به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، اين مجله با هدف رونق بازار نقد، بالا بردن سطح كيفي كتاب‌هاي فلسفي، پيشبرد فرهنگ كتابخواني و ايجاد پيوند خلاق ميان ناشران، پديدآورندگان و خوانندگان حوزه فلسفه منتشر مي‌شود و با تحليل وضعيت نشر آثار فلسفي، دست‌اندركاران اين حوزه را ياري مي‌كند.
سخن سردبیر این شماره به موضوع «منطق سينوي و ابن‌سيناي منطقي» پرداخته است. علی اوجبی می‌نویسد: «فلسفه اسلامي كه در اثر تلاش‌هاي ابونصر فارابي (درگذشته 339 قمري، 950 ميلادي) زاده شد، از سوي پيروان مكتب وي؛ يعني: يحيي‌بن عدي، ابوسليمان سجستاني (در گذشته 371 قمري، 981 ميلادي)، ابوالحسن عامري (درگذشته 381 قمري، 991 ميلادي) و ابوحيان توحيدي (در گذشته 399 قمري، 1009 ميلادي) بسط و گسترش يافت. اما در طول يك قرن، هيچ‌گاه قالب يك منظومه فكري منسجم و نظام فلسفي به خود نگرفت. از اين‌رو شايد بجرات بتوان گفت: ابوعلي حسين‌بن عبدالله (درگذشته 428 قمري، 1037 ميلادي)، نخستين و بزرگ‌ترين فيلسوف مسلمان به شمار مي‌آيد كه توانست اين نهال نوپا را به باردهي بنشاند. ذهن منطقي وي، هندسه معرفتي عقلاني جديدي را ترسيم كرد كه پيش از وي سابقه‌اي نداشت. در نظام فلسفي جديد، هم حكمت نظري داشتيم و هم حكمت عملي، هم فلسفه برين داشتيم، هم فلسفه مياني و هم فلسفه زيرين، موسيقي، رياضي، سياست، تدبير منزل، اخلاق فردي و... اجزاي به هم پيوسته بناي مستحكم و رفيع فلسفه اسلامي را تشكيل مي‌دادند.
ابن‌سينا در اثر نبوغ و هوش سرشار خود، در سن 18 سالگي در منطق، طبيعيات (به‌ويژه پزشكي)، و رياضيات به اوج رسيد. سپس به فراگيري الاهيات و مباحث متافيزيكي روي آورد و در اندك مدتي در اين حوزه نيز سرآمد همگان شد.
در طول عمر كوتاه و پرفراز و نشيب‌اش به ناچار به دربار پادشاهان راه يافت و به مقوله سياست اشتغال ورزيد، اما با اين حال لختي از پژوهش و نگارش دست نكشيد، حتي آن‌گاه كه دربند بود و منبعي در اختيار نداشت، به نوشتن ادامه داد. آن گونه كه در منابع كتاب‌شناسي آمده، بيش از 130 اثر كوتاه و بلند در شاخه‌هاي گوناگون (اعم از تفسير، منطق، فلسفه، ادبيات، پزشكي و...) از اين نادره دوران به يادگار مانده است.
عمق و تنوع پژوهش‌هاي وي به گونه‌اي است كه هنوز در غرب از نوشته‌هاي پزشكي وي استفاده مي‌شود و از وي به عنوان برترين پزشك در طول تاريخ ياد مي‌شود. در شرق نيز ميان عوام به پزشك چيره دست و در ميان خواص به يك فيلسوف مشايي تمام عيار شهره است. متاسفانه ديگر ابعاد معرفتي اين دانشمند بي‌نظير مورد غفلت و بي‌مهري قرار گرفته است.
كتاب ماه فلسفه با توجه به حقيقت ياد شده، در صدد برآمد تا در سالگرد ابن‌سينا، اين بار از منظري متفاوت به اين شخصيت بنگرد و در كنار ابن‌سيناي پزشك و ابن‌سيناي فيلسوف، تصويري زيبا و دلنشين از ابن‌سيناي منطقي به نمايش بگذارد.
خوشبختانه در دهه‌هاي اخير در اثر تلاش‌هاي برخي از اساتيد داخلي و نيز شخصيت برجسته‌اي چون نيكلاس رشر، به آموزه‌هاي منطقي وي توجه جدي شده است. منطق، دانشي است براي بخردانه انديشيدن و ابزاري است روشمند براي كشف لغزش‌هاي ذهني. منطق در طول بالنده خود تا دوران معاصر مراحلي چند را پشت سر گذاشته است:
1. دوره پيشا ارسطويي: در اين دوران، منطق به صورت مباحث پراكنده در آثار دانشمندان ايراني به چشم مي‌خورد.
2. دوره ارسطويي: يعني دوران زايش منطق و تدوين آن به عنوان يك دانش مستقل توسط ارسطو.
