سرویس استان‌های خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا): ابراهیم یونسی فرزند سلیمان خان نواده‌ی یونس خان حاکم بانه در ۱۲ خرداد سال ۱۳۰۵ هجری شمسی در شهر بانه کردستان به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در همان شهر در سال ۱۳۱۷ و دوره اول متوسط را در شهر سقز در سال ۱۳۲۰ به پایان رساند. پس از دو سال توقف و ترک تحصیل در مهر ماه ۱۳۲۲ در تهران وارد دبیرستان نظام شد و با روانشاد احمد شاملو گویا اعزامی از مشهد همکلاس شد در سال ۱۳۲۴ دیپلم گرفت و وارد دانشکده افسری شد.

مرحوم یونسی در مهر ۱۳۲۷ با درجه ستوان دومی رسته سوار، فارغ التحصیل و در لشکر چهار رضاییه مامور خدمت شد. در اواخر سال ۱۳۲۸ در همان شهر ازدواج کرد. فرزندانش سه دختر و یک پسر ثمره این پیوند هستند. در اسفند ۱۳۲۹ بر اثر حادثه‌ای تیر خورد و پای چپ خود را از دست داد. بعد از آن به تهران منتقل و در عرصه نظام به فعالیت سیاسی شاخه نظامی حزب توده پیوست.

وی در سال ۱۳۳۳ با سایر همفکرانش دستگیر و جزء گروه دوم محاکمه و به اعدام محکوم شد که به دلیل معلولیت قبل از اجرای حکم و در آخرین لحظه، مشمول یک درجه تخفیف واقع و به حبس ابد با کار محکوم و زندانی شد. پیش از ورود به زندان مقدمات زبان فرانسه را می‌دانست. در سال ۱۳۳۵ هجری شمسی کم کم به خواندن آثار دیکنز مشغول شد و در سال ۱۳۳۶ شروع به ترجمه کتاب «آرزوهای بزرگ» نوشته چارلز دیکنز کرد و بعد از آن در زندان تا اواخر سال ۱۳۴۰ کتاب‌های «خیاط جادو شده» و «خانه قانون زده» را ترجمه کرد.

دکتر ابراهیم یونسی از چهره‌های ارجمند در عرصه ترجمه و خادم نامدار فرهنگ ایران و زبان فارسی بود. آثار ارزشمند او را باید در ادامه حرکت اهل قلم و مترجمان و نویسندگان کُرد تبار دانست که خدماتی ماندگار به زبان ادبیات فارسی کرده‌اند. وی در زمره محدود افراد مترجم معاصر است که به خوبی و تسلط تمام از راز و رمزهای زبان مقصد و مبدا آگاهی و اطلاع داشت و علاوه بر ترجمه دقیق آثار مورد انتخاب خود را به گونه‌ای به فارسی برمی‌گرداند که نه تنها از شان و قدر زبان میزبان نمی‌کاست بلکه نمونه‌ای همزاد برای آن در عرصه زبان و ادبیات فارسی می‌آفرید.

یونسی را گاه از لحاظ انتخاب اثر، نحوه بازگردان اصطلاحات و نثر روان و یکدست در عرصه ترجمه به زبان فارسی ترجیح داده‌اند. ویژگی بارز دکتر یونسی در مسیر ترجمه و نگارش، داشتن چشم‌اندازی روشن براساس مطالعات دراز مدت و بالغ بر نیم قرن در بررسی و کندوکاو ادبیات و آثار سایر ملل به ویژه جهان غرب است که در این زمینه صاحب سخن تازه و شیوه منطبق با زمان بود.

یونسی شیوه رئالیسم را می پسندید. به نظرش جنگ و صلح بزرگ ترین رمان جهان تا امروز و داستایفسکی بزرگ ترین نویسنده از نظر عمیق شدن در وجوه و ابعاد روح آدمی بود. ورود رمان نویسی به ایران را در ۱۹۲۰ میلادی و مرهون جمال زاده و بزرگ علوی می دانست. از نویسندگان معاصر به احمد محمود، محمود دولت آبادی، رضا براهنی و از شاعران سیاوش کسرایی، محمدرضا شفیعی کدکنی و هوشنگ ابتهاج علاقه داشت.

یونسی ترجمه را نوعی نویسندگی می داند، او می گوید: در ترجمه هم باید کتاب را خواند و خود را جای نویسنده گذاشت. مترجم معانی را باید کاملاً منتقل کند، البته این کامل بودن به حد معلوماتش بستگی دارد. وقتی دایره واژگانت وسیع نباشد و کلمه را درست سر جایش نگذاری، معنا را اشتباه منتقل می کنی. او در ترجمه نوعی تعهد به نویسنده قائل می شود.

