بزرگ چیتیک و همچنین متون اصلی این حوزه متعلق به امثال غزالی، سمعانی، میبدی و اخوان‌الصفا در ترجمه لحاظ شود که نثر فارسی و قابلیت‌های این زبان برای بیان حقایق عرفانی را بشناسیم.
مترجم کتاب «عشق الهی» با اشاره به ویژگی‌های شاخص آن، گفت: اصل متن انگلیسی کتاب، اثر ارزشمندی است که در سال 2013 منتشر و در همان سال، برگزیده جایزه جهانی کتاب سال شده است. کتاب چیتیک، مبتنی بر همه تحقیقاتی بوده که قبل از او در این زمینه در جهان غرب انجام شده است. «عشق الهی» در عین‌حال که به عرفان اسلامی می‌پردازد، اثری روش‌مند بوده و سعی می‌کند نظم منطقی خاصی بر مباحث حاکم باشد، به‌طوری‌که خواننده اسلامی بتواند با مباحثی که در نوع خود پیچیده هستند، ارتباط برقرار کند.
کتاب «عشق الهی» در 720 صفحه قطع رقعی در سال 1395 از سوی انتشارات سوفیا راهی بازار نشر شده است.
نظر شما