خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)- به گزارش ستاد خبري سراهاي اهل قلم نمايشگاه كتاب تهران، حسن انوري در نشست نقد «فرهنگ پسوند در زبان فارسي»، كه بعدازظهر امروز، يكشنبه 18 ارديبهشت، در غرفه ديدار بيست‌و‌چهارمين نمايشگاه كتاب برگزار شد، گفت: زبان فارسي يك زبان تلفيقي است. ما مي‌توانيم با دو كلمه بسيط يك كلمه مركب بسازيم. نقش پسوند در زبان فارسي آشكار است و براي يافتن واژه‌هاي جديد به كار مي‌رود و در واژه‌سازي بسيار حايز اهميت است. 

در ادامه اين جلسه علي رواقي، نيز درباره اين اثر توضيح داد: تا به حال به طور مستقل درباره پسوند كتابي منتشر نشده است. تاريخچه نگارش اين كتاب به 25 سال پيش باز مي‌گردد و از همان زمان من به يادداشت‌برداري پرداختم و مجموعه پسوندهاي زبان فارسي را استخراج كردم؛ چرا كه تحقيق درباره پسوند از نيازهاي اوليه زبان است. 

وي افزود: شناخت داشته‌هاي زبان فارسي كنار اسم مركب و ديگر تركيبات، از مقوله‌هاي بسيار مهم است و در صورتي كه ما پسوندهاي كاربردي زبان خودمان را نشناسيم، به واژه‌گزيني صدمه زيادي زده‌ا‌يم. در اين كتاب 170 پسوند بررسي و از ميان آن‌ها 12 پسوند پر كاربرد گزينش شده اند. 

اين استاد زبان و ادب فارسي اضافه كرد: اگر بخواهيم وارد موضوع پسوند بشويم، بايد بدانيم كه وارد دنياي تازه‌اي شده‌ايم. براي هر يك از پسوندهاي اين كتاب از متون مختلف نمونه‌هاي متفاوت قديمي و جديد آورده‌ايم. در اين كار من به مساله اشتقاقي بودن زبان فارسي كنار تركيبي بودن آن پي بردم. 

رواقي در ادامه سخنانش يادآور شد: ما به دليل آنكه زبان فارسي در دوره‌هاي اول، آميزه‌اي از دوره‌هاي مختلف بوده، به درستي نتوانستيم مصدرها و پسوند‌هايش را استخرا ج كنيم. اين زبان در كنار پيوندي بودن اشتقاقي هم هست. مثلا «رنگ» مي‌تواند از مصدر «رشتن» هم باشد كه به معناي سرخ است. اين بحث در صورتي كه پي‌گيري شود، شالوده زبان فارسي را در هم مي‌ريزد. 

اين پژوهشگر همچنين با اشاره به اينكه تاليف دستور زبان فارسي در حوزه‌هاي مختلف زباني بايد متفاوت باشد، خاطرنشان كرد: در راستاي موضوع اشتقاق زبان فارسي ما بايد براي متون فارسي يك كتاب دستور و براي فارسي روزمره نيز يك كتاب دستور ديگر داشته باشيم، ضمن آنكه يك كتاب دستور نيز بايد به متون ادبي فارسي اختصاص يابد؛ چرا كه متون ادبي ما يكدست نيستند. 

حسن انوري نيز در ادامه سخنراني رواقي، درباره موضوع اشتقاقي بودن زبان فارسي توضيح داد: زبان فارسي زباني تركيبي است و از نظر تاريخي مي‌توان مواردي را پيدا كرد كه در آن اشتقاق هم صورت گرفته است. وقتي به تاريخ زبان فارسي نگاه مي‌كنيم، به اشتقاق مي‌رسيم. 

اين استاد دانشگاه با بيان برخي ويژگي‌هاي «فرهنگ پسوند در زبان فارسي» توضيح داد: ما در پايان اين فرهنگ 53 صفحه نمايه داريم كه در آن 115 پسوند درج شده كه در مجموع مولف، 6148 شاهد از  12 پسوند پيدا كرده و اين مساله گسترش پسوند در زبان فارسي را نشان مي‌دهد و اينكه اين موضوع تا چه حد جاي پژوهش دارد و آقاي رواقي يك تنه بخشي از كار عظيم را در اين اثر انجام داده‌اند. 

وي پسوندهايي چون «يا»، «گر»، «گون»، «گونه»،  «ناك»و«آنه» را از 12 پسوند نام برده شده در كتاب دانست و درباره آن‌ها توضيحاتي داد.

 انوري در بخش پاياني سخنانش تصريح كرد: اين فرهنگ نشان مي‌دهد مولف آن براي واژه‌سازي زمينه‌هاي جدي را  فراهم كرده و فرهنگستان بايد از او سپاسگزار باشد كه مقدمات علمي واژه‌سازي را فراهم آورده است.
 
بهروز محمودي بختياري نيز در بخش ديگري از اين جلسه نقد، با اشاره به اينكه نقش اين فرهنگ به لحاظ پايگاه داده‌هاي پسوندي چشمگير است، گفت: به باور نسل من شما حركتي را آغاز كرده‌ايد كه محمد معين و خليل خطيب‌رهبر بخشي از آن را آغاز كرده بودند؛ با اين تفاوت كه در اين كار از متون جديد هم استفاده شده است. 

سپس رواقي در پاسخ به اين سوال بختياري، مبني بر اينكه «چرا از آوردن تعريف‌نگاري در برخي بخش‌ها پرهيز كرده‌ايد؟»، گفت: اين كتاب قرار بود فرهنگ‌واره نام بگيرد و واضح است كه تعريف‌نگاري در فرهنگ‌ها مرسوم است. اين كتاب براي متخصصان تهيه شده و براي مخاطب معمولي نيست. 

اين عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسي در ادامه سوال ديگر بختياري را مبني بر اينكه «آيا شاهد مثال در خدمت تثبيت معناست؟» نيز اين‌گونه پاسخ داد: من فرهنگ بدون شاهد را فرهنگ نمي‌دانم و ما بايد در فرهنگ‌ها همانگونه كه شاهد داريم، معناگذاري كنيم.

بختياري همچنين سوال ديگرش را با بيان اينكه واژه‌هايي كه در مقاطع مختلف تاريخي مانند واژ‌ه‌هايي كه از سوي منشيان دوره قاجار از سر تفنن ساخته مي‌شدند، تا چه حد در فرهنگ رسمي جاي دارند؟ مطرح كرد.
  رواقي در اين‌باره گفت: در اين زمينه بايد احتياط كنيم و به كاربرد آن واژه توجه داشته باشيم و همچنين در نظر بگيريم كه آيا منش و عادت و ساختار زبان آن را مي‌پذيرد يا خير. در هر حال كاربرد زبان در هر دوره تعريف شده و من مي‌خواهم بگويم مثلا زبان فردوسي با رودكي به لحاظ  واژگاني بسيار متفاوتند.

وي در پايان گفت: زبان فارسي هنوز زبان ناشناخته‌اي است و ما بايد به تاليف فرهنگ متون فكر كنيم؛ چراكه متون فارسي گنجبنه‌هاي بي‌نظيري را در خود دارند.

بيست‌و‌چهارمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران تا 24 ارديبهشت  در مصلاي امام خميني(ره) به كار خود ادامه مي‌دهد.