در واقع آشنا کردن خواننده ایرانی با رمان مدیون و وامدار یونسی است. وی با خلق آثار درجه یک نویسندگانی همچون تامس هاردی، تام جونز، داستایوفسکی، ماکسیم گورکی، لارنس استرن و… باعث شد، بسیاری از ایرانیان با این نویسندگان بزرگ آشنا شوند و با فهم درست از جامعه و زمانه خود، دست به ترجمه کتاب‌هایی در حوزه تاریخ و سیاست زد تا خواننده از اوضاع و احوال دیگر ملل غافل نباشد. آمریکا و جنبش‌های ملی، آمریکای دیگر، سیاهان آمریکا، جنگ کبیر میهنی، خاطرات تروتسکی، خاطرات خروشچف از جمله این آثار بودند.

دوران استانداری «ابراهیم یونسی»

به گفته‌ی خود او، به دنبال پیروزی انقلاب و در حالی که یک ماه از این رخداد نگذشته بود «صدر حاج سید جوادی» و «صادق وزیری» با توجه به اعتمادی که به بنده داشتند پیشنهاد استانداری کردستان را به من دادند و من در نهایت آن پیشنهاد را پذیرفتم و به عنوان نخستین استاندار کردستان بعد از پیروزی انقلاب انتخاب شدم.

بعد از انتخاب به همراه «شهید بهشتی»، «صادق وزیری»، «صدر حاج سید جوادی» و «مرحوم طالقانی» به سنندج رفتیم؛ این در حالی بود که درگیری‌های سنندج میان دو نیروی چپ و مذهبی تازه شروع شده بود اما بعد از انتخاب شدنم توانستم تا حدودی جنجال‌های منطقه را آرام و حتی در آن زمان همه پرسی جمهوری اسلامی را برگزار و رای «آری» را از مردم منطقه اخذ کنم. همچنین توانستم در دوران استانداری خود، مقدمات مهم‌ترین انتخابات محلی به نام شوراهای اول را نیز با موفقیت در سنندج فراهم کنم.

«ابراهیم یونسی» شخصیتی بود که نامش برای تمام علاقه‌مندان به ادبیات به ویژه ادبیات داستانی، با ترجمه‌ها و داستان‌ها و نیز خاطرات بسیار عجین شده است. با ترجمه‌های خود، آثار بسیاری از نویسندگان و پژوهش‌گران دنیا را به جامعه ایرانی شناساند و در کنار نام‌هایی همچون «رضا سید حسینی»، «مصطفی رحیمی»، «نجف دریابندری» و «ابوالحسن نجفی» دوره‌ای طلایی را در حوزه ترجمه کشورمان رقم زد؛ و از جمله کسانی بود که بر گردن ادبیات داستانی معاصر ایران حق بسیاری داشت.

رمان‌های وی رمان‌هایی کلاسیکی هستند، زیرا هدف او از نوشتن معرفی خود، مردم و جایگاه آنان در جامعه بود و این مسائل در قالب رمان کلاسیکی بهتر بیان می‌شد و به گفته او داستانی که خواننده را به دنبال خود نکشاند کتاب به درد بخوری نخواهد بود.

از میان آثار تالیفی این نویسنده و مترجم می‌توان آثاری را چون «هنر داستان نویسی»، رمان «مادرم دوباره گریست»، «گورستان غریبان»، «شکفتن باغ» و «اندوه شب بی‌پایان» برشمرد و از میان انبوه ترجمه‌های این مترجم می‌توان به «آرزوهای بزرگ»، «اسپارتاکوس»، «تاریخ ادبیات روسیه»، «جنبه‌های رمان»، «داستان دو شهر»، «دفتر یادداشت روزانه یک نویسنده»، «سه رفیق» و «تاریخ اجتماعی هنر» اشاره کرد.

امروز بالغ بر ۶۵ سال از اولین موفقیت فرهنگی دکتر یونسی در سال ۱۳۳۸ با ترجمه و انتشار کتاب آرزوهای بزرگ نوشته چارلز دیکنز که از سوی انجمن کتاب ایران به عنوان بهترین ترجمه سال معرفی شد؛ می‌گذرد.

ابراهیم یونسی شامگاه چهارشنبه هجدهم بهمن ۱۳۹۰ در تهران به ابدیت پیوست و پیکرش بامداد پنجشنبه از کرج به سوی زادگاهش حرکت داده شد و این وصیت او بود.