3. دوره فرفوريوسي: در اين دوران، در اثر تلاش‌هاي فرفوريوس صوري، مبحثي با عنوان «ايساغوجي» يا «كليات خمس» به منطق افزوده شد.
4. دوره رواقي ـ مگاري: در اين دوره مبحث قضاياي شرطي به منطق اضافه شد.
5. دوره جالينوسي: در اين دوران، در اثر ابتكار جالينوس، شكل چهارم به اشكال قياس افزوده شد.
6. دوره سينوي: ابن‌سينا گرچه مدعي است كه "پس از ارسطو تا به امروز با اين دوري عصر و درازي زمان، كسي پيدا نشده كه بر منطق تاليفي ارسطو چيزي بيافزايد يا كاستي و قصوري براي آن اثبات كند، بلكه آنچه ارسطو آورده، كامل و ميزان صحيح و حق صريح است." اما در واقع جداي از طرح مباحث جديدي چون قياس اقتراني شرطي، موجهات زماني و ... بيشترين نوآوري‌ها را در زمينه تبويب و ترتيب مباحث منطقي ارائه كرده است. در برخي از مقالات اين شماره به نوآوري‌هاي وي به‌تفصيل پرداخته شده است.
7. دوره پسا سينوي: دوره شاگردان، شارحان و پيروان ابن‌سيناست. دوره شخصيت‌هايي چون: خواجه نصيرالدين طوسي، كاتبي قزويني، ارموي، قطب‌الدين رازي و ... با نوآوري‌هايي مانند: قياس اقتراني شرطي و موجهات زماني.
8. دوران معاصر: دوراني كه آموزش منطق ارسطويي و كلاسيك جاي خود را به منطق رياضي يا منطق جديد داد. از بزرگان اين دوره مي‌توان به راسل، فرگه، ريموند اسمولين، اورت بت، ياكو هين تيكا و گرهارت گنتزن اشاره كرد.»
در اين شماره از كتاب ماه فلسفه تلاش شده است تا با همكاري گروهي از استادان و پژوهشگران جوان، ضمن تحليل و بررسي آثار منطقي ابن‌سينا، نوآوري‌ها و كاستي‌هاي احتمالي وي در اين ساحت تبيين و جايگاهش در سير تاريخي اين دانش كليدي بيش از پيش روشن شود.
آنچه در این شماره ماهنامه می‌خوانیم، عبارت است از: شعر در منطق سينوي (گوهرتاج مينوچهر)، ابن‌سينا و منطق سوالات (نيكلاس رشر، ترجمه مصطفي اميري)، استنتاج از دو ممكن نزد ابن‌سينا (اسداله فلاحي)، ابن‌سينا و «عناد» در منطق (ويلفريد هاجز، ترجمه مصطفي اميري)، تاثير منطق رواقي ـ مگاري بر منطق ابن‌سينا (بهناز دهكردي)، حصر محمول در منطق ابن‌سينا (احمد حسنوي، ترجمه مصطفي اميري)، قضيه مطلقه نزد ابن‌سينا (اسداله فلاحي)، منطق سينوي و استلزام مادي (مرتضي حاج حسيني)، مهمترين نوآوري‌هاي منطقي ابن‌سينا و نقش خواجه نصير در توسعه آنها (اكبر فايدئي)، النجاة من‌الغرق في بحرالضلالات ... (مجتبي سيفي)، ابن‌سيناي منطقي در آثار نيكلاس رشر (محمود زراعت پيشه)، منطق كنايه از ذات (تعريف بسايط در منطق‌المشرقيين) (مرتضي كربلايي لو)، معرفي تحليلي پنج كوتاه نوشت منطقي منتشر نشده منسوب به ابن‌سينا (زينب برخورداري)، منطق دانشنامه، نخستين گام در منطق فارسي (سيدمصطفي موسوي)، معرفي و مقايسه منطق در شفا و اشارات (محمود زهيري هاشم‌آبادي)، بررسي منطقي حدس سينوي در شرطيات (بهناز دهكردي)، بصيرت‌هاي منطقي ابن‌سينا (گفت‌وگو با دكتر ضياء موحد) (بهناز دهكردي)، ترين‌هاي فلسفي در زمستان 88 (سيدمسعود اسماعيلي)، آثار منطقي ابن‌سينا (زينب برخورداري)، مقاله‌شناسي (معصومه سادات پوربخش)، كتاب‌شناسي (معصومه سادات پوربخش).
سي و پنجمين شماره ماهنامه «كتاب ماه فلسفه» در 136 صفحه و بهاي 12000 ريال راهي بازار نشر شد.
شنبه ۲۳ مرداد ۱۳۸۹ - ۱۲:۴۵
نظر شما